Kerk en staat

In ons artikel, dat voor het nummer van 26 Febr. bestemd was, maar niet geplaatst werd, hadden wij de plotseling ontstane ministeriëele crisis in Frankrijk besproken en daarbij het vermoeden uitgesproken, dat, al had Painlevé zijn kabinet voorloopig gereed, het nog allesbehalve zeker was, dat hij er ook mee zou kunnen optreden. Want Zaterdag 20 Februari moest hij zijn opdracht aan den president teruggeven, omdat hij geen overeenstemming met Tardieu had kunnen bereiken.
Deze had in dien tusschentijd ook niet stil gezeten en het geheele spel overziende, begreep hij onmiddellijk, dat Painlevé niet klaar kwam als hij weigerde of voorwaarden stelde, die deze niet kon aannemen. Dit laatste heeft Tardieu toen gedaan. Hij eischte een paar plaatsen in het ministerie Painlevé, die deze hem niet kon toestaan, wat Tardieu vooruit begrepen had. Gevolg? Painlevé of Tardieu! En deze was in 24 uur met zijn mannetjes gereed.
In Frankrijk gaat alles snel, omdat men zich daar niet meer over een ministeriëele crisis verbaast. Bij ons is dit heel wat anders, maar Frankrijk, dat een zekere beruchtheid op dit punt heeft, laat zoo iets koud, ’t Fransche volk trekt zich van zoo’n crisis niets aan.
Het nieuwe kabinet is een kabinet Laval zonder Laval, d.w.z. hij is er niet de premier van, maar Tardieu. Deze is minister van Buitenlandsche Zaken geworden, terwijl Laval Arbeid genomen heeft. Wie uit deze crisis gehoopt hadden, dat Frankrijk andere vertegenwoordigers in Genève zou krijgen, menschen, die wat soepeler en milder waren, zijn deerlijk in hun verwachting teleurgesteld. Want Tardieu is weer op zijn oude plaats in Genève weergekeerd en staat er nog steviger dan te voren. En deze man is geen gemakkelijk heer op de conferentie; hij is een man, die met gezag spreekt en ook gezag heeft, omdat de houding van Frankrijk feitelijk het geheele verloop en resultaat van de conferentie bepaalt.
Wanneer Frankrijk inderdaad wil medewerken in de goede richting, kan er misschien iets tot stand komen. Maar ook niet meer.
Nu de ingediende voorstellen op tafel liggen, kunnen wij een overzicht krijgen van de vraagstukken, die er op deze conferentie moeten worden behandeld en de compromissen, die er moeten worden getroffen. Wat ons daarbij is opgevallen en waardoor het treffen van overeenkomsten zoo verbazend moeilijk zal worden, is: dat ieder land voorstellen heeft ingediend, daarbij uitgaande van het beginsel: hoe verhoog ik het best mijn eigen veiligheid als er ontwapend moet worden. Dit beginsel is zeer begrijpelijk, maar kan nooit leiden tot het beoogde doel. Zoolang ieder land, in Genève vertegenwoordigd, om dat beginsel blijft werken, zal het resultaat van de besprekingen teleurstellend wezen.
Ik denk hier aan het vraagstuk van de duikbooten en de mijnen. De groote mogendheden willen deze voor een deel afschaffen. Engeland en Amerika zagen ze het liefst geheel verdwijnen. Begrijpelijk. Want de duikboot en de mijn is voor hen niet het wapen. Zij hebben hun groote kruisers en slagschepen. Schepen, die zooveel kosten, dat een klein land er niet aan kan denken zulke schepen te bouwen. Maar duikbooten en mijnen zijn de verdedigingsmiddelen voor de kleine staten. Nederland, Denemarken, Zweden en Noorwegen kunnen hun land prachtig met deze middelen verdedigen en de Engelscben hebben in den wereldoorlog ervaren, wat deze wapens beteekenen. Vandaar dat Engeland er sterk op aandringt om deze beide finaal af te schaffen. Maar zij gaan niet weg. Laat niemand zich daarover een illusie maken.
Hetzelfde geldt van hetgeen Duitschland voorstelt. Wij lezen in de inleiding op deze voorstellen: dat het ontwapende Duitschland beschouwd moet worden als de norm voor de ontwapening van alle volkenbondsleden, nademaal deze immers gelijke rechten en plichten hebben! Een waarheid als een koe. Maar …… de praktijk. De Geallieerden hebben zich in het verdrag van Versailles verbonden om zich te ontwapenen, wanneer Duitschland ontwapend zou zijn en nu Duitschland ontwapend is, eischt het naleving van het verdrag en vervulling van deze beloften. Natuurlijk. Dat is zijn recht. Maar het vergeet, dat het verdrag van Versailles een verdrag zonder moraal is. De ethiek is er in zoek, zooals de ethiek van den beginne af aan in het statuut van den Volkenbond heeft ontbroken.
Want indien men als leden van dezen bond voelde, dat men ook moreele verplichtingen jegens elkander had, zou men immers niet kunnen doen wat men als leden jegens elkander en onder elkander doet.
Datzelfde geldt van de ontwapeningsconferentie. Japan en China zitten daar met elkander aan de groene tafel en in het oosten vechten ze met elkander op leven en dood.
En tegenover hen zitten de vertegenwoordigers van volken, die deze beweging in het verre oosten met geld en wapenen steunen.
Het is een publiek geheim, dat Engeland en Amerika oorlogsmateriaal aan beide landen leveren en misschien geld ook.
En men vergadert in het belang der ontwapening. Is de ethiek hier niet zoek en wordt alles niet door het materialisme en egoïsme beheerscht?
Kan en mag er nu van een dergelijke onwaarachtigheid eenig heil voor de wereld worden verwacht?
Wij zouden thans weer tegen de ontwapeningsconferentie zelf weer moeten gaan protesteeren, dat zij de boozen niet uit haar midden weg doet.
Maar deze protesten zouden evenmin baten als de handteekeningen voor de ontwapening eenigen moreelen druk op deze conferentie zullen uitoefenen. Wie er het minst van verwacht, zal er het best aan toe zijn, want hij blijft voor teleurstellingen gevrijwaard.
Het gaat Japan in Oost-Azië niet voor den wind.
De weg naar Sjanghai is niet geplaveid.
De tegenstand is veel en veel grooter dan men in Tokio had verwacht.
Wat niet wil zeggen, dat Japan het niet klaar spelen zal, maar het zal heel veel offers aan menschen en geld eischen en de vraag is of Japan dat op den duur zal kunnen dragen. Men moet er zich nu al met nood-geld gaan behelpen. Want het is met zijn eigen middelen aan het eind. En er gaan nog steeds versterkingen naar Sjanghai. En men vergadert over de ontwapening en de Chineezen en Japanneezen doen ook mee. Wij, eenvoudige menschen begrijpen er niets meer van. Wij weten alleen, dat Gods zegen daarop niet kan rusten.
d.H. (den Haag)                                                              J.
 

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen