Toelichting op de Kerkorde (CLXXV)

We zijn nu gekomen tot artikel 38 van de Kerkorde. Het luidt in de tegenwoordige redactie: In plaatsen, waar voor het eerst of opnieuw de ambten worden ingesteld, kan dit slechts geschieden met advies van de Classis. Indien het aantal ouderlingen zeer klein is, kunnen de diakenen volgens plaatselijke regeling mede deel uitmaken van de Kerkeraad, hetgeen altijd geschieden zal, wanneer er minder dan drie ouderlingen zijn.
Het gaat in dit artikel allereerst over de instelling der ambten, opdat daardoor een plaatselijke kerk zich in een rechte gestalte openbare. De Nederlandse synoden hebben zich van meetaf met de kwestie van de instelling der ambten of, anders gezegd, met de instelling van kerkeraden, bezig gehouden. Reeds op de Synode van Emden, 1571, werd er over gehandeld. Zij sprak namelijk uit in art. 41: Die Dienaren des Classis sullen in die plaetsen daermen den dienst des Woorts niet sal connen oprechten, Lesers, Ouderlinghen ende Diaconen verordenen op dat alsoo de Kercken versaemelt moghen werden, en in art. 42: De Dienaren ende Ouderlinghen der Classen die onder 't Cruys zijn, sullen in allen Steden ende Dorpen onder haren Classe, ofte daer omtrent gheleghen, naerstelijck ondersoecken ende vernemen nae den ghenen, die tot de reyne Religie gheneghen zijn, om de selve tot haren schuldighen plicht te vermanen: Derhalven sullen sy pooghen, Kercken, ofte ten minsten beginselen der Kercken te vergaederen; Ende om sulcx te beter na te comen, soo sullen de Classes, alle die naest-gheleghen Steden ende Dorpen onder haer verdeylen, op dat niet versuymt en werde. Die selve sorghe sullen die verstroyde Ghemeenten over die Steden ende ander by-legghende plaetsen draeghen, voornamelijck die wijt van den Classe ghelegen zijn. Die verstroyde gheloovighen sullen die Kercken-Dienaeren der Classen onder 't Cruys hier in helpen, hen voorsichtelijck aenghevende die namen der ghener die sy weten dat tot de Religie gheneghen zijn gheweest in die plaetsen, daer sy uytgeworpen, ofte uytgheweken zijn.
Overal moesten dus de plaatselijke kerken tot reformatie worden gebracht. De dienaren des Woords moesten pogingen aanwenden om overal kerken of, zoals Emden zegt, beginselen der Kerken, (Ecclesiarum initia), te verzamelen. Maar de classis moest hierbij helpend optreden. De Synode van Dordrecht, 1578, bepaalde in Cap. I, art. 11: In die plaetsen daer noch eerst een ghemeynte vergadert ende ordeninghe ghestelt moet werden, sal de Dienaer die daer ghesonden wordt, somighe van den godsalichsten neffens hem soo tot raet ende regieringhe der Kercke, als oock tot de bedieninghe der aelmoessen ghebruycken, Daerna syne toehoorders vermanen, datse haer door belydenisse des gheloofs tot het ghebruyck des Auontmaels bereyden, Ende als de Ghemeynte een weynich sal toeghenomen hebben soo sal hy wt het ghetal der ghener die ten Auontmale gheweest syn somighe ordentlick tot Ouderlinghen ende Diaconen stellen. Bij de particuliere vragen ter Synode van Middelburg, 1581, treffen we de volgende aan: Wat een Dienaer doen sal die welcke in een plaetse ghesonden wordt, daer noch eerst een kercke te vergaderen ende ordeninghe te stellen is? De Synode antwoordde: Men sal eenighe van den godtsalichsten, die welcke die belydenisse des gheloofs voer goet ende oprecht houden ende bekennen, ende haer beloouen de kercke discipline te onderwerpen, tot Ouderlinghen ende Dyaconen by prouisie te kiesen doer welcker hulpe hy het Nachtmael des Heeren wthrechten sal. In 1586 bepaalde de Synode van Den Haag in art. 35: Welverstaende (in het vorig artikel werd gezegd, dat er in alle kerken een kerkeraad behoort te zijn) dat inde plaetsen daer den kerkenraedt van nieus op te richten is, het selue niet en ghesciede dan met aduijs vanden classe. Ende daer tghetal der Ouderlinghen seer cleijn is, sullen de Dyakenen mede tot den kerckenraet ghenomen worden. Met een kleine wijziging nam de Synode van Dordrecht, 1618/'19, deze bepaling als artikel 38 over en zo is zij blijven bestaan tot 1947, toen de Synode van Utrecht haar vaststelde zoals bij het begin van ons stukje is aangegeven.
In de oude redactie treffen we sinds 1586 de uitdrukking aan: de kerkeraad van nieuws oprichten; in 1947 is dit veranderd in: voor het eerst of opnieuw. Vooral in de tijd van vervolging had de uitdrukking: van nieuws zin. Vele gemeenten werden immers door de vervolging uiteengedreven. Wanneer later gelovigen konden terugkeren, moesten dikwijls de kerkeraden geheel opnieuw worden opgericht, omdat er niemand van de ambtsdragers was overgebleven. Keerde een deel van de kerkeraad terug, dan behoefde er slechts aanvulling plaats te vinden.
Nu wij als kerken in vrijheid leven en er van vervolging geen sprake is en derhalve ook niet van het opnieuw oprichten van door vervolging uiteengedreven kerkeraden, is het toch goed deze uitdrukking te laten staan, want, ten eerste, het is volstrekt niet uitgesloten, dat er weer een tijd van vervolging komt, en, ten tweede, ook uit anderen hoofde dan uit oorzaak van vervolging kan een gemeente worden ontbonden, waarna dan later misschien weer, door Gods goedheid, tot instituering- kan worden overgegaan. De geschiedenis kan hiervan voorbeelden geven. De uitdrukking: van nieuws oprichten dient dus gehandhaafd te blijven. In 1947 is voorts ingevoegd: voor het eerst. In onze tijd heeft deze uitdrukking zeker zin, zoals ieder begrijpt, die bijv. aan evangelisatie- arbeid denkt of aan de uitbreiding van steden, enz. Natuurlijk zou men de beide uitdrukkingen: voor het eerst en opnieuw in één enkele kunnen samenvatten, maar, ter voorkoming van misverstanden en dus van moeilijkheden, verdient o.i. de bestaande redactie de voorkeur.

A. (Apeldoorn) H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen