Kerk en Staat

Men is het er vrijwel over eens, dat ons tegenwoordig kiesstelsel een fiasco is. De wet heeft ons het algemeen kiesrecht gebracht, opdat ieder Nederlander, bij zij man of vrouw, wanneer hij den leeftijd van 25 jaren heeft bereikt, aan de regeering van het land, van de provincie en de plaats zijner Inwoning zou kunnen deelnemen, maar het kiesstelsel, dat is de wijze, waarop de candidaten verkozen worden, is zoo ongelukkig, dat er van het algemeen kiesrecht niets terecht komt. Reeds in 1918 is dit gebleken, en aan de hand van de lessen uit die eerste algemeens verkiezing volgens de nieuwe kieswet opgedaan, heeft men in daze 4 jaren getracht het kiesrecht te verbeteren. Maar men heeft het verbeterd in de verkeerde richting. Want ten eerste heeft men de vrijheid van de kiezers nog veel meer beperkt en de macht van de centrale besturen dor verschillende politieke organisaties nog heel wat uitgebreid, zoodat vóór de verkiezing reeds vaat staat wie er verkozen zal worden en wie niet. Alles hangt af van de plaats, die de candidaten op de lijst innemen; staat men boven aan is men gekozen, staat men onderaan, heeft men geen kans. De plaats op de lijst beslist. En die plaats bepaalt de kiezer, of de plaatselijke kiesvereeniging. Ja, in theorie, maar in de werkelijkheid heeft hij er niets over te zeggen. Hij kan door middel van de kiesvereeniging de aandacht op eenige personen vestigen, als zijde in zijn oog het meest geschikt; het bestuur van den kieskring, waartoe hij en zijn kiesvereeniging behooren, kan dat verzoek ondersteuner, de centrale besturen maken de dingen, buiten de kiezers en kiesvereenigingen om, uit en presenteeren u straks de candidatenlijst, waarop gij namen van personen ziet, die noch door u noch door de kiesvereeniging, ja misschien niet eens door het bestuur van den kieskring zijn voorgedragen. En nu moet. er toch op die personen worden gestemd! Ieder gevoelt, dat dit op den duur niet gaat en dat dit kiesstelsel op de absolute ontbinding van het georganiseerde politieke leven uitloopt. Begrijpelijk, want men is in het uitbrengen van zijn stem niet vrij meer. Nu ds voorkeur-stemmen weg zijn, die ten minste nog eenige vrijheid van beweging aan de kiezers vergunden, zijn de kiezers de dienaren van de candidaten geworden, die zich een goede plaats op de lijsten hebben weten te verzekeren. Want de kiezers hebben nu maar te zorgen, dat zij gekozen worden. De wet legt hun den stemplicht op en de overheid is Gods dienaresse, hare wetten en verordeningen mag men niet wederstaan; alles sluit als een bus. Gij moogt ook niet meer stemmen op een zeer sympathiek en hoogst bekwaam man, die wat lager op de lijst staat, want al werden op dien persoon ook honderdduizend stemmen uitgebracht, dan worden hem al die stemmen ontnomen en overgebracht op nummer I, met gevolg, dat bij, die de 100000 stemmen op zich vereenigd had niet gekozen verklaard wordt en nummer een, die misschien een paar duizend op zich vereenigd had met zijn 3 volgende candidaten wel gekozen verklaard wordt. En dat noemt men dan Algemeen Kiesrecht en dat heet in de 20ste eeuw democratisch. Gevolg van dat stelsel, waarbij de Centrale besturen met de aftredende Kamerleden zoowat alles en da kiezers niets te zeggen hebben, is, dat er bij de kiezers absoluut geen animo voor de verkiezingen bestaat, en dat dit stelsel het getal tehuisblijvers grooter maken zal dan. ooit te voren. In alle partijen wordt geklaagd over de lauwheid van de kiezers. De vooraanstaande sprekers hebben gewoonlijk nog wel wat menschen, maar de tweede klas sprekers staan dikwijls voor zalen, die voor de helft nog niet gevuld zijn. Het interesseert de menschen ook absoluut niet, omdat zij er totaal gesn deel aan hebben genomen. En wanneer het niet gelakt om een kiesstelsel te vinden dat aan het Algemeen Kiesrecht volledig beantwoordt, m. a. w. wanneer de kiezer niet kan gebracht tot interesse voor datgene, wat de wet hem voorschrijft, dan gaai de verkiezing straks buiten het volk om, en zij wordt beheerscht door enkelen, die er zich wat druk mee maken. En dan gaan wij beslist den verkeerden weg op, want dan raken alle beginselen zoek en wij vallen nog in een veel dieper kuil met ons Algemeen Kiesrecht, dan waarin wij ons 75 jaar geleden bevonden. En dat zou met het oog op de toekomst van land en volk ontzettend zijn. Daarbij komt nog iets. Tengevolge van dit gecentraliseerd kiesstelsel is het aantal partijen en partijtjes zienderoogen vermenigvuldigd.” Wij hebben thans reeds 44, volgens anderen 53 lijsten. Ik heb er mij niet volledig in verdiept, zoodat ik er geen uitspraak in doen kan. Aan een boom zoo vol geladen, enz. Maar het bedenkelijke van het geheele geval is, dat wanneer het zoo door gaat, de volgende verkiezing er ons minstens een kleine honderd zal doen zien, zoodat het niet lang meer zal duren of 3/4 van het Nederlandsche volk is politieke partij en. candidaat voor de Tweede Kamer en 1/4 is kiezer. De geheele politiek wordt dan beheerscht door de materieele belangen, en er komen zooveel politieke partijen of partijtjes in ons volk, als er belangen zijn. Dat moet voor-komen worden. Maar niet op een wijze, zooals men het bij de laatste herziening heeft getracht, want deze herziening stond meer in het teeken van de Kamerleden, dan in dat van de kiezers. En do kiezers laten zich door de Kamerleden de wet niet voorschrijven. Laat in dezen de verkiezing van 1922 aan baken in zee zijn voor overheid en kamerleden, en laat ons kiesstelsel worden herzien in de richting, dat de stem van iedere kiezer volledig tot haar recht komt, en dat de candidaten niet meer gekozen kunnen worden vóór de verkiezing.

d.H. (Den Haag) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen