Kerk en Staat

Duitschland heeft zijn eenheid weer gedemonstreerd.
In Neurenberg heeft het Nat. Socialisme in September zijn toogdag weer gehouden, en ieder, die er getuige van geweest was, is teruggekeerd onder den indruk van de geweldige machtsontplooiing, die hij daar aanschouwd had. ‘t Was, of alles opzettelijk in het teeken van het Militairisme geplaatst was, en of men den toogdag speciaal daar aan had willen dienstbaar maken, om der wereld te toonen, hoever Duitschland met zijn militairiseering reeds was gevorderd. Die vorderingen zijn inderdaad verbluffend geweest, wat daar op militair gebied aan het volk vertoond werd, was zoo geweldig, dat de buitenlanders een en al verbazing waren. Waar men in het buitenland slechts bij geruchten het een en ander van vernomen, en ietwat ongeloovig de schouders over opgehaald had, werd daar kant en klaar den volke vertoond. Men zag daar pantserwagens met draaibare pantsertorens; een strijdwapen, waar zelfs de groote mogendheden nog niet aan gedacht hebben. Het paard had geheel afgedaan, alles is motorische beweegkracht geworden en binnen 2 jaar heeft Duitschland een millioen man ter zijner beschikking, die uitgerust met de allermodernste aanvals- en verdedigingswapenen, zooals geen andere groote mogendheid die nog bezit.
Wanneer wij dan ook in de laatste dagen getuige geweest zijn, dat Frankrijk voor Engeland en tegen Italië gekozen heeft, moet dit zeker wel worden toegeschreven, aan hetgeen Duitschland te Neurenberg tentoongesteld heeft.
Maar op dien toogdag heeft ook Hitler in zijn groote rede, ook het kerkelijk vraagstuk even aangesneden en daar enkele woorden aan gewijd, die wij niet dadelijk moeten vergeten.
Wanneer ik — aldus Hitler in de proclamatie — inga op de gevaren van de politiseerende confessies, geschiedt dit, omdat wij daarin slechts de ons van oudsher bekende met het marxisme verwante verschijnselen zien. In dit verband zou ik eenige principes willen uitspreken: ten eerste: de partij heeft vroeger niet het voornemen gehad, noch heeft zij dit thans in Duitschland in eenigerlei vorm strijd te voeren tegen het Christendom. Zij tracht integendeel een groote Evangelische Rijkskerk te scheppen, en zij heeft getracht door een concordaat een nuttige en duurzame verhouding tot stand te brengen met de Katholieke Kerk, terwijl zij verder gepoogd heeft, de goddeloozenbeweging in Duitschland op te heffen. Onder geen omstandigheden zal de nationaal-socialistische staat dulden, dat langs welken weg ook de ver-politieking der confessie doorgezet, of opnieuw begonnen wordt. Deze strijd zal nooit gestreden worden als een strijd tegen het Christendom of tegen een der beide confessies, maar hij zal gevoerd worden voor het zuiver houden van het openbare leven van die priesters, die hun roeping gemist hebben en die politici hadden moeten worden en geen zielszorgers. De nationaal-socialisten willen dezen strijd werkelijk niet, want zij zien het Joodsch-bolsjewistische gevaar te duidelijk dan dat zij niet zouden wenschen alle krachten aaneen te sluiten voor de bestrijding daarvan.
Ieder kon uit deze woorden afleiden, dat men in Berlijn aan het eind van zijn geduld was en dat forsche maatregelen tegen de kerk te verwachten waren, reeds de benoeming van Kerrl tot minister van Kerkelijke aangelegenheden, wees reeds in die richting. Op den 28 September j.l. werd dan ook in het Reichsgesetszblatt de volgende Kerkwet gepubliceerd.
„Wet tot beveiliging der Duitsche Evangelische Kerk van 24 September 1935.”
Naar den wil van de leden der Evangelische Kerk is de aaneensluiting der landskerken tot een Duitsche Evangelische Kerk voltrokken en in een reglement neergelegd.
Met groote bezorgdheid heeft de Rijksregeering echter moeten constateeren, dat daarna door den onderlingen strijd van kerkelijke groepen een toestand is ingetreden, die de eenheid der kerkleden vernielt, de geloofs- en gewetensvrijheid van den individu schaadt, de volksgemeenschap benadeelt en de grootste gevaren medebrengt voor het bestaan der Evangelische Kerk zelve.
Doordrongen van den wil, zoo spoedig mogelijk de regeling harer aangelegenheden over te laten aan een kerk, die geordend is, heeft de Rijksregeering ter vervulling van haar plicht als gevolmachtigde en in de overtuiging, dat die taak. door geen der twistende groepen kan worden vervuld: ter beveiliging van het bestaan der Duitsche Evangelische Kerk en voor het tot stand brengen van een orde, die het de kerk mogelijk zal maken, in volle vrijheid en rust haar geloofs- en belijdeniskwesties zelf te regelen, de volgende wet goedgekeurd, die hierbij wordt afgekondigd:

Enige Paragraaf.
De Rijksminister voor de Kerkelijke Aangelegenheden wordt, ter bevordering van het herstel van geordende toestanden in de Duitsche Evangelische Kerk en in de Evangelische landstreken, gemachtigd, verordeningen met bindende kracht uit te vaardigen. De verordeningen worden in het „Reichsgesetszblatt” afgekondigd.
De wet is geteekend door rijkskanselier Hitler en den Rijksminister voor Kerkelijke Aangelegenheden, Kerrl.

Hoe deze wet ontvangen werd in de protestantsche kerken, hopen wij eerlang mede te deelen, wanneer wij de uitwerking er van wat beter kunnen overzien, dan thans het geval is. De groote vraag is thans, of op deze basis een overeenstemming kan worden bereikt. Het beticht uit Londen van 3 Oct. j.l. sprak daarvan. Von Bodelschwingh, de leider van den confessioneelen zou een aanbod van Kerrl hebben aangenomen om de zaken van de Evangelische kerk te regelen. Rijksbisschop Muller, zou van zijn post worden ontheven en hem zou volgens dat bericht reeds verboden zijn op vergaderingen te spreken. Van dit alles is nog niets bevestigd. Daarom onthouden wij ons momenteel nog van een oordeel over de uitwerking.
„De Nederlander” had een uitstekend hoofdartikel over het doel en de strekking van deze wet. Hij schrijft:
Wat dit praktisch te beteekenen zal hebben valt nog slechts te gissen. Wat het principieel beduidt is aanstonds duidelijk. De nationaal-socialistische staat heeft met dit besluit de kerkorde gebracht binnen het terrein van zijn regelende bevoegdheid. De Duitsche Evangelische Kerk is gekomen in den greep van den staat.
Dit is niet anders dan de noodzakelijke consequenties van de beginselen, waardoor de Duitsche staat wordt gedragen. De bekende Zwitsersche theoloog Emil Brunner heeft den totalitairen staat geteekend als een pyramide. Het geheele menschelijke leven loopt er uit op één top en dat is de staat. Alles is onder den staat en is er om zijnentwille. Voor autonome lichamen is er in dezen staat geen plaats. Souvereiniteit in eigen kring is er onbekend.
Dit beeld verwerkelijkt zich in Duitschland hoe langer hoe meer. De autonomie van het huwelijk werd er aangetast. Van zelfstandig leven, van cultuur en opvoeding is geen sprake meer. Thans werd ook de kerk binnen het bereik van de staatsmacht getrokken.
Daarmede wordt de kerk in haaf wezen geraakt. Men meene niet, dat wanneer de staat in hooge onverschilligheid voor dogmatische verschilpunten de prediking vrij zou laten, de ernst van den toestand er geringer om zou zijn. De kerkorde is van het eigen wezen der kerk niet los te maken. Wie de hand naar haar uitstrekt raakt de gemeente van Christus in het leven. Zooals in den mensch lichaam en geest een eenheid vormen.
Wij hopen van harte, dat men in Duitschland het gevaar, dat in deze wet ligt, zal doorzien, en moge God hun de kracht schenken om zich met alle macht tegen de staatsvoogdij te verzetten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen