Kerk en Staat

Onze Gouverneur Generaal heeft sedert hij den troon te Buitenzorg beklom al heel wat moeten hooren over zijn regee-ringsbeleid. Zoowel hier te lande als in Indië heeft de liberale pers dikwijls met de grootste minachting over hem gesproken en de verschillende maatregelen die hij nam aan een zeer onbillijke kritiek onderworpen. Ook in ons Parlement heeft men zijn afkeuring niet onder stoelen of banken geatoken en zoowel in de Eerste als in de Tweede Kamer heeft men hem van liberale zijde dikwijla op zeer vinnige wijze aangevallen. Het scheen althans in de oogen van de liberalen alsof er nooit een zoo onbekwaam man als de heer Idenburg te Buitenzorg had gezeteld, want die man bleek totaal niet opgewassen te zijn voor de taak van landvoogd. Hij ging getrouw des Zondags naar de kerk, bevorderde de Zondagsrust, ateunde de zending, sloeg de hand aan de christianiaeering van Indië en trachtte zooveel mogelijk jongelingen van chriate-lijken huize in Indie geplaats te krijgen. Dat waren de beschuldigingen die men de Gouverneur Generaal zoowat dagelijks ten laste legde. En tengevolge van al de maatregelen waa er thans in Indie een wrijving en een spanning onder de inlanders ontstaan, die vandaag of morgen tot een bloedige uitbarsting zouden leiden waarbij alle Europeanen zouden worden omgebracht en onze Kolonien voor altijd verloren. Op schrikkelijke wijze heeft men al deze dingen opgeblazen en werkelijk is vooral van uit Indie hier te lande den indruk gevestigd geworden, dat wij daar aan den vooravond van hoogst gewichtige gebeurtenissen stonden. Een van de redenen dat men in Juni dan ook zoo storm liep tegen de regeering was, dat wanneer het ministerie viel, ook Idenburg aftreden moest. Men heeft dit wel niet tot een leuze gemaakt, maar het is duidelijk genoeg uitgesproken en de „duizenden” die men uit Indie zond om de verkiezings-kas der concentratie te stijven bewezen in dit opzicht genoeg. Idenburg moest weg. Vooral met het oog op de nieuwe beweging die den naam van Sarekat Islam draagt. Daar waa bij zoo onhandig tegenover opgetreden, dat hij ons geheele koloniale beheer blijkbaar aan den rand van den afgrond gebracht had. Aanvankelijk wisten wij hier in Holland het fijne van die Sarekat Ialam niet, maar langzamerhand zijn wij er grondig mee bekend geworden. En wat blijkt nu van die ge-heelen opzet van de liberale partij tegen den Gouverneur Generaal inzake zijn beleid in deze aangelegenheid. Dat niemand die toestand beter doorzien heeft dan hij en dat de liberale heeren en couranten schrijvers zich wel duchtig over hun lasterpraat moesten schamen. Ik zeg dit op grond van een particulier schrijven dat dezer dagen in een van de grootste liberale bladen werd opgenomen, en dat de meest schitterende rechtvaardiging van onzen oud-minisier Idenburg bevat. Ik neem dit schrijven hier in zijn geheel over.

Aan een particulieren brief uit Indië, waarvan de schrijver ons als een betrouwbaar en wel ingelicht man met een goed oordeel bekend ia, ontleenen wij het volgende over de Sareket-Islam-beweging en het beleid van den Gouverneur-Generaal:

„De Regeering heeft zich geplaatat gezien en staat nog voor een allerlastigst vraagstuk. De S. I.-beweging is buiten twijfel opgericht als een economische vereeniging: de leiders hebben alleen het goede voor gehad, nam. aaneensluiting van het volk om te trachten eindelijk eens in aociaal opzicht wat Bteviger te worden. Vooral was het oog gericht op het bekomen van den kleinhandel, die thans bijna uitsluitend in handen van de Chineezen is. De angst der Chineezen is daarom niet onverklaarbaar; zij zijn de ergste uitzuigers van de bevolking.

Aan de eene zijde dus eene „goede” vereeniging, die van ontzaglijk groot nut kon worden voor den Javaan; aan den anderern kant echter een gevaar, want het kon geen twijfel lijden dat het S. I.-be-stuur onmogelijk de geheele bevolking van Java in de hand zoo kunnen houden, vooral niet omdat men ook eenigzins met den lalam had gewerkt... Deel alzoo min of meer geworden van een beweging die zich over de geheele wereld vertoont en waarvan het dooddrukken door de Regeering, zoo al niet onmogelijk dan toch hoogat bezwaarlijk zou zijn. De oplossing die de Indische Regeering voor dit moeilijke vraagstuk gevonden heeft en welke u thans in Nederland bekend is, komt mij voor uitstekend te zijn.

Ik moet u zeggen, dat ik mij in den laatsten tijd soms voor mijn rasgenooten hier heb geschaamd. De dolste geruchten deden de rondte en men moet de bezadigdheid van den inlander bewonderen die na al dat openlijke angstgeschrei niet inderdaad tot excessen is overgegaan. Tot nu toe is er niets, absoluut niets gebeurd waarin de S. I. als vereeniging ook maar eenigzins de hand heeft gehad.

Hoezeer de gouverneur-generaal van den algemeenen toestand op de hoogte is, bleek wel ten duidelijkste bij het bezoek, ten paleize te Buitenzorg gebracht door het Suikersyndieaat, met mr. Paets tot Gansoyen als woordvoerder. Mr. Paets heeft sindsdien in de couranten verklaard na deze audientie overtuigd te zijn dat de Indische Regeering volkomen op de hoogte en geheel meester was van den toestand en een verstandige politiek volgde. Op welken grond verwijt men den G.-G. gebrek aan kracht? Waaruit bleek dat? Toch zeker niet uit het feit dat hij zijn hoofd bij elkaar heeft weten te houden, terwijl bijna iedereen het kwijt was. Het zou voor hem heel wat gemakkelijker geweest zijn overal militairen heen te zenden; dit had hem maar een briefje aan den legercommandant gekost en zou hem de toejuichingen van een zeer groot deel van Hollandsch-Indië bezorgd hebben. Gelukkig valt thana te constateeren dat bijna de geheele pers tot de conclusie is gekomen, dat de regeering het bij het rechte eind heeft gehad ....”

Kan het schooner? Ik geloof niet dat onze Gouverneur-Generaal „de Wekker” leest, maar dat weerhoudt mij niet hem daarin een eere-saluut te brengen voor alles wat hij gedurende zijn regeering voor ons Insulinde gedaan heeft. Indië verliest in hem een man zooals er nog niet veel op den troon te Buitenzorg hebben gezeten. Een man van de daad, die beleefde wat hij beleed, en zich den smaad van Christas niet heeft geschaamd. De zending verliest in hem een kracht, en het is te bejammeren dat wij Christelijke Gereformeerden met onze zending hem aldaar niet meer zullen ontmoeten. Maar ‘t kan verkeeren, en dan — wie weet ?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen