De Dordtsche Synode en het Supra-lapsarisme ( 15)

Gomarus begreep zeer goed, dat de Synode van Dordrecht zou komen tot een uitspraak, die niet overeenkomstig zijn voorstelling was. Immers, zoowel alle buitenlandsche afgevaardigden, als alle Nederlandsche professoren stonden lijnrecht tegenover hem. Alleen de Provincie Zutd-Holland, gelijk wij zagen, trad aan zijn zijde. Om nu toch een poging te wagen voor zijn standpunt, en Zuid-Holland te steunen, beriep Gomarus zich op twee confessies. Toen hij voorstelde de kwestie tusschen supra en infra onbeslist te laten en het advies der Zuid-Hollanders te volgen, meende hij steun te vinden in de belijdenisschriften der Engelsche en Fransche kerken. Gomarus toch idealiseerde, gelijk heden ten dage ook nog enkelen doen, dat over de kwestie van het object der praedestinatie noch in de Nederlandsche, noch in de Engelsche. noch in eenig ander Belijdenisschrift iets hieromtrent was beslist. Ons komt zulk een redeneering van Gomarus onbegrijpelijk voor. Wel hebben wij zulk een voorstelling meermalen kunnen hooren van Remonstrantsche zijde, maai, uut een gereformeerd man als Gomarus zich met zulk een argument wilde verdedigen, is beneden zijn positie. Hierover is dan ook een groot dispuut ontstaan op de Synode en het waren de Engelsche afgevaardigden, die een protest indienden tegen de voorstelling van Gomarus. Het was diens beroep op de Fransche en Engelsche belijdenis, ’t geen naar het oordeel van den Engelschen bisschop geheel ten onrecht was geschied. Deze heeft toen op de Synode een directe vraag gericht aan Gomarus en. toen hij van den Voorzitter, den vermaarden Bogerman, het woord gekregen had, zeide hij het volgende: Dr, Gomarus heeft dezen morgen beweerd, dat de vraag, of de gevallen mensen het object der praedestinatie was, niet omschreven is door de belijdenis der Fransche kerk, en naar ik en mijn collega’s meenen gehoord te hebben, beweerde hij het zelfde ook van de geloofsbelijdenis der Engelsche kerk, daarom verzoek ik Dr. Gomarus uit mijn eigen naam en dien van mijn collega’s voor deze Synode te verklaren, of hij dit zoo gezegd heeft of niet”?
De vraag was dus wel zoo scherp en zoo direct mogelijk gesteld, en het was voor Gomarus niet mogelijk om een afwijkend antwoord te geven. Reeds het stellen dezer vraag is voor ons een aanwijzing, hoe zeer de Synode dit vraagstuk heeft belicht, en hoe gansch onjuist zij oordeelen, die den indruk willen vestigen, alsof de groote Synode van Dordrecht dit geding van supra en infra van ondergeschikte waarde heeft geacht.
Gomarus moest antwoorden. Hij kon onmogelijk aan dezen drang van het oogenblik ontkomen. Thans, nu hij voor de directe vraag geplaatst werd, was hij wat voorzichtiger, en begon zeer bescheiden op te merken, dat hij inderdaad dit gezegd had, want hij meende, dat de belijdenisschriften dezer kerken zich niet hadden uitgesproken. Hij had een uitgave gebruikt van de Engelsche Confessie, die te Genève was gedrukt, en daar stond alleen in, gelijk ook Zuid-Holland had voorgesteld: dat God had uitverkoren uit het menschelijk geslacht. Van een gevallen menschelijk geslacht was hier geen sprake.
Door dit spreken van Gomarus gevoelde de Engelsche bisschop zich zeer gekrenkt. Immers de Engelsche afgevaardigden hadden juist in het oordeel, dat zij bij de Synode hadden ingediend, sterk laten uitkomen, dat de gevallen mensch voorwerp was van Gods besluit. En nu komt Gomarus vertellen op de Synode, dat de Engelsche kerk zich hierover niet heeft uitgesproken. Op deze wijze kwam de bewering van Gomarus hierop neer, dat de Engelsche afgevaardigden, die toch geacht konden worden hun eigen belijdenis te kennen, een oordeel bij de Synode hadden ingeleverd, dat niet overeenstemde met de uitspraak van hun eigen kerk. Ieder gevoelt, hoe pijnlijk deze situatie voor Gomarus was, maar ieder begrijpe ook hieruit, hoe zeer de Synode zich met dit vraagstuk heeft bezig gehouden en hoe geheel onjuist en onhistorisch het is om dit geding te bagatelliseeren.
Gomarus kwam in nog grooter moeilijkheden. toen de bisschop van de Engelsche kerk hem de belijdenis dier kerk voorhield, en hem herinnerde, hoe eenzijdig hij had geciteerd, of zoo niet, hoe onvolledig de uitgave was van de belijdenis, die Gomarus had aangehaald.
In de Engelsche belijdenis stond uitdrukkelijk, dat God in Christus ons had uitverkoren uit het menschelijk geslacht om te bevrijden van het verderf (liberare a maledicto et excitio). Deze laatste woorden had Gomarus weggelaten en uit deze laatste woorden bleek duidelijk genoeg, dat het voorwerp der voorverordineering was het gevallen menschelijk geslacht.
Wat de Fransche belijdenis betreft, was het geheel onbegrijpelijk, dat Gomarus daarvan kon reppen. De Fransche belijdenis, de confessio Gallicana, die door ’ de Synode van La Rochelie is vastgesteld, nog wel onder praesidium van Beza, begint uitdrukkelijk met deze woorden art. 12: „Wij gelooven, dat God uit de alge-in een e verdorvenheid en verdoemenis, waarin alle menschen gestort zijn, hen trekt (de oorspronkelijke tekst luidt: nous croyons que de cette corruption et condammation Generale, en laquelle tous hommes sont plongez, Dieu retire).
Geen wonder, dat Gomarus in groote moeilijkheid en verlegenheid geraakte op de Synode, en dat de Engelsche afgevaardigden en die der Fransche kerken zich niet konden vinden in de voorstelling van Gomarus.
Nog duidelijker wordt het, wanneer wij letten op de verdere ontwikkeling van dit incident.

A. (Apeldoorn) S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen