Twee belangrijke data

De kalender van 1937 bevat data, die herinneren aan groote mannen, -wier leven en arbeid niet met den dagelijkschen maatstaf kan gemeten worden. Hun namen zijn gebeeldhouwd in de geschiedenis onzer natie, aan wier opbouw en welzijn zij hunne gaven hebben geschonken, Onwillekeurig denken we aan Revius en Vondel, wier beeltenis in de omlijsting der Gouden Eeuw tot eerbied stemt voor hun geestelijke grootheid. Onze vaderlandsche historie is een beeldengaanderij van een geestelijke aristocratie op het terrein van kerk en staat, religie en theologie, wetenschap en kunst. We behoeven evenwel geen eeuwen in de geschiedenis terug te treden om mannen te ontmoeten, die zich een monument in de harten van het nageslacht hebben opgericht. Den 29en Mei en den 29en October is en zal het een eeuw geleden zijn, dat een tweetal mannen geboren werd, die een stempel op hun tijd zouden drukken, n.l. Jhr. Mr. A. F. de Savornin Lohman en Dr. A. Kuy-per. De beteekenis van beiden kan verstaan worden, wanneer we hen beschouwen in het raam van hun tijd. Verschillend in afkomst en opvoeding, in aanleg en karakter, waren zij geharnaste strijders voor die beginselen, die zij tot gelding wilden brengen in gezin en maatschappij, in kerk en staat. Zij waren de erfgenamen van de geestelijke nalatenschap van Mr. Groen van Prinsterer.
Hun eerste optreden viel onder het liberalistisch .regiem. Ondanks de schoone leuzen van vrijheid en verdraagzaamheid, werd een despotisme geoefend, dat zich met name keerde tegen allen, die bogen voor het gezag van Gods Woord. Een Christendom zonder geloofsverdeeldheid werd bevorderd; de godsdienst naar de binnenkamer verwezen; de neutrale school, die alle onderscheid op godsdienstig gebied ophief, was het troetelkind der overheid. De Bijbel werd van het publieke terrein verbannen, de kerk, vrijgemaakt van de Dordtsche kluisters, verheerlijkt als de volkskerk. De zielskreet van ouders, die voor hun kinderen een School met den Bijbel begeerden, werd cynisch afgewezen door een Mr, Kappeyne van de Co-pello, die de tolk was van het hooggeroemde liberalisme.
In dien tijd van „vrijheid en verdraagzaamheid” traden Lohman en Kuyper de politieke arena binnen. In zijn ,.Gezag en Vrijheid” deed Lohman in 1875 belijdenis van zijn christelijke wereld- en levensbeschouwing. Kuyper, de eminente redacteur van „De Heraut” en „De Standaard”, ontwikkelde daarin de richtlijnen voor kerk en staat, in overeenstemming met den eisch van Gods Woord. Beiden traden in het voetspoor van Mr. Groen van Prinsterer, en schouder aan schouder streden zij voor de rechten des Heeren, waarin de belangen der natie gewaarborgd waren. De Schoolstrijd zag hen in de voorste gelederen, want èn Lohman èn Kuyper waren lid der deputatie, welke het smeekschrift, door 300.000 namen onderteekend, in 187S den Koning aanbood. Het afwijzen van de christelijke volksbede was mede drang tot saambrenging van allen, die de eere des Heeren zochten ook op het terrein van staat, tot één politieke groep, die als Antirevolutionaire Partij den strijd aanbond tegen den geest des ongeloofs en der revolutie. Als leden der Tweede Kamer van de Staten-Generaal stonden zij in de bres voor de zaak Gods. De oprichting der Vrije Universiteit hield met dit alles het nauwste verband, en ook hiervan waren Lohman en Kuyper de geestelijke leidslieden. Het was Lohman uit de ziel gegrepen, toen Kuyper zoo ontroerend schoon zijn levenstaak vertolkte met dit woord:

Voor mij, één zucht beheerscht mijn leven,
Eén hooger drang drijft zin en ziel,
En moog’ mij d’adem eer begeven,
Eer ‘k aan dien heilgen drang ontviel:
‘t Is om Gods heil’ge ordinantièn
In huis en kerk, in school en straat,
Ten spijt van ‘s werelds remonstrantiën,
Weer vast te zetten, ‘t volk ten baat;
‘t Is om die ord’ningen des Heeren,
Waar Woord en Schepping van getuigt,
In ‘t volk zóó helder te graveeren,
Tot weer dat volk voor God zich buigt.

In dit licht krijgt het leven en de arbeid van Kuyper en Lohman perspectief. Gedragen door die beginselen, als verteerd van zieleheimwee, hebben zij, trots allen tegenstand, de wacht betrokken bij Gods Woord.
In 1894 ging beider leven op politiek gebied uiteen. Lohman ontplooide de banier der C.P.H., terwijl Kuyper zijn volgelingen bleef voorgaan onder de vanen der A.R.P.
Beiden werden in den laten avond van hun rusteloos leven afgelost van hun post. Niet tevergeefs was hun leven en arbeid. Hun blijft de eere, dat zij onder den zegen des Heeren ons volk hebben ge-wekt tot het besef van zijn roeping om te staan voor de zaak des Heeren en ons volk terug te voeren tot zijn historie en bestemming. Er kan veel zijn, dat scheiding maakt, maar het zou van enghartigheid getuigen, wanneer we werkelijke grootheid niet wisten te waardeeren en hulde te brengen aan die mannen, die gestaan hebben in de bres des volks.

A. (Apeldoorn) G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen