Kerk en Staat

Wat wij verwacht hadden is inderdaad geschied én Churchill én Chamberlain hebben beide de radio uitgebuit om den indruk van Churchill's rede wat te verzachten. Maar meer ook niet. Want beiden hebben er nadruk op gelegd: dat zij toch feitelijk ook voor de neutralen, de kastanjes uit het vuur zouden halen. Wij zullen dit voorloopig nog moeten afwachten. Gelukkig, dat wij de dingen anders zien, dan de mannen die zich telkens voor de radio plaatsen en dan spreken alsof de oorlog die feitelijk nog beginnen moet, alreeds gewonnen was.
De Neutrale Staten zullen verstandig doen niet al hun aandacht aan deze redevoeringen te wijden, maar rustig hun neutraliteit te handhaven.
Chamberlain heeft een tentoonstelling gehouden van Engelands macht — dat heeft „De Standaard” heel fijn gezegd, maar die tentoonstelling bewijst op dit oogenblik nog niets, En dat die gevaarlijke duikboot eindelijk zelf ondergegaan is, zegt ook niets. Hij heeft, wat Churchill heel scherp gezegd heeft, in zachteren vorm nog eens herhaald, door de mededeeling, dat hij er van overtuigd is, dat de gevoelens der neutralen en ook hun uiteindelijke belangen, aan de zijde moeten zijn van ben, die trachten het recht te verdedigen van natiën en individuen om hun eigen leven vrij van vrees voor aggressie of vervolging.
De radiorede van den Engelschen minister-president was het antwoord op de rede van Hitler, die deze een dag te voren gehouden had.
Met die radiorede van Hitler is het een beetje wonderïijk toegegaan. Men schijnt zelfs tot op het laatste oogenblik in Berlijn niet geweten te hebben, of Hitler spreken zou en waar hij zijn rede zou houden; maar hij heeft haar gehouden in het Sportpaleis. Waren dit voorzorgsmaatregelen geweest in verband met zijn persoonlijke veiligheid? Wie zal deze vraag kunnen beantwoorden. Maar de indruk van deze rede was, dat Hitler zichzelven wat in toom gehouden heeft en dat hij zorgvuldig gewacht heeft, om zijnerzijds dingen te zeggen, welke een onherstelbaar karakter zouden dragen. De kern van zijn rede moet ditmaal gezocht worden in wat in onzen tijd noemt: „levensruimte”.
Wat men daaronder verstaat heeft „De Standaard” nog een heel duidelijk gezegd en wij willen daarom dit stukje uit het blad overnemen, omdat dit door onzen minister van Buitenlandsche Zaken in zijn voortreffelijke rede in onze Eerste Kamer, met grooten nadruk bepleit is, maar dan uit een geheel ander beginsel dan het van Duitsche zijde geschiedt. De levens- of bestaansruimte, die door meer dan één mogendheid werd aangevoerd om op grond daarvan andere kleinere en minder machtige Staten te onderwerpen en van hun zelfstandigheid te berooven en hen dienstbaar te maken aan hun eigen belangen en doeleinden.Hitler heeft op deze levensruimte gewezen en gezegd, dat Engeland in de afgeloopen drie eeuwen 40 millioen KM². landbezit verworven had; Frankrijk 9 millioen KM²., terwijl men in 1918 aan Duitschland het weinige, hetwelk het aan overzeesche bezittingen bezat, nog had afgenomen. Dat is een probleem verklaarde hij met grooten nadruk, dat opgelost moet worden. Maar als Hitler zegt, dat dit opgelost moet worden; dan voegt onze Minister van B. Z. er onmiddellijk aan toe, dat dit geschieden moet op vreedzame wijze. En dat dit inderdaad mogelijk is, heeft hij bewezen met het voorbeeld, dat ons land hiervoor gegeven heeft.
„Nederland” zeide hij „verkeert meer dan eenig ander land in een toestand. dat het zoodanige behoefte aan bestaansruimte heeft. Vergeleken met andere Staten hebben wij een buitengewoon groot bevolkingsoverschot. Op ons Europeesch gebied — zoo sprak de Minister — moeten wij per vierkante mijl 618 menschen voeden, dat is meer dan anderhalf maal zooveel als Duitschland, driemaal zooveel als Frankrijk en nog altijd niet minder dan honderd zielen meer dan Groot-Brittannië. Acht en drie kwart millioen menschen te voeden in een land, welks bodem slechts vier millioen in het leven kan houden, dat is een kunststuk, dat slechts mogelijk is door groote krachtsinspanning. En al helpen zonder twijfel onze overzeesche gebiedsdeelen ons daarbij, wij hebben daarvan nooit een gesloten gebied gemaakt, maar steeds de politiek van de open deur gevolgd, en deze door een milde wetgeving en bestuur, die ook in het buitenland door bevoegd-beoordeelaars als voorbeeldig zijn geroemd, ook voor anderen open gesteld, Trouwens ook in die gebiedsdeelen zelf vormt Java, met een zielencijfer van 784 per vierkante mijl, een probleem van levensruimte op zichzelf.
De Minister deed goed met op deze sprekende feiten eens met nadruk de aandacht te vestigen, om met die feiten zelf aan te toonen, dat dergelijke problemen niet met geweldmiddelen, maar langs vreedzame wegen moeten en kunnen worden opgelost.
Wij hebben steeds betoogd, dat het een van de grootste misgrepen te Versailles geweest is, dat men Duitschland zijn koloniën ontnomen heeft om zichzelven daarmede te verrijken. Op dien grond hebben wij steeds gepleit, dat Engeland vrijwillig aan Duitschland zou teruggeven, wat op onrechtmatige wijze door Engeland genomen was en wanneer men dit intijds gedaan had, zou deze oorlog zeer waarschijnlijk nooit gekomen zijn. Maar Engeland heeft steeds geweigerd en wij vreezen, dat Engeland eenmaal ervaren zal, dat onrechtmatig verkregen goed niet gedijt. Het oordeel rust op zulk bezit. Wij kunnen daar wel iets van zien in Zuid Afrika, waar het de Engelschen allesbehalve voor den wind gaat. Men wordt daar steeds sterker anti-Engelsch en wij hebben dit verwacht. De wijze waarop Engeland indertijd Transvaal en Oranje Vrijstaat overweldigd heeft is en blijft een zwarte bladzijde in de koloniale geschiedenis van dit land, waarvan de gevolgen steeds duidelijker aan het licht zullen treden.
Maar evenmin, en dit moet aan bet adres van Hitler gezegd worden, zal Duitschland gelukkig zijn met Polen en Slowakije. Beide overweldigde landen zullen geen parel, maar wel een doorn voor Hitler en Duitschland zijn en wanneer het dezen oorlog verliezen moest, zouden deze beide staten weer speodig zelfstandig zijn. Heeft men in Parijs den Poolschen staat in beginsel niet opgericht?
Maar hoe staat het nu met den oorlog zelf? En daarover heeft „De Standdaard” van 1 Februari verstandige woorden gesproken, die precies onze opvatting weergeven. Men wil elkander nog steeds vernietigen, dus m.a.w. een tweede Versailles beleven.
Wij gelooven daar voorloopig nog niet in. En dit geldt voor de beide partijen. Als Hitler zegt, dat hij Engeland op de knieën brengen zal, dan vreezen wij, dat hij er naast grijpt. Maar als Enqeland een vernietiging van Duitschland beoogt, vreezen wij evenzeer dat dit niet gelukken zal, omdat Duitschland deze vernietiging eenmaal reeds ervaren heeft. Iedere Duitscher is er van doordrongen, dat het in dezen oorlog om zijn eigen bestaan gaat.
Maar hierin schuilt juist het groote gevaar voor den vrede zelf. De oorlog, zooals die thans gevoerd wordt is nauwelijks nog de inleiding en hoeveel is in de achter ons ligqende maanden al niet verwoest en hoeveel menschenlevens zijn er niet opgeofferd, zonder dat er ook maar iets bereikt werd. Vreeselijk zal het niet worden als van beide zijden de oorlog straks in zijn vollen omvang losbreekt, Als er te land en te water, in de lucht en op den grond moet en zal gevochten worden, op een wijze zooals de wereld nog nimmer aanschouwd heeft. Dan wordt Europa een hel, waarin niemand zal kunnen leven en waarin de duivel zal triomfeeren. Moge het gebed worden vermenigvuldigd, dat dit gevaar wordt afgewend.

d. H. (Den Haag), J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen