Kerk en Staat

Over den uitslag der verkiezingen kunnen op dit oogenblik geen voorspellingen worden gedaan. Wel maken de partijleiders hunne berekeningen, maar er zijn zooveel onzekere factoren en er kunnen nog zooveel nieuwe partijtjes opstaan, dat niemand zelfs bij benadering kan voorspellen, hoe het straks loepen zal. De Roomschen zullen wel aas hun getal komen, al is er èn onder de Roomsche werkgevers èn onder de werknemers groots ontstemming tegen hun geloofsgenoot Aalberse, zoodat het gevaar zeer groot is, dat er velen uit die kringen op de candidaten van den Vrijheidsbond zullen stemmen, vooral wanneer deze zich meer naar rechts orienteert, met geschikte candidaten voor den dag komt en aan de godsdienstige belangen meer aandacht gaat wijden. De Christelijk-Historischen zullen een concurrent vinden in de Geref. Herv. Staatspartij, die art. 36 tot uitgangspunt van haar politieke gedragingen zal maken. Wanneer deze partij het anders had aangevat, en van andere beginselen was uitgegaan, waaneer zij bijv. financieele scheiding van Kerk en Staat had geproclameerd es de subsidieering van de Kerk door den Staat had bepleit, wanneer zij niet zoo eng kerkelijk Hervormd maar breed Gereformeerd was, dan had zij er heel veel in de Hervormde Kerk toegekregen on de Christelijk Historischen een ge duchten slag kunnen toebrengen. Nu zal het met deze partij niet veel uithalen, 't Is mijns inziens zelfs de vraag, of zij op dit program een voldoend aantal stemmen voor één zetel zullen verkrijgen, zoodat het voor de Christelijk Historisohen geen zware concurrent zal zijn, De anti-revolutionaire partij zal het meest te lijden hebben van de malaise in eigen boezem. Alles zal voor haar afhangen van de candidaten, waarmede zij voor den dag komt, want worden dezelfde mannen uit de vorige periode weer aangeboden, dan vrees ik, dat er niet heel veel animo zal lijn voor de stembus. De motie-Sneek heeft in dat opzicht geen onzeker geluid gegeven, en ik hoop, dat het Centraal Comité den moed zal hebben te doen, wat in verband daarmede moet gedaan worden. Een deel van de leden heeft niet heel veel vertrouwen meer in de antirevolutionaire Kamerclub. De wijze waarop is de laatste 4 jaar met de beginselen is omgesprongen, heeft geen vertrouwen gewekt voor de toekomst, en wij aarzelen geen oogenblik om uit te spreken, dat er nieuw en frisch bloed in moet komen. Ik weet wel, dat dit niet gemakkelijk zal vallen, want eens Kamerlid altijd Kamerlid en het is begrijpelijk, dat wie eenmaal op het kussen zit, er het liefst op blijft. Wat in den Vrijzinnig Demeocratischen Bond in dit Terband wordt gezien, is zeer leerzaam maar niet bemoedigend voor de kiezers. Want omdat de heeren candidaten door hun plaatsing op de lijst hun kansen zien verminderen, leggen zij eenvoudig het bijltje er big neer. 't Is een eigenschap van den mensch, dat hij liever de algemeene belangen aan zijn persoon, dan zijn persoon aan de algemeene belangen opoffert. Daarom is er heel wat moed noodig voor het Centraal Comité, om hier te doen, wat gedaan moet worden in het belang Tan de partij. Zeer noodzakelijk achten wij het, dat er geen mannen voorgesteld worden, die reeds goed gesalarieerde functies waarnemen en wier lijd door deze functies grootendeels in beslag genomen wordt, wanneer men lid van Gedeputeerde Staten of wethouder van een groote gemeente is, kan men geen Kamerlid meer zijn. De indruk mag niet worden gewekt, dat de kiezers geschikt materiaal zijn om sommige mannen aan een inkomen van 10 of 11000 gulden te helpen. Wanneer wij de partij der kleine luyden zijn, dan moet dat ook in alles openbaar worden. Bovendien is dit straks een uitnemend middel om nieuw en frisch bloed in do partij te brengen. 't Zou toch al heel droef met de partij gesteld zijn, wanneer zij niet meer geschikte candidaten voor de Tweede Kamer had dan de zittenden. Ik wil er hier wel dadelijk eenigen noemen. Onze tegenwoordige minister van Oorlog en Marine, excellentie van Dijk. Deze uitnemende bewindsman moet gekozen worden, opdat hij als Kamerlid zou kunnen medewerken aan de uitvoering van de „legerwetten”, wanneer de uitvoering zelf hem niet kan worden toebetrouwd.
Onze oud-minister Bijleveld, die stellig in onze Tweede Kamer behoort.
Dan zoeke men verder naar een man uit onze Middenstanders, want hun belangen verdienen bijzonders behartiging. En eindelijk zoeke men in Zeeland of Zuid-Holland en Friesland of Groningen naar een man, die de belangen van deze plattelandsbevolking, dat zijn de boeren en tuinders, de zuivelproducenten enz. kennen, want ik weet, dat er op het platteland op dit oogenblik ontstemming onder onze menschen is, omdat zij gevoelen, dat er hoegenaamd met hun zijn in de partij en hun belangen daarbuiten, niet gerekend wordt. Velen voelen het inderdaad als een gemis dat wij geen Weitkamp of Bakker in onze Kamerclub hebben. En dat zeg ik niet om deze Tweede Kamer om te zetten in een Kamer van volksbelang en, maar om te doen uitkomen ook in onze afvaardiging naar de Tweede Kamer, dat wij de partij der „kleine luyden” zijn en de uiteenloopende belangen van deze kleine luyden zich zelfs in onze Vertegenwoordiging afspiegelen.
Ik zeg dat, om alzoo meer eenheid en meer zamenbinding en als gevolg daarvan meer bezieling en geestdrift voor onze beginselen te wekken, want wij kunnen het platte land niet missen. Laat ons Centraal Comite dat niet vergeten. Onze trouwe en onvervalschte antirerolutionairen wonen op het platte land. En wanneer wij dat zouden verliezen, waren wij als partij weg, en de toekomst zou donkerder worden, dan zij ooit geweest is, want wat wij verliezen, winnen wij niet zoo spoedig weer terug. Daarom wake onze partijleiding voor de belangen van bet platte land en betoone het in de candidatuur voor de a.s. verkiezingen, dat het met die belangen in de komende periode, wenscht gerekend te zien.

d.H (Den Haag) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen