Uit de „Heraut” van 1871

In onze dagen beijveren de meeste Gereformeerd kerkbladen zich om Rome's opstuwenden invloed te… bestrijden(!) door verzet tegen het Roomsche gevaar anti-papisme te schelden. Dit is niet voorzichtig; het is ook tegen den eisch onzer anti-revolutionaire traditie. Neen dan liet de oude Heraut wel eens zuiverder kond doen. Zoo lezen we b.v. in die van 1 Jan. 1871 als volgt:
„Op grond der geschiedenis houden we vast aan het drievoudig feit:
1∘. dat de Nederlanders vóór de Hervorming een ander nationaal leven hadden dan daarna;
2∘. dat de nationale volkszin der Nederlanden na de Hervorming uit die Hervorming zelve geboren is;
en 3∘. dat de nieuwe vorming onzer nationaliteit na de Fransche omwenteling, verre van voltooid te zijn, eer mislukt dan geslaagd is te aohten.
Twee gebeurtenissen hebben de nationaliteit onzer oude Republiek teruggedrongen: de invoering ook ten onzent der revolutie-begrippen en de insmelting in ons land van Noord-Brabant en Limburg.
Door de laatste gebeurtenis zijn de Katholieken, wat ze eertijds niet waren, een macht in den Nederlandschen Staat geworden, die er krachtens haar beginsel op uit moet zijn, om achter de Hervorming terug te gaan, en het oude Katholieke Holland uit den Graventijd weer te doen opstaan uit zijn graf.
Door de invoering der Revolutie daaren tegen werd de poging gewaagd, om ook ons volk zijn nationaliteit te rooven en het te versnijden naar het model, dat door de Revolutie voor alle volken geijkt is.
Beiden gordden dus het zwaard aan tegen de Christelijk-Gereformeerde nationaliteit van het Holland uit den glorieusen tijd der Willem's en de Ruyter's.
Ze deden dit als bondgenooten, en nog heugt het een elk, hoe Liberalen en Katholieken als mannen van éénzelfde streven voor de oogen van ons volk durfden optreden.
Toch is hun toeleg; de onderdrukking der oude en de vorming eener nieuwe nationaliteit voor ons volk, niet gelukt.
Niet gelukt, eensdeels wijl Liberalen en Katholieken wel samen afbreken, maar niet samen bouwen konden; en anderdeels, wijl, juist door hun felle bestrijding, de oude Christelijk Gereformeerde nationaliteit tot zelfverweer is opgewaakt, en ook nu nog een kracht is gebleken, waarmee men rekenen moet.
Intusschen. Zoolang de vorming eener nieuwe nationaliteit zich nog wachten laat, bljjft de laatst bestaande haar kracht in het volksgeweten behouden, en het is daarom dat wij, die juist voor dien volkszin onzer vaderen strijden willen, weten, dat we weerklank vinden moeten, zoo dikwijls onze stem naar de volksconscientie uitgaat.”
Tot zoover weêr de oude Dr. Kuyper. Kostelijke woorden. Niet minder kostelijk was het ook, als hij de roeping van ons antirevolutionaire volk in dit woord (in 1871) toekende. Dan lezen we in zijn „Heraut”:
„Duld de oppermacht van den modernen staat, roept Dr. Lamping en ik maak u vrij van Rome. Duld de oppermacht van Rome roept abt Brouwers, en ik maak u vrij van de modernen staat. Schoone vrijheid..… Neen tegen beider oppermacht protesteert ook thans het geweten, gelijk het toen de zielskreet onzer vaderen deed, noch de veste van den modernen staat, noch de sterkte van Rome lokt ons binnen haar poorten, Tegen beide kennen we maar één toevlucht, de Rotsburcht in onzen God,”
Dat is kloeke taal. De hedendaagsche neo-calvinisten zouden zeggen anti papisme; als 't maar door… Dr. Kromsigt b.v. was geschreven!
't Is doorzichtig, maar wat doen de Gereformeerden zelf nu? Zouden ze missohien meenen dat in vroeger dagen Rome's stoutigheden ernstiger waren dan thans? Maar dat zou geen wijsheid verraden. Wie tot het oude anti-revolutionaire standpunt wederkeert, kan in 1922 niet meer „voor het tegenwoordige ministerie ter stembus optrekken”; dit ben ik van heeler harte met onzen geachten Veldprediker Jansen eens. Zie zijn woord in de vorige „Wekker”. De Oud-Gereformeerden, en de Christelijke Gereformeerden en die samen over duizenden stemmen beschikken, zullen in 1922 hun eigen weg weten te volgen, indien de anti-revelutionaire partij onzer dagen, ook afgedacht van het Roomsche gevaar, niet beter koers gaat houden. En in de Gereformeerde kerken zelve wonen idem nog honderden, zoo niet duizenden die het beslist met ons eens zijn. Zie Rome niet langer naar de oogen, want Rome laat als 't in haar kraam maar te pas komt, ons met evenveel pleizier weêr aan ons lot over, om zich met de vrijzinnigen te verstaan. En de eerste teekenen van zulk een toekomstige zwenking zijn er reeds. Rome de kerk van de wereld, leent zich absoluut niet tot handelingen waarbij min of meer de vreeze Gods grondtoon moet zijn; niet in het particuliere leven; en ook niet in den Staat. Naar uwe tenten, o Israël.
Arnhem, 28 Juli '21. .
G. Wise
P.S In ons vorig artikel spraken we van den pater Jezuïet G. Brom. Dit is fout. De heer Brom is een Roomsch letterkundige en journalist.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen