Liturgie

Bediening van het Heilig Avondmaal. (2)
In enkele groote gemeenten wordt een gedeelte van het Formulier gelezen bij de voorbereidingspreek. (Het eerste gedeelte tot: Ten andere, laat ons nu ook overdenken enz.). Eisch is dit zeker niet. In kleine gemeenten is dit ook niet noodig. Het gedeelte, dat gelezen wordt, en over de zelfbeproeving gaat, sluit wel schoon aan bij de zelfbeproeving. Tegen dit gedeeltelijk lezen zijn bezwaren ingebracht; het is zelfs genoemd: onhistorisch, onkerkrechterlijk en onliturgisch. In art. 62 der D.K.O. lezen wij, dat het Formulier gelezen moet worden na de predikatie en der gebeden op den preekstoel. De preek moet dus eerst geheel beëindigd worden. Genoemd artikel zegt verder, dat het Formulier gelezen moet worden "voor de Tafel”. Het lezen van het Formulier op den preekstoel is dus eigenlijk ook onkerkrechterlijk en dus ook onhistorisch. Is er in den namiddagdienst ook nog bediening van het Heilig Avondmaal, dan wordt in dien dienst meest het slotgedeelte van het Formulier gelezen. Maar dan is dit ook al onhistorisch, onkerkrechterlijk en onliturgisch. Het komt ons voor, dat dan zeker nog grooter fout gemaakt wordt.
Nu is elke bepaling in de kerkorde geen onveranderlijke wet. Wij zijn er b.v. niet voor de preek ook met dankzegging te besluiten en dan over te gaan tot de bediening van het Avondmaal. Dan wordt de indruk gewekt, dat de dienst voor de niet avondmaalgangers is afgeloopen. Vroeger werd dit ook- door velen zoo opgevat; zij gingen eenvoudig naar huis. En deze oneerbiedige, onbijbelsche, Christus-onteerende gewoonte mag niet bestaan en moet dus zeker niet bevorderd worden.
Na de preek, zonder de beëindiging van dezen dienst des Woords met dankzegging, leest de dienaar het Formulier. Dit kan geschieden op den kansel of voor de tafel. Wij gevoelen er veel voor het formulier op den kansel te lezen. Voor de tafel, liefst als de avondmaalgangers de ledige plaatsen ingenomen hebben, kan het gebed uitgesproken worden. De liturg kan zeggen: Opdat wij mogen verkrijgen,al wat de Christus heeft toegezegd bij de instelling van het Avondmaal, laat ons voor God ons verootmoedigen enz. Gelezen wordt dan het Formulier tot het Amen. Dan kan een Psalm gezongen worden. De dienaar verlaat den kansel en de avondmaalgangers nemen hun plaats in. Daarna heeft dan het gebed plaats. Maar de meest juiste orde achten wij deze niet.
Bij dit gebed hebben wij nog iets op te merken. Het Gebed des Heeren is eigenlijk het slot van het gebed. Het volmaakte gebed heeft hier een schoone plaats. Maar dan zouden wij het amen willen uitspreken. Wij kunnen het niet liturgisch vinden het Credo (de 12 geloofsartikelen) te bidden. Het Credo 3 een geloofsbelijdenis. Dus na het amen op het gebed spreekt de gemeente, bij monde van den liturg, het Credo. Hier zouden allen kunnen opstaan, maar noodig is het niet.
Wanneer het Credo uitgesproken wordt, komt het belijdend karakter van het Heilig Avondmaal ook sterker uit. De liturg zou, voor het uitspreken van het Credo kunnen zeggen tot de gemeente: Laat ons nu, voor wij den dood des Heeren verkondigen, belijdenis doen van ons algemeen, ongetwijfeld christelijk geloof. (vgl. o.a. Dr. Wielega, Avondmaalsformulier, 348).
Na het Credo volgt de schoone opwekking om de harten hemelwaarts te heffen: Opdat wij dan met het waarachtig hemelsche brood enz. Daarna volgt de breking des broods, dus de bediening. Geschiedt al het genoemde op den kansel, dan moet, na de opwekking een Psalm gezongen worden. Aan de tafel wordt dan. genoodigd, als dit niet reeds van den kansel geschied is. Onder het zingen verlaat de dienaar dan den kansel en naderen de gasten.
Komt de eerste tafel niet dadelijk vol, dan moet de uitnoodiging worden herhaald. Zijn er meerdere tafels, dan moet telkens een noodiging geschieden. De liturg doe het kort, b.v. met een Schriftwoord (Luk. 14 : 7 1st. ged.; Joh. 11 : 28 1ste. ged.; 1 Kor. 5 : 7; Openb. 22 : 17. b ; Jes. 55 : 1—3 enz.).
Hij kan ook wijzen op behoeftigen als de weenende zondares. Doch het noodigen worde geen redeneeren in het algemeen. Hij wachte zich ook voor persoonlijkheden; hij moet b.v. niet iemand, dien hij kent en als kind van God hoog acht, afzonderlijk noodigen. Ziet hij, dat de laatste tafel niet vol wordt, dan make hij de gemeente daarop attent door te zeggen: Als er niemand meer is, die den dood des Heeren begeert te verkondigen, dan is dit de laatste tafel. Wanneer er gasten van de tafel heengaan en andere komen, kan een passend Psalmvers gezongen worden.
Bij de bediening ga de liturg rustig en eerbiedig te werk.
Wij wezen er reeds op, dat het gebed uit het Formulier aan de tafel kan gebeden worden. Is dit niet geschied, dan staan wij voor andere vragen. De gewoonte is dikwerf aldus: bij de eerste tafel wordt een gebed uitgesproken en bij de laatste tafel het dankgebed. Anderen bidden en danken bij elke tafel. Wanneer het gebed uit het Formulier bij de eerste tafel uitgesproken wordt, dan kan het slotgedeelte van het Formulier na de laatste tafel gelezen worden. De gasten blijven dan aan de laatste tafel zitten. Aan die tafel wordt dan ook het dankgebed uitgesproken. Na dit dankgebed wordt een Psalm gezongen; de dienaar beklimt weer den kansel en de gasten keeren weer tot hun plaats. De dienst wordt dan beëindigd.
Het komt ons voor, dat deze orde gevolgd kan worden. Eerst het formuliergebed bidden en daarna bij de eerste tafel bidden en bij de laatste danken, om daarna weer het dankgebed van het Formulier uit te spreken, lijkt ons niet juist.
Wanneer men bij de tafel bidden en danken wil, dan moet men dit bij elke tafel doen. Maar bij de bediening van den Doop worden ook geen andere gebeden uitgesproken dan die, welke in het Formulier staan.
Bij vele tafels kan de dienaar onder het verwisselen der gasten een gedeelte van het brood breken, opdat de schotels tijdig rond kunnen gaan.
Wanneer wij uit het genoemde over het lezen van het Formulier en het bidden een conclusie trekken, dan lijkt het ons toe dit aldus te doen: De dienaar leest heel het Formulier op den kansel. Daar spreekt hij ook het gebed uit. Het Credo worde liever niet gebeden, maar als belijdenis uitgesproken. Na het gebed volgt de opwekking tot toetreden. Dit alles Behoort tot het geheel. Daarna wordt gezongen.
Zijn de gasten aan de eerste tafel, dan volgt de bediening. Wij zijn er voor, dat bij elke tafel kort gebeden en gedankt wordt, of dat het bidden en danken bij de tafels geheel wordt weggelaten en de dienaar dus volsta bij de gebeden uit het Formulier, Het formuliergebed behoort tot het algemeene deel, evenzoo het dankgebed; het bidden en danken bij elke tafel raakt de aanzittende gasten. Wanneer het gebed bij de eerste tafel uitgesproken wordt dan zouden de gasten, gelijk wij opmerkten, al aan tafel moeten zijn. Het heeft toch geen zin het gebed bij een ledige tafel uit te spreken. De opwekking bij de tafel uit te spreken geeft den schijn, dat die opwekking alleen voor de gasten is aan de eerste tafel. Die opwekking uit het Formulier zou dus telkens herhaald moeten worden. Om dit alles komt het ons voor, dat het beter is heel het Formulier op den kansel te lezen. De gemeente, voor wie het gelezen wordt, kan den dienaar dan ook beter verstaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen