Mr. Willem Bilderdijk

Onder de leerlingen van Bilderdijk nam Isaäc da Costa een vooraanstaande plaats in. Hun omgang werd geheiligd door een zielsverwantschap, die uit den Christus opbloeide. Wat Paulus voor Timotheüs was, was Bilderdijk voor Da Costa. Ze waren als een David en Jonathan. Onafscheidelijk waren beiden aan elkander verbonden, en het was een ieder duidelijk, dat Da Costa de drager zou worden van den profetenmantel, die weldra zijn leermeester van de schouderen zou glijden.
Dit werd aan vriend en vijand in 1823 duidelijk, toen Da Costa zijn „Bezwaren tegen den geest der eeuw”, schreef. Het klonk als een bazuinstoot in dien tijd van lauwheid en valsche gerustheid. Het was een „ernstig protest tegen de zelfbekoring zijns tijds, tintelend van gloeiend enthousiasme, doch zonder bitterheid”. Groen van Prinsterer vergeleek het bij een brandraket, midden in het vijandelijke kamp geworpen. Het was „om zoo te zeggen, een oorlogsverklaring aan de heerschende begrippen over godsdienst, zedelijkheid, verdraagzaamheid, enz.”
Het kan dan ook niet verwonderen, dat deze „Bezwaren” groote beroering wekten. Het werd met vreugde begroet door allen, die tegenover de toenemende macht van ongeloof en revolutie het Woord Gods omhoog hielden. Het versterkte veler geloof, en vuurde aan in den strijd der heilige beginselen.
Maar anderszijds wekte het bittere vijandschap bij de voorstanders van den „geest der eeuw”. Alle tegenstanders liepen te wapen. Zij, die eer en naam in de „wereld” te verliezen hadden, lieten Da Costa links liggen. Als een melaatsche ontweek men den bekeerden Jood, en een „man van fatsoen” zou zich wel tienmaal bedenken, eer hij op klaarlichten dag met hem wandelde. Met name was het „De Arnhemsche Courant”, die het immer opnam voor de liberale beginselen, die te velde trok tegen den vriend van Bilderdijk. Hij werd een „ellendeling” gescholden. Een orkaan van woede stak op tegen den dichter. „Een regen van pamfletten, een legio van smaad- en schendbrieven” daalde op Da Costa, maar ook Bilderdijk neer.
En toch droeg Bilderdijk geen kennis van de „Bezwaren”, eer ze in het licht verschenen. Da Costa had in de opstelling en uitgave van het gewraakte dichtwerk zijn leermeester niet om advies gevraagd. Maar dit was voor Bilderdijk geen bezwaar om onomwonden zijn algeheele instemming met deze ,.Bezwaren” openlijk uit te spreken, ’t Was zoo in elk opzicht die weergave van wat er in Bilderdijks hart leefde. En toen dan de fiolen van den toorn over het hoofd van zijn leerling werd uitgegoten, vertrooste Bilderdijk hem met zijn lied „voor lijdenden”, waarin hij o.m. zong:

Geen zorgen
Voor ’t morgen!
Beveel het aan God.
Wees heden
Tevreden
En dank voor uw lot

Verzwaren
De baren
Verdonkert de nacht.
En branden
De stranden.
De hemel houdt wacht.

Maar de oogen
Ten hoogen
Tot Jezus gewend.
Verblijden
We in ’t lijden En loven wie ’t zendt.

Na dezen heeft Bilderdijk niet veel meer gezongen. Hij kon heengaan, maar ook wilde hij nu heengaan. Hij wist, dat er straks strijders zouden opstaan, die van hem zwaard en schild zouden overnemen. En zelf had hij deze helden tot den kamp toegerust. Zelf had hij den goeden strijd gestreden, den loop geëindigd, en het geloof behouden. Met stervende hand zou hij de banier overrijken aan het nageslacht. Dit maakte voor hem ’t afscheid van een wereld, die hem bitter gegriefd en teleurgesteld had, gemakkelijker. Hij zag te midden van de donkerheid van zijn tijd de dageraad gloren, en met het uitzicht op dat verschiet, boog Bilderdijk, als een vermoeide zwerver, zijn hoofd in den dood.
(Slot volgt.)
H. (Hilversum)                                                                    G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen