Pastorale brieven

Beste Vriend!
Volgens toezegging zou ik u nog enkele fragmenten uit de preken der Afscheiding afschrijven, waaruit we kunnen zien, hoe onze Afgescheiden vaderen diepe ernst maakten met onze eeuwige toekomst, met dood en oordeel. Over het algemeen is dit tegenwoordig in allerlei kerken maar zuinig. Daar wacht den onbekeerde, ook de vrome godsdienstig doende mens, maar die niet door een waarachtig geloof Christus is ingeplant, een eeuwige rampzaligheid. De H. Schrift leert het ons overduidelijk; maar dan kan er niet ernstig genoeg worden gewaarschuwd. Neen, dat is wel niet het enige motief voor waarachtige bekering; maar het is omgekeerd toch meer dan roekeloos onverantwoordelijk, wanneer de predikers daar niet met diepe ernst op wijzen. Eeuwig duurt zo lang; en dan eeuwig van God verstoten en verwijderd, dat zal wezen om uit te roepen: O, ware ik nooit geboren geworden. En nu is het een kenmerkend verschijnsel bij de vaderen der Afscheiding, hoe zij hiervan ten zeerste doordrongen waren. Men heeft het nog al eens in de laatste tijd over het kenmerkende van de Chr. Geref. prediking. En dan wordt telkens weer nadruk gelegd op het (nog al sterk) bevindelijk element in die prediking. Dit is ook een element er in gewis, als het goed is. Maar vergeet toch ook niet, dat er nog meer is dat in 't licht treedt; n.l. als 't wel is het waarschuwend element vanwege het vreselijke lot hetwelk de niet waarachtig tot God bekeerde mens wacht. O, zeker in allerlei kerken is er soms nog wel een enkel woord ten deze te beluisteren; maar in de regel zuinig en schaars. Een enkel zinnetje nu en dan aan 't slot; b.v. en gij ongeredde mens haast u om uws levenswil, amen. Maar het klemt niet; men kan daar heel gemakkelijk vrij rustig onder blijven. O, o bedenken wij predikers het toch: een eeuwige rampzaligheid wacht allen die verloren gaan, en als wij dat dan maar zo gemoedelijk lauwtjes hier zouden hebben afgehandeld!
In geen preek mag deze waarschuwing ontbreken; en dan zo, dat men gevoelt, dat is voor die man daar op de kansel geen beschouwing maar ontzaglijke realiteit.
Luisteren we maar weer eens naar de Afgescheiden dominee Gezette Meerburg, hoe hij op dat ontzettende van „eeuwig te laat" wijst. In een zijner preken zegt hij o.a.:
„Wij hebben hier geen blijvende stad .... velen die wij gekend hebben zijn reeds niet meer op aarde, . . . . maar hunne zielen, o M.H. indien zij onbekeerd zijn gestorven, . . . . dan is nu reeds voor hen de eeuwige rampzaligheid aangebroken, dan lijden zij nu reeds bittere smarten in de hel, en daar zult ook gij hen vinden, die nog onbekeerd zijt, indien gij in uwe zonden sterft, . . . . uw ziel is onsterfelijk, dan gaat zij tot God den Rechter om geoordeeld te worden en is dan, o ijselijke gedachte, dadelijk rampzalig in de hel . . . . daar zal uw geweten als een worm altijd knagen . . . . daar zal droefheid en nijd, bitterheid en wanhoop uw lot zijn."
Meerburg spreekt daarbij als zijn mening uit (Calvijn deed dit ook), dat „verreweg de minderheid in ons midden is vernieuwd en wedergeboren".
Nu is God alleen de ware kenner der harten; maar dat (ook tegenwoordig vooral) de grote massa der kerkgangers niet erg gesteld is op zulke prediking en roept: wij zijn des Heeren volk en tempel, en vraagt: spreek mij zachte dingen, enz., zie dat doet al vrezen dat Meerburg c.s. gelijk hadden. Het is tegenwoordig eigenlijk en feitelijk al geen wonder meer: wedergeboorte en waarachtige bekering; men wordt er al mee in de wieg gelegd. Ik hoor het mijn waarde bevestiger Prof. v.d. Schuit nog uitroepen bij mijn bevestiging in Arnhem: ze rollen tegenwoordig al met de wedergeboorte de wieg uit.
Met dat al was dit voor Meerburg geen permissie om te zeggen: dan kan ik er toch niets aan doen. Want zo gaat hij voort:
„Dit is wel een overeenkomstig Gods Woord onbetwistbare waarheid, maar wee toch dezulken die aldus om zichzelven te verontschuldigen de schuld van hun ongeloof op den Heere werpen."
Hij roept het wee uit over deze valse lijdelijkheid die deze voorgestelde waarheid misbruikt tot een zorgeloze en Godonterende gerustheid. Dit is ook echt Chr. Geref.: de valse lijdelijkheid te bestrijden. Tot deze lijdelijkheid behoort evenzeer het verwaarlozen van Woord en Sacramenten. Meerburg zegt er in een predicatie van:
„En de Sacramenten, hoe worden dezelve niet misbruikt? Velen zijn met hun Doop alleen tevreden, en bekommeren zich niet over het Avondmaal; anderen weder gebruiken hetzelve zonder dat zij daartoe gerechtigd zijn er zijn er ook die het Avondmaal niet durven gebruiken, maar die evenwel gerust en zorgeloos blijven voortleven; ...... anderen, zegt hij, schamen zich openlijk den Heere Jezus aan het H. Avondmaal te belijden, hoewel het bevel luidt: verkondigt den dood des Heeren, totdat Hij komt."
De Meerburg werd er destijds van beschuldigd, dat hij in zijn toepassing de uitnodiging van Christus niet algemeen durfde voordragen. Dit is een punt, dat voor heden ook al van betekenis en gewicht is. Men bezigt dan vaak de woorden „het ruime aanbod", en ge weet, hoe dan daarover het geschil loopt; vooral in de boezem der Geref. Gemeenten.
Eerlijk gezegd, bemin ik die uitdrukking van al of niet vrije aanbod niet erg. Ik spreek liever van de rijke of welgemeende nodiging. Aanbod is ook wat koopmanachtig en kan gevaar opleveren voor (onbedoelde) Remonstrantse denkbeelden. Over een en ander D.V. de volgende maal.
Met hartelijke groeten, Gode bevolen
Uw Vr. en Br. in Chr.
G. Wisse.
Doorn, 21 Augustus 1956.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen