Het tractaat. (5)

Om zooveel mogelijk de kerkelijke tucht te nivelleeren, en haar principieele beteekenis voor de Kerk te verkleinen en om tevens eigen scheeve positie in het Hervormd Genootschap een dragelijke figuur te geven wordt de volgende redeneering gehouden: blz. 172—178.

Gelijk een menschelijk organisme blijft voortleven ook al kapt men het armen en beenen af, maar sterft, zoodra het hart of het hoofd word weggenomen, zoo ook is het met Jezus' Kerk. Zoomin iemand het als onverschillig voor den mensch zal beschouwen, als hij armen en beenen verliest, en men in den romp slechts een mensch herkennen zal, zoo ook mag niemand meenen, dat een kerk goed loopen of werken kan, als haar de tucht is afgesneden. Maar ook, gelijk het leven, d.i. het wezen uit den mensch toch dan eerst weggaat, als de teederder deelen doodelijk getroffen worden, zoo ook gaat het wezen der kerk dan eerst te loor, als de verkondiging van het Woord in haar ophoudt, of ook de Sacramentsbediening wegvalt.

De bedoeling van deze redeneering is duidelijk. De uitoefening van de kerkelijke tucht moge goed zijn, en voor een gezonde functioneering van het kerkelijk leven zelfs noodzakelijk, maar zij raakt toch niet het wezen der kerk. Zoolang er nog plaats is voor de verkondiging van Gods Woord en de bediening der sacramenten, behoeven wij er niet aan te twijfelen met een kerk van Christus te doen te hebben. Het is dezelfde betoogtrant, die thans nog door velen in het Hervormd Genootschap gevolgd wordt; de tucht heeft met het wezen der Kerk niets te maken. Nu kunnen wij dit van confessioneele zijde in het Hervormd Genootschap beter plaatsen dan van de mannen, die met het Tractaat in de hand hun actie hebben gevoerd. Deze laatsten toch hebben zich scherp gekeerd tegen de kerken der afscheiding, en thans moeten zij meezingen in het koor der herdenking, dat het festijn der scheiding wil vieren.
Maar behalve dit, is de redeneering over „wezen” en „welwezen” over één of twee of drie kenmerken der Kerk geheel onjuist.
Ongetwijfeld is het waar, dat onze Nederlandsche geloofsbelijdenis drie kenmerken noemt van de ware Kerk, en dat er ook onderscheidene geref. Theologen geweest zijn, die hierin de belijdenis hebben gevolgd. Maar daarnaast dient toch opgemerkt, dat er ook geweest zijn, die er slechts twee genoemd hebben. Wij denken hier aan Calvijn, Zanchius, Gomarus e.a. en dezen spraken van de zuivere bediening van Woord en sacramenten. Zelfs waren er die slechts één, zegge één, kenmerk voldoende achten nl. de zuivere bediening des Woords.
Hoe nu hebben wij over deze onderscheiden meeningen te oordeelen? Stellig niet in den zin als het „Tractaat” doet, alsof onze oude Gereformeerde Theologen meenden, dat het derde kenmerk er minder op aankwam. Al wenschen wij niet gaarne verandering aan te brengen in onze confessie, en al onderschrijven wij gaarne, al wat zij aangaande de kenmerken der kerk zegt, vergeten dient niet te worden, dat de kerk feitelijk maar één kenmerk heeft nl. het Woord Gods. Dit Woord alleen is voor de kerk de pilaar en vastigheid der Waarheid. Hierdoor alleen kan en zal en mag zij functioneeren. Wanneer Dr. Bavink in zijn dogmatiek over de kenmerken der kerk handelt dan zegt hij, dat het spreken over twee of drie kenmerken der Kerk meer een verschil in naam dan in de zaak is en dat er eigenlijk maar één kenteeken is, nl. het eene en zelfde Woord, dat op verschillende wijze in prediking, onderricht, belijdenis, sacrament, leven enz. bediend en beleden wordt. (Dogmatiek 4e deel, blz. 339, 2e dr,).
Nu wil natuurlijk het Tractaat laten uitkomen, dat in het Hervormd Genootschap nog plaats is voor het Woord van God, en dat ieder Dienaar dier Kerk vrij en onbelemmerd dat Woord mag prediken, Zoolang dit geschiedt, of geschieden kan is er nog een Kerk van Christus, en is afscheiding veroordeeld en met schuld voor God bevlekt.
Maar hier wordt een groote fout gemaakt. Het is in de Kerk van Christus de vraag niet, of er nog ruimte is voor het Woord, Het Woord des Heeren komt niet aan de poort van 's Heeren Kerk aankloppen met het vriendelijk en beleefd verzoek om toegelaten te worden, maar het is DE sleutel van die poort, en beslist veeleer, wie al of niet toegelaten zullen worden.
Het is een degradatie van Gods Woord, als er ook een plaats voor in geruimd wordt. Het vraagt niet om een plaats, maar het moet alleen DE plaats hebben en behouden. Zoo niet, dan verliest de Kerk haar adelbrief, dan kan zij haar afkomst en karakter niet meer handhaven, dan deelt zij de waarheid met de leugen den Christus met Belial, de tafel des Heeren met de tafel der duivelen en houdt het wezen der kerk op te bestaan.
Heel het „Tractaat” is een menschelijke poging in den meest scherpzinnigen zin om een zondige scheeve positie een beetje pasklaar te maken. Dit is niet alleen een miskenning van het werk Gods in 1834. dit is niet alleen een wanklank in het lied der dankzegging van hen, die 1834 en 1886 naast elkander plaatsen. Dat zou nog niet zoo erg zijn, ook al begrijpen wij heel deze situatie niet. Maar veel erger is, dat dit „Tractaat” het Woord van God noemt, als een vlag er mede zwaait, en feitelijk ditzelfde Woord verloochent.

A. (Apeldoorn) S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen