Kerk en Staat

Er wordt in onzen tijd met niets zoo zeer gesold als met de woorden christelijk en christendom. In de laatste jaren heeft men kans gezien om alle amusementen en pleziertjes voor christelijk te verklaren, zoodat we nu kunnen deelnemen aan een christelijke voetbalwedstrijd of lid kunnen worden van een christelijke korfbalclub; wij kunnen ook een christelijke tennisclub oprichten of een christelijke schaak- of damclub. Wij gaan met de christelijke reisvereeniging onze uitstapjes maken, of wij bezoeken een christelijke bioscoop, of wij luisteren naar de christelijke radio. Men zegt zelfs, dat er christelijke dansclubs moeten bestaan. Ik heb dat voor waarheid hooren vertellen, maar heb deze zaak niet nader onderzocht, maar ik acht de mogelijkheid overigens niet uitgesloten. Waarom zou men het dansen niet van dit „christelijk” voorzien, waar vele zich noemende christenen het dansen in bescherming nemen en anderen het of zelf doen of hun kinderen er aan laten deelnemen?
Maar in alle bescheidenheid zou ik toch willen opmerken, dat wij daarmede den christennaam niet eeren. Want alles wat wij christelijk noemen, brengen wij daardoor in onmiddellijk verband met Christus en het christendom, en ik kan mij, hoeveel moeite ik mij er ook voor geef, Christus noch het christendom met een van deze dingen in verband brengen. Hij staat buiten alle deze dingen en deze dingen staan absoluut buiten Hem. Maar wel zie ik daaruit een ontzettend gevaar voor het christendom opkomen. Het gevaar namelijk, dat men op deze wijze van het christendom een carricatuur maakt. En een carricatuur wordt tot een bespotting en een aanfluiting, wanneer zij betrekking heeft op de geestelijke dingen. Zoo wordt ook het christendom tot een bespotting en een aanfluiting in de wereld van onzen tijd, als er alles mee gedekt, alles uit verklaard en alles mee verdedigd wordt. Wij hebben tegenwoordig christelijke padvinders, christelijke ontwapenaars, christelijke socialisten, christelijke communisten, christelijke anarchisten en naast mij ligt nu het nieuwste snuifje op dit gebied: de christen-socialistische kerk.
Men kan zijn oogen haast niet gelooven, wanneer men zulke dingen leest: christen-socialistische kerk. Dus christenen, die socialist zijn of socialisten, die beweren christenen te wezen. Ik weet niet, hoe men het verstaat, maar ik geloof dat het precies gelijk is, hoe wij het ook verstaan. Want een bijbelsche christen, d. i. iemand die de zalving van Christus deelachtig is, kan geen socialist zijn à la Marx.
Ik geloof, dat wij het daar nu langzamerhand wel over eens zijn. En die socialist is à la Marx, kan geen christen zijn in den bijbelschen zin van het woord. Maar er zijn in onzen tijd heel wat menschen, die meenen, dat dit wel kan. Christendom en socialisme tegenstellingen? Wat: het socialisme is juist de meest heerlijke vrucht van het christendom. De kerk heeft dit nooit verstaan of toegegeven. Zij heeft het sociale karakter van het evangelie verloochend en op dien grond komen nu de christen-socialisten er toe om een kerk naast of tegenover de kerk te gaan stichten. Men heeft ook al een predikant voor die kerk op 't oog, Maar laat mij het verslag van die vergadering, waarop over deze kerkstichting gesproken werd, overnemen uit „de Nederlander”, dan kan ieder zelf lezen en oordeelen.
In de groote zaal van Musica op de Delftschelaan, is gisterenavond onder voorzitterschap van den heer F. van Puffelen, een vergadering gehouden, met het doel een christen-socialistische kerk te stichten. Een kleine honderd menschen waren opgekomen. De voorzitter opende met gebed, dat door de vergadering met groote aandacht werd gevolgd.
Dan zette ds. N. Padt in een boeiende memorisatie uiteen, wat de bedoeling is van het voorloopig comité, dat kerkstichting wil, in den zin van een geestelijke gemeenschapskring. Zijn rede was getiteld: Christendom, Socialisatie, Kerk. Spr. deed uitkomen, dat er tusschen het doel van het Christendom.… en wat er van terecht komt, een klove zou zijn, die heilige ontevredenheid zou mogen wekken. Wat doet het christendom, wat doet de kerk tegen den oorlog? Spr. wraakte ten zeerste de uitdrukking van dr. Nederbragt, dat de kerk zich met „bewegingen” als de vredesbeweging niet in te laten heeft. Lette het oer-Christendom, met zijn spoedige verwachting van het wereldeinde, niet al te zeer op den toenmaligen socialen toestand, het nieuwe uitbrekende christendom wil wel degelijk zich realiseeren in de aardsche verhoudingen, Christus wilde zijn „de andere” en juist van „dat andere” moet de maatschappij het hebben, het dienen der broederschap van menschen. Zoo ziet spr. het historisch materialisme van Karl Marx als.… ongeloovig, maar toch was hij een groot man, omdat hij met zijn uitspraak, dat het geluk samenhangt met stoffelijke toestanden en maatschappelijken vorm — het christendom, althans het officieele christendom de onbetaalde rekening heeft voorgehouden. Spr. persoonlijk gelooft, dat er in „de' 'kerk geen beweging meer te krijgen is; deze heeft 't te druk met vraagstukken of men al of niet orthodox moet zijn b.v. Maar wij achten belangrijker of de kerk de consequentie van den christelijken eisch van recht en naastenliefde aandurft t.o.v. het maatschappelijk leven. Daarom wil het comité het christendom als basis van het socialisme als consequentie van het christendom. Zoo wil men zijn „medearbeiders Gods”. Eenige discussie volgde.
Een der aanwezige dames vroeg den inleider, of hij geloofde in Jezus, als den Zoon van God, den Heiland der wereld, in wien volkomen verlossing gevonden wordt….
De inleider wilde hier niet op ingaan thans. Hij achtte, dat er momenteel belangrijker dingen te doen zijn, dan over deze ongetwijfeld belangrijke vraag van gedachten-te wisselen. We moeten maatregelen nemen — aldus de spr. — dat onze kinderen niet de hel van den oorlog ingezonden worden.
De dame, die in debat gekomen was, beriep zich op den bijbel als Gods Woord. Langs Christus mogen wij niet heen — en de vrede der volken kan slechts dóór Hem gevonden worden. Ziet de inleider Hem als een voortreffelijk mensch, of als den Zoon van God?….
Inleider ging in zijn antwoord langs deze vraag heen, wijzende op het vele werk, dat in den geest van Christus nog verricht moet worden.
De heer H. Woltman, voorzitter van de Haagsche afdeeling van het Religieus-Socialistisch Verbond, zeide zich niet te kunnen begrijpen, dat een aparte organisatie noodig is en vroeg, hoe men die menschen met al die verschillende dogma's onder één hoedje kon vangen.
De voorzitter antwoordde, dat het R. S. V. den arbeider psychisch bekwaam wil maken — en de Christen-Socialistische Kerk wil — schoon ondogmatisch een kerkvorming, een gemeenschapskring, een atmosfeer, waarin men ook op door-de-weeksche dagen ademen kan.
Nog sprak de heer Memo Huizinga, die in de „Blijde Wereld„ over deze nieuwe beweging geschreven had en nog al bezwaren opperde.
Ten slotte ging men uiteen en in de gang naar buiten hoorden wij iemand, die van deze kerkinstitueering niets wilde weten tot een ander zeggen — daarmede toch toonend, dat de kerk haar invloed op de massa niet kwijt is: „Alles woelt hier om verandering!….”
Het was een leerzame avond.
Tot zoover het verslag.
Wij wachten maar eens rustig af of het tot kerkstichting komen zal. Voorloopig gelooven wij niet, dat eenige kerk van deze beweging eenig nadeel zal ondervinden. Maar het is een teeken des tijds.
's-H.
Ds. H. Janssen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen