Kerk en Staat

’t Begint thans te nijpen, want de fatale datum 15 Dec. nadert met rassche schreden, en op ’t oogenblik (Zaterdag-morgen) staat nog niet vast, of er betaald zal worden op dien datum.
Het is onophoudelijk telefoneeren en confereeren. Mac Donald vliegt letterlijk heen en weer tusschen Londen—Parijs—Genève.
De man moet overal zijn en is inderdaad ook overal noodig. Want nergens gaat het naar wensch. In Genève niet, noch met den Volkenbond, noch met de Ontwapeningsconferentie.
De Volkenbond behandelt de kwestie China—Japan in zake Mansjoerije. Als men het ten minste behandelen wil noemen.
Want in alle oprechtheid gezegd: men durft haar niet te behandelen. Men wil zooals wij dat in Genève al lang kennen, de kool en de geit sparen, Japan en China beide tot vriend houden en zich met een formule van de zaak afmaken.
Maar daar zijn noch Japan, noch China voor te vinden en beide dringen aan op een beslissing. Beide eischen hun recht. Japan heeft daarvoor zijn gronden, evengoed ais China. Japan zegt dat het uit noodweer gehandeld heeft, en dat het in Mandsjoerije orde op zaken stellen moest, en China zegt, dat Japan een dief is en zich heeft toegeëigend, wat het zijne niet was.
De Volkenbond heeft thans beslist om de verdere behandeling van het Japansch-Chineesch conflict voorloopig over te dragen aan de Commissie van 19, waarin Japan en China niet vertegenwoordigd zijn.
De Commissie zal zoo spoedig mogelijk samenkomen onder voorzitterschap van den Belgischen minister van buitenlandsche zaken Hymans. De leden, die tot de Assemblee behooren blijven echter in Genève,
Tegelijkertijd werd er echter in Japan een kabinetsraad gehouden onder leiding van Saito, waarin de minister van buitenlandsche zaken rapport uitbracht over Genève, en mededeelde, dat de Ja-pansche delegatie alle besluiten van den Volkenbond, welke tegen Mantsjoekwo gericht zijn, niet zal erkennen.
Haki, de minister van oorlog, verlangde, dat Japan uit den Volkenbond zou treden, wanneer de Bond zijn verzet tegen de Japansche politiek niet opgeeft.
Men weet dus in Genève waar men aan toe is.
Japan ringeloort daar het geheele Westen en……. het laat zich ringelooren.
’t Is een prachtige comedie die daar opgevoerd wordt als het niet zoo indroevig was en er een bewijs tot welk een diepte het Westen door zijn onderling wantrouwen reeds gezonken is.
Want Japan weet kortelijk, dat men niets tegen hem durft te ondernemen, omdat de Volkenbond dan onmiddellijk uit elkander vallen zou, met al de gevolgen die daaraan voor het Westen zouden ver-bonden wezen.
Want het is nu zoo geworden, dat de Volkenbond moet voortbestaan. om erger te voorkomen.
Maar daarvan is hij zelf de schuld.
Hij droeg de kiem van dit alies, vanaf den eersten dag van zijn bestaan reeds in zich en wij hebben er nooit iets van verwacht en zullen er ook nooit iets goeds van zien.
Met de Ontwapenings-Conferentie scheen het ook opeens mis te loopen. Misschien was het gelukkig geweest, dat zij maar met een schrik geliquideerd was. Want zooals het thans gaat, wordt ten slotte toch ook een bespotting.
Wat men er mee voor had is ons niet recht duidelijk. Booze tongen beweerden, dat men van Henderson, den voorzitter, afwilde. Men schijnt te gaan inzien, dat hij de comedie, die ook daar gespeeld wordt, niet alleen doorziet, maar ook moe is en dat hij mitsdien het bijltje er wel eens bij neer kon leggen,.
Maar dat zouden de groote mogendheden toch niet prettig vinden, omdat zoo’n optreden natuurlijk gepaard zou gaan met een verklaring van de reden, waarom.
Daarom, zoo werd er gefluisterd, wilde men liever de conferentie maar omzetten in een soort van permanent Comité, dat tot ’35 of ’36 zou aanblijven en waarin de vijf groote mogendheden hun vertegenwoordigers hadden. Dan was men fatsoenlijk van Henderson als voorzitter af en de Ont-wapeningsconferentie had een zachten dood met een stille begrafenis.
Of het daartoe komen zal kan op ’t oogenblik nog niet gezegd worden. Alles hangt af van de houding van Duitschland en deze houding wordt bepaald door het antwoord dat er gegeven worden zal door Frankrijk op de vraag naar de rechts-gelijkheid.
Wordt deze vraag naar het genoegen van Duitschland beantwoord, dan zal dit land onmiddellijk aan de Ontwapeningsconferentie deelnemen, zoo niet dan gaat Duitschland zijn eigen weg.
Men zoekt nu naar een uitweg door middel van een commissie van 10, die het vraagstuk van de rechtgelijkheid en wat daarmede samenhangt in zijn vollen omvang, zal onderzoeken, en daarover einde Januari zou moeten rapporteeren.
Wanneer Duitschland zijn zin krijgt en daarmede terugkeert naar de Conferentie, is het gevaar niet denkbeeldig, dat de Ontwapeningsconferentie heimelijk overgaat in een bewapeningsconferentie.
En nu nog iets in betrekking tot de 15 Dec.
Wij gelooven, dat er door Frankrijk en Engeland betaald worden zal, om de eenvoudige reden, dat er niets anders opzit.
De nota van Amerika zegt o.m. „dat het vertrouwen en de vriendschap slechts dan gehandhaafd kunnen worden, wanneer men getrouw de verdragen na-komt, tot zij door een wederzijdsche overeenkomst gewijzigd zijn, en een voor beide partijen zegenrijke oplossing is geworden.”
Dat is afdoende duidelijk.
Wil men een fatsoenlijken naam, ook als staat, bewaren, moet men betalen wat men schuldig is.
En vooral de Engelschen stellen daar bijzonder prijs op, zoodat wij niet hebben getwijfeld, of zij zullen, hoe moeilijk het ook valt stipt betalen,
Van Frankrijk waren wij niet zoo zeker, omdat de nota van Amerika een slechte pen in Frankrijk gehad heeft en het niet onmogelijk is. dat het ministerie Herriot vallen zou wanneer het zou betalen.
Toch gelooven wij, gezien de allerlaatste berichten, dat er ook door Frankrijk betaald worden zal.
De zaak staat thans zoo, dat er tusschen de Engelsche en de Fransche regeering overeenstem-ming is bereikt, en dat beide regeeringen Donderdag 15 Dec. hun verplichtingen rullen nakomen.
Frankrijk zal nu een bedrag van 480.000 francs betalen. De Fransche regeering zaî daarbij echter de verklaring afleggen, dat dit de laatste maal is dat zij betaalt en dat zij een principieele regeling van de schuldenkwestie eischt. die parallel loopt met de te Lausanne getroffen overeenkomsten.
Door dit voorbehoud hoopt Herriot een meerderheid in de Kamer te verkrijgen als het betalingsvraagstuk a.s. Maandag 12 Dec. in stemming komt,
Wij zullen afwachten of hij een meerderheid krijgt. Voorloopig plaatsen wij een?

Den Haag.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen