Rondom het Oude Testament XXXVII

We hadden het in ons vorig artikel over Chammoerabi. Wat is er nu verder van deze Babylonische koning te zeggen?
In het oude Babylonië (de oudste naam is Soemerië — de naam Babylonië hebben we eerst aan de Grieken te danken —) was de stad Babel, die later zulk een grote rol zou spelen en die we ook uit de Bijbel kennen, maar een zeer onbelangrijke stad.
Andere steden, zoals Ur, die we kennen uit de geschiedenis van Abraham, en Oeroek, het Bijbelse Erek (Gen. 10 : 10) en Larsa speelden een veel belangrijker rol. De stad Ur heeft lange tijd Babylonië beheerst en daarna werd die rol overgenomen door de stad Larsa.
In het vrij onbelangrijke Babel wist zich een Amorietisch koningshuis te vestigen en daar de leiding te nemen.
Van de Amorieten lezen we ook in de Bijbel en deze schijnen hun stamland te hebben gehad in de buurt van de Libanon.
Uit dat Amorietische koningshuis was Chammoerabi een nazaat. Aanvankelijk had dit koningshuis geen groter macht dan slechts in het betrekkelijk onbelangrijke Babel. Maar daar wist Chammoerabi een einde aan te maken. Wel niet terstond, want eerst in het 30ste jaar van zijn regering versloeg hij Elam en in het 31ste jaar overwon hij Rim-Sin, de koning van Larsa, welke stad tot op dat ogenblik de heerschappij over Babylonië had uitgeoefend. Maar zo wist Chammoerabi zich onbetwist heerser te maken van zijn land. En daar bleef het niet bij. Ook buiten zijn land wist hij zijn macht te vestigen. Die macht strekte hij uit tot Assur en Nineve.
Op deze wijze maakte hij Babel van een onbelangrijk plaatsje tot een machtige stad. Sinds die tijd is Babel in de geschiedenis van het oude oosten een belangrijke rol blijven spelen.
Toch werd ook de god van Babel, n.l. Mardoek (we vinden deze naam nog terug in de Bijbelse naam Merodach Baladan, ook een koning van Babel, Jes. 39 : 1) tot de hoofdgod gemaakt, die overal moest worden vereerd. Chammoerabi meende, dat Mardoek hem zo groot gemaakt had.
Toch ligt de grote betekenis van Chammoerabi niet alleen op militair of godsdienstig gebied. Zijn betekenis ligt vooral op het terrein van recht en rechtspraak.
Daarvan vormt ook de zuil, die gevonden is, een bewijs. Want dat is een wetboek. Op de steen staat geschreven een complete wetgeving van Chammoerabi.
De eigenlijke wet bestaat uit 282 paragrafen. Ze wordt voorafgegaan door een voorwoord en besloten door een slotwoord.
In het slotwoord zegt de koning o.a.: „Om de zwakke door de sterke niet van zijn recht te laten beroven en aan weduwe en wees recht te verschaffen, heb ik in Babylon, de stad wier hoofd Anu en Enlil (twee Babylonische goden) hoog verheven hebben, in E-sagila (een tempel), welks fundamenten vast staan gelijk de hemel en de aarde mijn kostelijke woorden op een gedenksteen geschreven en voor mijn beeld, mij voorstellende als koning der gerechtigheid, neergelegd".
De wetten handelen over allerlei. Over diefstal, koop en verkoop, positie der slaven, huwelijk e.d. Over de cultus wordt niets vermeld. Het is een echt burgerlijk wetboek. Het draagt een louter sociaal karakter.
Deze wetten zijn eenmaal in Babel door koning Chammoerabi uitgevaardigd en op deze steen vastgelegd.
Dat betekent niet, dat de wetten alle nieuw waren. Er zijn veel oudere Hetietische wetten gevonden, die met de wetten van Chammoerabi veel overeenkomst hebben en het is daarom wel zeker, dat hij oudere Wetten in zijn verzameling heeft opgenomen. Daardoor heeft hij ze weer nieuwe geldigheid gegeven. Daarbij heeft hij dan waarschijnlijk ook nieuwe opgenomen.
De vondst van dit oude Babylonische wetboek was opzienbarend. Niet alleen omdat. wij door dit wetboek werden ingelicht over de rechtsverhoudingen in het oude Babel ten tijde van Chammoerabi, maar omdat het ook nieuw licht verschafte over het Oude Testament.
Opeens werden sommige gedeelten uit de Bijbel veel duidelijker en er bleken frappante overeenkomsten te bestaan tussen het wetboek van Chammoerabi en de wetten, die God door Mozes had gegeven aan het volk Israël
In de eerste plaats werden sommige gedeelten uit de Bijbel duidelijker. Ik noem slechts één voorbeeld.
In Gen. 16 wordt ons verhaald, dat het huwelijk van Abraham en Sara onvruchtbaar bleef. Zij kregen geen kinderen. En dan lezen we in Gen. 16 : 12, dat Sara tot Abraham zegt: „Zie toch, de HEERE heeft mij niet vergund te baren; ga toch tot mijn slavin; misschien zal ik uit haar gebouwd worden". En dan geeft Sara haar slavin Hagar aan Abraham, waarna deze zwanger wordt.
Eerlijk gezegd hebben we dat altijd een vreemde geschiedenis gevonden. We hebben ons afgevraagd, hoe Sara zo iets doen kon, want het initiatief gaat van haar uit. En hoe kon Abraham de vader der gelovigen zo iets doen?
De wetten van Chammoerabi doen ons deze daad van Abraham en Sara beter verstaan. Niet, dat we daarom hun daad kunnen goedkeuren, dat niet.
Ze hadden in het geloof op God moeten wachten, die het onmogelijke mogelijk maakt. Maar we kunnen de daad nu beter begrijpen. We moeten die daad immers ook niet beoordelen in het licht van onze tijd, maar in het licht van de tijd, waarin Abraham en Sara leefden.
Nu is het waar, dat Chammoerabi zijn wetten heeft uitgevaardigd lange tijd na de dood van Abraham. Maar we hebben ook gezien, dat Chammoerabi in zijn wetboek oude wetten heeft opgenomen, zodat, wat wij lezen bij Chammoerabi, ook reeds heersende wet kan zijn geweest in de dagen van Abraham en aan hem bekend.
Immers, ook Abraham kwam uit, Babylonië, maar ook buiten Babylonië, tot in Kanaän toe, is de invloed van de Babylonische cultuur en rechtspraak groot geweest.
We lezen in paragraaf 145 van de wet van Chammoerabi: „Wanneer een burger een vrouw genomen heeft en deze hem geen kinderen verschaft en hij van plan is om bij zijn eigen vrouw een slavin te nemen, dan kan de burger dat doen; hij laat haar in zijn huis binnentreden. Maar deze slavin mag zich met de vrouw niet gelijk stellen".
In Babel was het monogame huwelijk regel: het huwelijk van één man met één vrouw. Maar wanneer zulk een huwelijk kinderloos was, mocht de man een slavin nemen. Deze slavin kreeg echter niet dé positie van de wettige vrouw en de kinderen, die uit haar geboren werden, golden als kinderen van de wettige vrouw.
Van deze wet maken Abraham en Sara gebruik. Daarom zegt Sara ook: „misschien zal ik uit haar gebouwd worden". En Ismaël, die uit Hagar geboren werd gold als een wettige zoon van Abraham en Sara. In Gen. 25 : 9 wordt Ismaël tegelijk met Izak een zoon van Abraham genoemd. En Abraham ziet ook in de geboorte van Ismaël de vervulling van de belofte van God en een verhoring van zijn gebed. Daarom noemt hij de naam van zijn zoon Ismaël d.w.z. God hoort.
Hierdoor kan de daad van Abraham niet worden goedgepraat, maar wel beter worden begrepen. Hij handelt naar de wetten van zijn tijd.
Ditzelfde doet ook Rachel tegenover Jakob. Wanneer ook zij geen kinderen krijgt, geeft zij aan Jakob haar slavin Bilha. Het kind, dat geboren wordt, wordt beschouwd als een kind van Rachel (Gen. 30 : 3vv).
Maar wanneer Lea dit ook doet (Gen. 30 : 9) dan is dit in strijd met de wet van Chammoerabi, die dit alleen toestaat in geval zulk een huwelijk kinderloos bleef.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen