Kerk en Staat

Onze politieke beschouwingen zijn eenige weken onderbroken door de bespreking van de proeve van een vrijzinnige geloofsbelijdenis en in die weken is er weer heel wat op internationaal, zoowel als op nationaal gebied geschied, dat de moeite van het vermelden waard is.
Laat ons met eigen land beginnen.
Op 26 April hebben wij dit jaar de verkiezingen voor onze Tweede Kamer al, waaraan door niet minder dan 53 partijen en partijtjes zal worden deelgenomen.
53 soorten van candidaten zullen ons straks op stembiljet worden gepresenteerd en in verband daarmee wordt er heel wat afgepraat in ons lieve Vaderland.
Waartoe dit alles op 26 April zal leiden kan niemand voorspellen, want wij hebben nog zelden een verkiezing beleefd, waarin zooveel verrassingen verborgen liggen als in die van 26 April voor onze Tweede Kamer.
Er zijn onder die 53 partijen er heel wat met den vinger aan te wijzen, wier candidaten niet den minsten kans hebben gekozen te worden, zoodat al de stemmen, die daarop uitgebracht worden, waardeloos zullen zijn.
Hoe groot dit aantal stemmen zal wezen, kan niemand bepalen, en welken invloed dit hebben zal voor de andere partijen, evenmin.
Dan is er nog iets in deze verkiezing.
Er zal door ongeveer 300.000 werkloozen aan deelgenomen worden en niemand kan vooruit zeggen, op welke partijen deze groote groep kiezers hun stem zullen uitbrengen.
Zullen die allen in de radicale richting gaan of bevindt zich onder hen nog een kern, die op de rechtsche partijen zullen Stemmen?
Er zijn onder deze menschen stellig ook rechtsche kiezers, maar hoe groot hun aantal is, zou ik zelfs bij benadering niet durven bepalen.
Een ding hoop ik, dat de radicale partijen niet winnen, want dat zou stellig veel wind brengen in de zeilen van het Fascisme en het Nationalisme, waarvan wij bij deze verkiezing nog niet veel zullen bemerken, maar deze beide groepen thans nog onderling verdeeld, zullen uit deze verkiezing hun conclusies voor hun eigen toekomst trekken.
Wij hebben hoop, dat er nog zooveel nuchterheid en zelfbezinning in ons volk aanwezig is, dat het aan de rechtsche partijen een meerderheid verschaft, zoodat wij in ieder geval een rechtsche regeering zouden krijgen.
Hoedanig deze regeering zal samengesteld worden ligt nog in de toekomst. Er gaan stemmen op voor een Koninklijk Kabinet, dat los van de kamer zou staan en dus niet zou behoeven af te treden wanneer de Kamer het met de maatregelen, die de regeering noodig oordeelde, niet eens was; maar velen zijn van meening, dat er zoo mogelijk een parlementair kabinet moet worden gevormd, dat voor zijn maatregelen steun vindt bij een rechtsche meerderheid. Zoo staan op het oogenblik de zaken en dieper zullen wij er thans niet op ingaan.
Op internationaal gebied is de toekomst nog zonder eenig perspectief; wel zijn er. die eenige kentering in de internationale verhoudingen meenen te bespeuren, maar wij behooren voor als nog niet tot deze optimisten. Ook hier geldt het spreekwoord: „wat men graag wil, gelooft men ook gemakkelijk”.
Als wij eerlijk onze meening zullen zeggen, dan is de internationale toestand verwarder dan ooit, en wij vreezen dat MacDonald trots al zijn goede bedoelingen, op het oogenblik meer aan het bederven, dan aan het verbeteren is. Zijn bezoek aan Mussolini heeft de spanning niet verminderd, maar juist verhoogd, en de bekende Kleine Entente, waarvan de bekende Eduard Benesj de leider is, is zeer vertoornd over Mac Donald’s bezoek aan Rome, Benesj moet dit ook aan MacDonald onomwonden gezegd hebben, door te verklaren, dat de zoogenaamde middelmatige groote en kleine naties besloten zijn, zich maar niet zonder meer in een hoek te laten duwen, en dat zij een woordje wenschen mee te spreken bij de oplossing van de internationale problemen.
Ook in Frankrijk was men bepaald niet verrukt over deze rejs en men gelooft daar, dat het heele bezoek en alles wat er gesproken en besloten is, reeds vooraf in elkaar gezet was. Ik zou dit ook niet durven ontkennen.
Mussolini heeft goed geweten wat hij deed, toen hij een van de knapste fascistische diplomaten, Grandi, als gezant naar Londen zond. De bewijzen zijn er niet voor aan te geven, en toch ligt het voor de hand, dat de reis naar Rome alleen maar dienen moest om den indruk te geven, dat het z.g.n. vier mogendheden-plan in Rome geboren was, terwijl het feitelijk in Londen was uitgebroed.
Wij zullen dit natuurlijk nooit te weten komen.
Er zijn voor het historisch onderzoek hermetisch gesloten deuren, dat zijn de deuren van het menschelijk hart. Feit is, dat niemand, behalve Mussolini en MacDonald verrukt is over dit plan en dat men het MacDonald ongezouten gezegd heeft bij monde van den bekenden Churchill.
En nu lees ik zoo even, dat hij den oceaan oversteken zal voor een kort bezoek aan Rooseveldt in Washington. Er zijn er, die van dit bezoek hee] wat verwachten. Maar wat is er van te verwachten?
Laat ons te midden van al de verwarring één ding goed in het oog houden, dat alleen de nood zal kunnen uitwerken, wat voor menschen onmogelijk scheen.
Wij zijn voor één ding zoo bevreesd. dat de nood zoo hoog zou kunnen stijgen, dat de economische ineenstorting van Europa en Amerika niet meer was te voorkomen, m.a.w. dat men elkander zou vinden als het te laat was.
Dat zou stellig ontzettend wezen, maar 1914 heeft ons geleerd, dat wij met die mogelijkheid rekening moeten houden. De wereldoorlog brak uit, alleen omdat men elkander niet meer verstond en vertrouwde; de vrees is niet ongewettigd, dat dit ook met deze crisis het geval zou kunnen worden, want de wereld verarmt iederen dag. De menschheid leeft echter nog onbezorgd voort en beseft niet, hoe groot de nood is en hoe dreigend het gevaar. En het optreden van Hitler e.d. heeft de nood en het gevaar nog verhoogd en wij huiveren bij de gedachte, dat alzoo het „Derde Rijk’’ komen moet. En als het gekomen is. wat zal het dan zijn? Niemand weet het, . maar de perspectieven zijn niet bemoedigend.

d.H. (Den Haag) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen