Beste vriend Eudokia - Welbehagen I

Belofte maakt schuld: ik zou u dan nader mededeelen, hoe ongeveer de inhoud van het referaat was, hetwelk ik op de Algem. Vergadering van den Chr. Geref. Studentenbond heb gehouden.
Het ging over zin en beteekenis van het woord Eudokia (welbehagen) in de Engelenzang.
De Roomsche vertaling luidt: „In menschen van goeden wille"; m.a.w. er is nu vrede mogelijk en bereid voor die menschen, die van goeden wille zijn. God gaf den Christus, en als wij nu maar willen ten goede, dan komt alles wel terecht. Een verkapt Pelagianisme.
Is deze vertaling verantwoord? En kan dit, alles overziende, inderdaad de bedoeling der engelen wel zijn geweest? Of moeten we de bij ons gebruikelijke vertaling behouden „menschen des welbehagens"? Dan worden we teruggewezen op het eeuwig welbehagen Gods; dat zijn dan de menschen, die het voorwerp zijn van Gods goeden wille.
Ook wordt wel gelezen: in menschen een welbehagen; het komt op hetzelfde neer.
Nu is er in de oorspronkelijke Grieksche handschriften tweeërlei lezing. De meeste (beste) handschriften luiden inderdaad eudokias; dit is een tweede naamval in het Grieksch; en dan is de vertaling: des welbehagens; alhoewel men, eerlijk gebleven, ook kan vertalen: van goeden wil. 't Is dan maar de vraag wiens goeden wil; van de menschen, of van God.
In 't laatste geval zou het dan zijn: in die menschen, die het voorwerp van Gods goeden of toegenegen wil zijn, voorwerp van Gods goedgunstigheid of welbehagen dus.
Een ander handschrift echter heeft eudokia, een eerste naamval (nominatief). Dan vertaalt men: in menschen een welbehagen. Dan kan het niet slaan op goeden wil van menschen. 't Is nu maar de vraag, welke lezing moet men nu kiezen? Algemeen neemt men aan, dat het handschrift waarin staat eudokias (tweede naamval, genetief) het beste is. Laat dit zoo zijn; maar dan rest toch de belangrijke vraag: hoe moet het vertaald? Ja, niet anders dan: in menschen van goeden wil. Maar daarmede zijn we er nog lang niet. Zoo als we zeiden: van goeden wil, kan slaan op dat „menschen", maar 't kan ook beteekenen: menschen als voorwerp van den goeden wil Gods. Hoe moet het nu? Nu zegt het in dit geschil om te beginnen toch wel iets, dat het andere handschrift, hetwelk de lezing heeft: eudokia (een eerste naamval), - niet kan vertaald worden als van goeden wil, maar men dan beslist moet lezen: in menschen welbehagen; dus een uitroep van Gods genade tot ons. Temeer als nu blijken moest, dat de Roomsche vertaling door exegetische, dogmatische en religieuze bezwaren zou worden gedrukt; gelijk ik in overtuiging meen, dat werkelijk het geval is.
We gaan daar rekenschap van geven. En achten dit ernstig noodig, om het ingeslopen Roomsche gebruik principieel tegen te staan, en tegen te gaan. Want waarlijk, dit is maar geen muggenzifterij, of dogmatische haarkloverij; daar houd ik zelf ganschelijk niet van; maar hier hangt veel meer aan. Het gaat hier, consequent doorgeredeneerd, over den grond en wortel onzer behoudenis; of deze uit God alleen en geheel is, óf te wel met onze . . . medewerking; dus 't gaat zoowaar over het Reformatorische beginsel; Sola gratia, genade, vrije souvereine genade alléén. — Ik kom daar straks nader op terug.
Nu is een der eerste en beste adviezen bij een of ander verschil van uitleg, om te zien of de Schrift zelve ook licht spreidt. Schrift met Schrift vergelijken, en zoo mogelijk Schrift door Schrift verklaren.
Hebt ge wel eens gehoord, mijn waarde vriend, van de Septuagint? Dat is n.l. het Oude Testament, vertaald uit het Hebreeuwsch in het Grieksch. In deze (Grieksche) Septuagint nu komt dit Grieksche woord eudokia ook herhaaldelijk voor. En dan wel meermalen als vertaling van het Hebreeuwsche woord ratsoon. Ratsoon beteekent genade, goedgunstigheid, welbehagen. Het komt zoo meermalen van den Heere God, als ook wel van koningen voor. En beteekent nederbuigende betooning van genade, van welwillendheid, van welbehagen ten opzichte van ellendigen, een souvereine goedgunstige beschikking. Dus „van goeden wille" zou wel kunnen, maar dan als van God tot ons.
Zoo b.v. lezen we Ps. 51 : 20: doe wel bij Sion naar uw welbehagen. Dan staat er in 't Hebreeuwsch ratsoon voor dat woordje welbehagen; in de Septuagint overgezet in 't Grieksch door eudokia.
Desgelijks in Ps. 106 : 4 : Gedenk mijner, o Heere, naar het welbehagen tot uw volk. Wederom hetzelfde geval welbehagen, ratsoon, weergegeven in 't Grieksch door eudokia.
In 't (Grieksche) Nieuwe Testament zelf lezen we in Luc. 11 : 21 : Ja, Vader, want alzoo is geweest het welbehagen voor u. En dan wordt daar eveneens het woord eudokia gebruikt. En om niet meer te noemen Lucas 12 : 32: want het is Uws Vaders welbehagen, ulieden het koninkrijk te geven. Voor welbehagen wederom: eudokia.
Uit al deze plaatsen blijkt, dat eudokia gebruikt wordt als een wil inderdaad ten goede, maar tot ellendigen tot dezulken die dit niet verdiend hadden; een daad van vrije ontferming.
Als er hier dus een genetief (2e naamval) staat, gelijk het in de Engelenzang kan zijn, dan sluit dit naar het spraakgebruik van de Schrift zelf in, dat men hebbe te denken aan goeden wille tot óns; menschen die van dien goeden wille Gods het voorwerp zijn.
Dit klopt ook precies op de religieuze zielsbevinding van Gods kinderen. De herders die straks wederkeeren van de kribbe hebben dan ook verre er vandaan, om op hun eigene goede gezindheid te doelen, den Heere God geloofd en geprezen over alles wat zij gehoord en gezien hadden.
Maar we zijn nog lang niet uitgeredeneerd over deze zaak; daar echter mijn briefje vol is, en . . . ik net bezoek krijg voor een ernstig zielsonderhoud, moet ik voor ditmaal stoppen.
D.V. dan tot de volgende maal.
Met hartel. groeten, Gods welbehagen bevolen,
uw vr. en br.
G. WISSE.
P.S. College Homiletiek te Doorn D.V. Donderdag 2 Febr. om 3 uur.
G. Wisse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen