Uit de Kerken

We zijn nu gekomen tot het derde hoofddeel van onze Kerkorde, dat handelt over de leer. Artikel 52 (vroeger art. 53), met als opschrift Ondertekening van de formulieren door Predikanten en Hoogleraren, luidt: De dienaren des Woord's evenals de hoogleraren in de Theologie en de lectoren aan de Theologische School zullen hun instemming betuigen met de Drie Formulieren van Enigheid door ondertekening van het daarvoor bestaande verbindingsformulier. De dienaren, die dit weigeren, zullen door de Kerkeraad of de Classis de facto in hun dienst worden geschorst, totdat zij na samenspreking bereid zijn tot ondertekening. Indien zij halsstarrig blijven weigeren, zullen zij geheel uit hun ambt worden ontzet.
Het is duidelijk, dat wij hier met een belangrijke zaak, die verschillende facetten heeft, te doen hebben. Het is niet mogelijk om in een paar artikelen een volledige behandeling daarvan te geven en alle facetten te belichten. Daarom volstaan we met het volgende.
Van meetaf is door de kerken der Reformatie gevoeld, dat eenheid in de leer de onmisbare voorwaarde is om met elkander in één kerkverband te leven. En volkomen terecht heeft men dit beseft. Ten aanzien immers van allerlei kerkelijke vormen en gebruiken kan en mag er variatie zijn, maar eenheid in de leer is voor een kerkverband, althans naar gereformeerde opvatting, absoluut noodzakelijk. De kerk van Christus dient immers pilaar en vastigheid der waarheid te zijn, 1 Tim. 3:15. Dit geldt wel allereerst van de plaatselijke kerk, maar het geldt niet minder van het geheel, of wil men, verband van plaatselijke kerken. Men kan ook zeggen: het is voor het kerkverband noodzakelijk, dat er overeenstemming is in de belijdenis, die door al de kerken wordt erkend als de formulering van de leer, die conform is aan het Woord van God.
De Franse kerken hebben, toen zij voor de eerste maal in generale of nationale synode bijeen kwamen, 25—29 mei 1559, een gemeenschappelijke belijdenis aanvaard, waarvoor door niemand minder dan Calvijn een ontwerp was gezonden. Toen de kerken onder het kruis in de Zuidelijke Nederlanden, onder hevige vervolgingen, verschillende malen in synoden samenkwamen, hebben ook deze haar eenheid in de leer tot uitdrukking gebracht door de geloofsbelijdenis, die door Guido de Brés was opgesteld (onze Nederlandse Geloofsbelijdenis, in 37 artikelen) aan te nemen. Voorzover we weten geschiedde dit het eerst op de synode van 26 april 1563 te Armentières. Wel zijn er voor die tijd synoden gehouden, maar daarvan zijn geen acten bewaard gebleven. In de synode van 1563 te Armentières wordt van de ondertekening van de geloofsbelijdenis gesproken: de predikanten, ouderlingen en diakenen „signeront la confession de foy arrestee entre nous." Of de geloofsbelijdenis, en hiermede wordt ongetwijfeld die van Guido de Bres bedoeld, reeds voor die tijd was aangenomen, blijkt niet, maar is op zichzelf zeer wel mogelijk. In elk geval heeft de synode van 1563 haar ondertekening geëist. Volgende synoden gingen in dezelfde lijn.
Het bekende Convent van Wezel, 1568, dat naar men onderstelt onbekend is geweest met het bovengenoemde besluit van Armentières en van de volgende synoden in de Zuidelijke Nederlanden, vond het nodig, dat bij de toelating tot de dienst des Woords, aan de candidaat o.a. zou worden gevraagd, „of hij in alles overeenstemt met die leer, welke openlijk in de kerk onderhouden wordt volgens hetgeen in de Belijdenis des geloofs .... en ook in den Catechismus vervat is." De eerste algemene synode van Nederlandse Kerken, te Emden in 1571 gehouden, ging in dit spoor verder. In art. 2 van haar Acta lezen we: „Om die eendrachtigheydt in de Leere tusschen de Nederlandtsche Kercken te bewijsen, heeft het den Broederen goet ghedocht de belijdinghe des Gheloofs der Nederlandtsche Kercken te onderschrijven". De volgende synoden namen deze bepaling over. Die van 's-Gravenhage, 1586, gaf er evenwel een uitbreiding aan. Er waren er namelijk die bezwaren hadden tegen sommige stukken van de belijdenis, en om nu toch de eenheid in de leer te handhaven, bepaalde de synode, dat de predikanten, die weigerden de belijdenis te ondertekenen, de facto van hun dienst door de kerkeraad of de classis zouden „opghescort" worden. Bleven zij weigeren, dan zouden ze afgezet worden, Artilcel 47. Werd eerst de ondertekening van de Geloofsbelijdenis geëist, na 1586 schijnt men, overeenkomstig het verlangen van Wezel, langzamerhand ook die van de Catechismus ingevoerd te hebben. De eerstvolgende Nationale Synode, nl. die van 1618-1619 te Dordrecht, heeft dit laatste in art. 53 van haar Kerkorde verplicht gesteld. Zij bepaalde tevens, dat ook de Leerregels, de bekende Vijf artikelen tegen de Remonstranten, moesten worden ondertekend, al heeft zij door overhaasting, zoals prof. Helenius de Cock opmerkte, verzuimd dit in de Kerkorde op te nemen. Bij de wijziging in 1947 heeft onze synode dit verzuim hersteld, zodat nu instemming geëist wordt met de Drie Formulieren van Enigheid: Geloofsbelijdenis, Catechismus en Leerregels.

A. (Apeldoorn), H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen