Gods Woord en het Nationale leven (14)

In nauw verband met huwelijk en gezin, waarop we in ons vorig artikel wezen, demonstreert de moderne vrouwenbeweging de radicale wijziging in de maatschappelijke verhoudingen. Hierbij make men onderscheid tusschen het vrouwenvraagstuk in het algemeen, dat ook voor onze christenvrouwen en meisjes van ingrijpende beteekenis is, en de vrouwenbeweging met haar revolutionairen inslag.
De moderne vrouwenbeweging, die is uitgegroeid tot een wereldbeweging, vindt haar oorsprong in het rationalisme der 18e eeuw. Deze geestesstrooming, die op elk terrein een principieelen omkeer bracht, riep ook de vrouw uit haar eeuwenlang isolement. De positie der vrouw werd grondigherzienen haar rechten onaantastbaar verklaard. Nu was reeds in 1505 van Agrippa van Nettesheim een tractaat verschenen; „De nobilitate et praecellentia feminei sexus”, waarin voor de rechten der vrouw een pleidooi werd gevoerd. Niemand minder dan Anna Maria Schuurman, wier godsvrucht en geleerdheid geroemd werden, wijdde ook aan de beteekenis van de vrouw haar aandacht in een geschrift: „De capacitate ingenü muliebris ad scientias”. Dr. Johan van Beverwyck, te Dordrecht, schreef: „De uitnementheyt des vrouwelichen geslachts”, maar deze paladijn der vrouwen werd publiekelijk tegengesproken door Daniël Joncktijs in_ zijn: „Der mannen opperwaardigheydt”, een werk, dat in onzen tijd wel geen herdruk zou beleven.

Hoewel deze geschriften de beteekenis van het vrouwelijk leven met talent en kracht naar voren brachten, oefenden ze geen merkbaren invloed uit op de openbare meening. Toch waren ze reeds symp-tonen, die een nieuwen tijd aankondigden. Het was het rationalisme, dat het leven in al zijn schakeering losmaakte van Gods Woord, en ook voor de vrouw een nieuwe toekomst ontsloot. Deze wijsbegeerte, die haar anti-christelijk karakter toonde in de bestrijding van Schrift en kerk, geloof en traditie, stelde zich ten doel: de vrijmaking van den mdividueelen mensch als redelijk wezen. Gebroken werd met alle uitwendige autoriteit en traditie. Er was buiten en boven den mensch geen gezag, dat zijn persoonlijkheid aan banden kon leggen. Onbeperkte vrijheid was voorwaarde tot volle levensontplooiing. Deze nieuwe denkwijze werd als de „Aufklarung” verwelkomd. Zij trad op met de belofte voor een nieuwe en betere maatschappij. De mensch trad uit den kerker, waarin hij eeuwen aaneen in onkunde had gezucht; een gouden dageraad lachtte hem tegen. De mensch moest aan zichzelf teruggegeven. Inzonderheid werd de vrouw in ‘t centrum dezer rationalistische wereld- en levensbeschouwing betrokken. Een stroom van litteratuur „tot opvoeding en verlichting der vrouw” brak zich baan. Het nieuwe licht werd het eerst begroet in de salons en aan de koninklijke hoven, waar men zich onmogelijk de consekwenties van deze nieuwere levensrichting kon indenken. Met bloedige tranen hebben zij den dag beweend, waarop deze wijsgeerige theorien door het proletariaat in de practijk werden omgezet,
Toen eenmaal het zaad was uitgestrooid, ontwikkelde zich een rijke oogst. Het waren de economische en sociale toestanden in de 18e en 19e eeuw, die hiertoe belangrijk hebben bijgedragen. Reeds vroeger werd in deze rubriek gewezen op de misstanden op het terrein van den arbeid als I gevolg van den invoer der machine. Het fabrieksleven werd geboren; het gezin moest het gelag betalen. De toenemende industrie, die zich door het groeiend we-reldverkeer reusachtig ontwikkelde, riep vrouwen en kinderen op, toen mannen-krachten ontoereikend bleken. Om het karig inkomen te vermeerderen trokken duizenden en duizenden naar de fabrieken. Een onderzoek in 1851 ingesteld deed zien, dat in Engeland van de 7043701 vrouwen niet minder dan 3107791 een plaats vonden in de fabrieken. Op de meest schandelijke wijze heeft de groot-industrie vrouwen en kinderen geëxploiteerd, en daarmede den grondslag gelegd voor die machtige socialistische beweging, die voor het kapitalisme een dreigend spook zou worden. Voor hygiëne werd hoegenaamd geen zorg gedragen. Het arbeidsloon en de arbeidsduur was niet wettig geregeld, maar overgelaten aan den willekeur der fabrikanten. Het leven van de arbeidende volksklasse was tot den ondergang gedoemd. Van een gezinsleven was hoegenaamd geen sprake meer. De energie werd gedoofd, de geestelijke krachten uitgeput Het fabrieksleven was de slavernij der 19e eeuw.
In dien tijd traden mannen op, als Marj en Engels met het evangelie van de vrijmaking van het proletariaat. Is het won der, dat hun voorstellingen omtrent derechten van het proletariaat insloegen in de arbeiderswereld? De vrouw inzonderheid werd het uitzicht op een gouden eeuw ontsloten. Zij zou in de toekomststaat geheel onafhankelijk zijn; het huwelijk niet anders dan een sociale transactie. De rechten der vrouw in den heilstaat zouden onaantastbaar zijn.
Door deze toekomstidealen gesuggereerd werd de socialistische vrouwenbeweging geboren, die op den gang van het maatschappelijk leven in de volgende jaren I een machtigen invloed zou oefenen.
Maar niet alleen het proletariaat had zijn vrouwenbeweging, ook de bourgeoisie oriënteerde zich ten opzichte van het vrouwenvraagstuk, zooals dat in en door de revolutie urgent was geworden. Maar beide bewegingen waren vruchten der rationalistische wijsbegeerte, die geen authori-teit kende dan die van den mensch, geen gezag dan die van het individu.
Geen God, maar dan ook geen meester! Een tusschenweg is er voor den modernen mensch niet. Het is de strikte consekwentie van het prijsgeven van Gods Woord !

A.(Apeldoorn)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen