De Dordtsche Synode en het supralapsarisme (22)

In de Formula Consensus der Zwitsersche Kerken wordt het leerstuk der voorverordineering naar zuiver Schriftuurlijke maatstaf ontwikkeld, en het is voor elken lezer van dit belijdenisschrift daghelder, dat deze Kerken het infralapsarisme als de meest zuivere uitdrukking van de Schriftuurlijke waarheid hebben beleden en ontwikkeld.
Zij werden daartoe gedrongen door den invloed, die uitging van de beroemde Akademie te Saumur in Frankrijk, waar in 1632 de bekende Moses Amyraut Hoogleeraar was.
De Saumursche School zag haar volgelingen vermeerderen, en niet zonder zorg bemerkten de Kerken van Zwitserland, dat de kern der Gereformeerde leer, zooals Calvijn deze steeds had verdedigd, dreigde te worden vertreden.
De vraag nu is: wie was Amyraut en wat leerde hij?
Amyraut is geboren in het jaar 1596. Hij behoorde tot de Gereformeerde Kerk van Frankrijk en zijn ouders zagen weldra hun talentvollen zoon op de Universiteit, waar hij rechten zou studeeren. Hij behaalde in 1616 een juridische graad. Hierna las hij de institutie van Calvijn, en het lezen van dit werk riep in hem op de lust om theologie te gaan studeeren. Hij liet zich inschrijven als student aan de Universiteit te Saumur, waar de bekende Joh. Camero professor was. Zijn leermeester Camero had aan dezen genialen jongeling een dankbaren leerling. Spoedig bekleedde hij een vooraanstaande plaats in de Fransche Kerken en toen de Synode van Charenton van 1631 haar wenschen en begeerten aan den Koning Lodewijk den 13en wilde bekend maken, droeg zij Amyraut op om haar tolk bij den Koning te zijn. Hij weigerde echter deze actestukken den Koning knielend te over reiken en zette het door, dat hij, staande voor den koning, de wenschen der kerk van Frankrijk ter kennis bracht. Het gevolg was, dat de algemeene aandacht op Amyraut werd gevestigd, en zijn talentvol optreden droeg spoedig de algemeene achting weg, zoo zelfs, dat een man als Richelieu bijzondere waardeering voor Amyraut koesterde.
Daarop volgde tegelijk met de verkiezing van de la Place en Louis Cappel in 1633 ook de benoeming van Amyraut tot professor aan de Universiteit van Saumur.
Deze drie zeer beroemde theologen, die een talentvol driemanschap der Universiteit vormden, brachten deze hoogeschool tot grooten bloei. Weldra stroomden uit verschillende landen de leerlingen naar de collegezalen van Amyraut en vooral de Zwitsersche jongelingschap ging naar Saumur om er den beroemden Amyraut te hooren, en in de theologische problemen dier dagen zich te verdiepen.
Het duurde echter niet lang, of er liepen vreemde geruchten, die de gereformeerde gemoederen niet zeer rustig stemden. Al spoedig werd de jongelingschap met name in Zwitserland ontraden om naar Saumur te gaan. Oudtijds toch was het zeer gebruikelijk om aan buitenlandsche universiteiten te gaan studeeren, of zijn studiën voort te zetten, en wijl nu Frankrijk en Zwitserland steeds nauw aan elkander verwant waren geweest, en vooral het Fransch gedeelte van Zwitserland nauwe betrekkingen onderhield met de kerken in Frankrijk, was het van zelfsprekend, dat vele studeerenden uit Zwitserland naar Frankrijk vertrokken.
Toen echter de kerk van Zwitserland een waarschuwende stem liet hooren en ook andere vooraanstaande theologen zich met de vraagstukken begonnen in te laten, werd het voor de Universiteit van Saumur niet gemakkelijker. Weldra werden er aanklachten ingediend, en op een Nationale Synode te Alençon 1637 waren bezwaren tegen Amyraut ingebracht, waaronder behalve die uit Genève ook van de Universiteiten uit Holland waren te tellen. Het was met name André Rivet uit Leiden, die de verschillende Hollandsche faculteiten vertegenwoordigde en die den strijd had aan te binden.
Toch had deze nationale synode van 1637 nog niet den moed om in te grijpen. Amyraut en de zijnen verdedigden zich ter synode zoo scherp en met zulk een gunstigen uitslag, dat de Synode meende geen reden te hebben aan de gereformeerdheid van de Saumursche theologie te twijfelen, en zij raadden de beschuldigers aan over deze strijdvragen niet langer te disputeeren. Maar een synode kan wel een formeel stilzwijgen opleggen en meenen, dat zij den strijd gestild heeft, maar tot op den dag van vandaag kan men leeren, dat geen synode een beslissende beteekenis heeft, die zelf niet beslist in haar uitspraken is. Het kenmerk eener Gereformeerde Synode, wanneer het de kernpunten der Waarheid betreft, mag nooit en schipperend standpunt zijn om beide partijen te willen bevredigen, want vroeg of laat zal dit zijn wrange vruchten dragen. Dit gold ook van de Synode te Alençon in 1637. Zij moge al het mogelijke gedaan hebben om olie op de golven te werpen, zij moge de partijen het stilzwijgen hebben opgelegd, zij moge bepaald hebben, dat het beter was over zulke zware en diepzinnige leerstukken, die het verstand der eenvoudigen zeer verre te boven gaan, te zwijgen, met dat al kon deze synode niet verhinderen, dat het proces voortging. De ontstemming bleef. Verschillende Synodes hebben daarna getracht de meeningen te verzoenen, maar zelfs na den dood van Amyraut 1664, bleef de strijd voortduren, totdat ten slotte de Zwitsersche Gereformeerde Kerk in 1675, dus elf jaren na den dood van Amyraut, een belijdenisschrift opstelde, waarin de leer van Saumur en met name van Amyraut veroordeeld werd.
Wij moeten nu iets weten van zijn leer!

A. (Apeldoorn), S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen