Het werk van de Heilige Geest volgens Calvijn III

Het geloof.
Het geloof heet bij Calvijn het voornaamste werk van de Heilige Geest.
Als hij in het licht gaat stellen, hoe de Geest ons toeeigent, wat wij in Christus hebben, zet hij eerst in een uitvoerig en belangrijk hoofdstuk uiteen, waar het geloof op gericht is en hoe het functioneert.
Het is betrokken op het Woord, waarin de Here zegt, wie Hij voor ons wil zijn. „Om te beginnen moeten wij er op gewezen worden, dat het geloof in voortdurende betrekking staat met het Woord, en evenmin daarvan kan worden losgerukt als de stralen van de zon, van welke ze hun oorsprong hebben". „Neem dus het Woord weg, en er zal geen geloof meer overblijven".
Het geloof belijdt wel, dat God in alles waarachtig is, maar „eigenlijk begint het toch bij de belofte, daarop berust het, daarin eindigt het".
Dat is dan niet een belofte, die aan een voorwaarde gebonden is. Dan zouden wij naar onze werken verwezen worden ! Het is de onvoorwaardelijke belofte van genade, die God ons geschonken heeft.
Het voorwerp van het geloof kan dus nog nader bepaald worden. Het is Gods genadige gezindheid jegens ons, die in Christus is geopenbaard of, anders gezegd, Gods welwillendheid jegens ons.
Het geloof wordt dan ook omschreven als een omhelzen van Christus, Die met Zijn beloften bekleed is. Het is een aannemen van Christus, zoals Hij door de Vader wordt aangeboden, namelijk met Zijn evangelie bekleed.
Wij ontmoeten hier de voor Calvijn en heel het echt gereformeerde denken typerende relatie van aanbieden en aannemen.

In het geloof komen volgens de Hervormer twee werkingen van de Heilige Geest openbaar: de verlichting en de verzegeling.
Daarmee corresponderen de twee voornaamste delen van het geloof: het is kennis en vertrouwen. „Het begin van het geloof is kennis, de volheid ervan is een vaste en onwankelbare overtuiging".
Calvijn geeft de volgende definitie: Het is een vaste en zekere kennis van Gods welwillendheid jegens ons, welke gegrond op de waarheid van Zijn genadige belofte in Christus, door de Heilige Geest aan ons verstand wordt geopenbaard en in ons hart wordt verzegeld.
In de woorden „vaste en zekere kennis" vat hij de beide elementen kennis en vertrouwen samen.
Zowel de kennis als het vertrouwen behoren dus tot het weten van het geloof. Voor ons is dit een bekende gedachte.
Maar wij danken dit inzicht aan de reformatorische theologie, die dit met alle nadruk naar voren moest brengen, omdat Rome er heel wat anders onder verstond. Op zichzelf genomen was het geloof volgens de R.K. leer niet meer dan een verstandelijk toestemmen van de geopenbaarde waarheden. Als men maar geloofde wat de kerk geloofde! En als de werken er maar bij kwamen!
Dat was voor Calvijn een caricatuur van het geloof, zoals de Heilige Schrift daarvan spreekt. Het is dan geen persoonlijke verhouding tot God meer.
Van dit Roomse intellectualisme moest hij niets hebben. En als hij het geloof een vaste en zekere kennis noemt, bedoelt hij daar een geheiligde kennis mee. Het is een kennis, die niet buiten het verstand om gaat, maar die ons verstand ook altijd te boven gaat. Het is een zaak van het hart.
Daarom raakt het geloof alle functies van de ziel. De kennis van Gods goedheid heeft voor Calvijn niet veel betekenis, als Hij ons niet in haar doet rusten. „Het geloof mag op generlei wijze van de vrome gezindheid losgemaakt worden".
Het geloof in Christus brengt zijn eigen zekerheid mee. Daarom heet het een vaste en zekere kennis. Uit het vertrouwen op Gods heilsbelofte vloeit de heilszekerheid onmiddellijk voort.
Tegenover Rome moest hierop alle nadruk worden gelegd. Ook dit behoort tot het essentiële van de reformatorische leer!
Latere onderscheidingen als die tussen toevluchtnemend en verzekerd vertrouwen treffen wij bij Calvijn nog niet aan. Zekerheid is voor hem altijd inhaerent aan het geloof.
Daarmee wil hij echter niet zeggen, dat de gelovige altijd zeker is van zichzelf. Hij weet van de strijd van het geloof, al heeft hij daar veel minder over gesproken dan de theologen van de Nadere Reformatie.
Het gaat erom, dat wij van ganser harte geloven. Dan is ons geloof nog geen volkomen geloof. Wel is het een omhelzen van Christus met een oprecht gemoed.

In het antwoord, dat onze Heid. Catechismus in Zondag 7 geeft op de vraag naar het ware geloof, herkennen wij Calvijns gedachten. Het is niet alleen een zeker weten of kennis, maar ook een vast vertrouwen, dat de Heilige Geest door het evangelie in het hart werkt.
Men moet niet denken, dat alleen het geloofsvertrouwen hier als het werk van de Heilige Geest wordt beleden. De geloofskennis evenzeer!
Er is ook nog historisch geloof en tijdgeloof. Deze vormen van „geloof" hebben iets weg van het echte geloof. Het historisch geloof met zijn toestemmen van de geopenbaarde waarheid lijkt wat op de geloofskennis, en het tijdgeloof, dat op de belovende zijde van het Woord reageert, lijkt enigszins op het geloofsvertrouwen.
Maar het is niet zo, dat het historisch geloof zo ongeveer de helft van het ware geloof is en het tijdgeloof nog meer. In werkelijkheid zijn het vormen van schijngeloof.
En het verschil tussen het ware geloof en het schijngeloof ligt hierin, dat het eerste het werk van de Heilige Geest is. Die ons door middel van het geloof aan Christus verbindt.

Van Genderen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen