Voor vijftig jaren (4)

In Februari zal de doleantie worden herdacht. Wat toch is in die maand in Kootwijk geschied? Aldaar werd een beroep uitgebracht op Cand. Houtzagers, welk beroep in strijd was met de Synodale besluiten der Herv. Kerk.
Zoolang de kerkeraad van Kootwijk zich niet had losgemaakt van de Herv. Kerk, moest hij zich ook onderwerpen aan de bepalingen dier kerk, Maar zich losmaken deed hij niet. Immers dat zou afscheiding zijn en dat wilde men niet. Men koos een anderen weg. Men begon met een revolutionaire daad. Den kerkeraad van Kootwijk werd door Ds. G. Vlug van Nijkerk geraden, Cand. Houtzagers te beroepen, men had dan wel kans van slagen. De omstandigheid dat de Herv. kerk dan het tractement zou inhouden, werd voorzien, maar de kerkeraad werd gerustgesteld door de belofte van eenige Amsterdamsche heeren, waaronder er waren die met de V. U. in nauwe betrekking stonden, dat zij voor het tractement zouden instaan.
Tusschen de V. U. en de doleantie was een nauw verband. Had Kootwijk niet beroepen er ware aldaar geen doleantie ontstaan, Dat wisten de heeren uit Amsterdam ook wel. Daarom kreeg Cand. Houtzagers 24 Maart 1885 toezegging van beroep, welke toezegging werd aan-genomen.
Voor ieder. die in die dagen kerkelijk medeleefde, was te voorzien, dat het tot een kerkelijk conflict zou komen. De plannen er voor waren klaar gemaakt. Reeds had Dr. Kuyper op de jaarvergadering der V. U. te Leeuwarden in 1882 gesproken van de mogelijkheid dat de deur der kansels in de Herv. kerk gesloten bleef „dan zal zeker niet het net van de kerken worden afgenomen, maar zullen die kerken zelven, naar Goddelijke roeping en heiligen plicht, dat net van hun hoofd moeten aflichten.”
De aflegging van het net nu begon in Kootwijk. De volgens de reglementen der Herv. Kerk onwettig beroepen predikant zou door het Provinciaal kerkbestuur niet geexamineerd worden. Dit was de wettige deur om in de Herv. Kerk als predikant te komen. Er werd een nieuwe deur gemaakt. Alsof men reeds buiten de Herv. kerk stond, werd het Prov. Kerkbestuur, waaraan het proponentsexamen was opgedragen, ter zijde gezet en eene examencommissie benoemd die zou doen wat de taak was van het Prov, Kerkbestuur Het examen had 20 November 1885 in het Militairen Tehuis in het Wed te Utrecht plaats en werd afgenomen door eenige predikanten, waaronder ook Ds. F. P. L. C. van Lingen uit Zetten behoorde.
De candidaat slaagde en werd nu beroepbaar verklaard, doch niet door het Prov, Kerkbestuur, maar door de Kerkeraden van Voorthuizen en Nijkerk. Deze beroepbaarstelling was al zeer abnormaal. Vanwaar toch heeft eene commissie van niet kerkelijk afgevaardigde personen, plus twee kerkeraden, en het mandaat iemand voor de kerk beroepbaar te stellen, Maar ja, als iemand niet door de voordeur in huis kan komen, dan doet hij al wat, om, al is het op een verkeerde wijze, toch binnen te komen.
Daarop werd Cand. Houtzagers beroepen en hem den beroepsbrief toegezonden op 28 December 1885, Het beroep werd 8 Januari '86 aanvaard.
De Kerkeraad van Kootwijk wist, dat hij nu in conflict zou komen met de kerkelijke besturen en besloot 22 Januari het synodale juk af te werpen. Men zou breken met de besturen en 2 Februari eene kerkeraadsergadering houden, waarin de breuk met de besturen zou worden aangenomen. Het Classicaal bestuur, ingelicht door Ds. Ris Lambers van Barneveld, schorste den kerkeraad van Kootwijk voorloopig op 1 Febr.
In overleg met Ds. v. d. Bergh van Voorthuizen wordt nu op 2 Febr. het synodale juk afgeworpen. Had men dit niet haastig gedaan, dan zou het Classicaal bestuur te Kootwijk gekomen zijn om te doen wat des kerkeraads was, dan had het de beroeping vernietigd, als zijnde volgens Herv. Kerkrecht onwettig en zou Ds. Houtzagers niet in de Herv. Kerk bevestigd zijn. En dit moest nu haastig geschieden. In overleg met Cand. Houtzagers en de Amsterdamsche heeren wordt besloten dat de bevestiging Zondag 7 Febr. reeds zou plaats hebben.
Zoo werd Kootwijk de eerste gemeente in doleantie. Niet om de Geref. leer gelijk te Ulrum, maar om het pogen een candidaat der V. U. in de Herv, Kerk te brengen, hetgeen geschiedde naar het gemaakte plan te Amsterdam.
Een meesterstuk of een geloofsstuk?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen