Toelichting op de Kerkorde

In het ondertekeningsformulier voor predikanten, in art. 52 van de Kerkorde genoemd, en door de Dordtse Synode, 1618/9 vastgesteld, vinden we in de eerste plaats een verklaring, dat de leer der kerk, vervat in de Drie Formulieren van Eigheid, in alles met Gods Woord overeenkomt. Dit is voor geen tweeërlei uitlegging vatbaar. De regel des geloofs is de Heilige Schrift; de belijdenis der kerk is aan de Schrift onderworpen en moet aan haar worden getoetst. Ondertekent nu een predikant het genoemde formulier, dan verklaart hij, dat de belijdenis der kerk met dat Woord van God overeenkomt, niet maar in geest en hoofdzaak doch in alles.
Het ondertekeningsformulier heeft hier niet slechts het oog op de door Guido de Brès opgestelde Geloofsbelijdenis en op de Heidelbergse Catechismus, maar evenzeer op de Leerregels van Dordrecht, ook wel de Vijf artikelen tegen de Remonstranten genoemd, of zoals de oude redactie van het formulier luidde: de verklaring over enige punten der voorzeide leer in de Nationale Synode, anno 1619 te Dordrecht gedaan.
Tot het jaar 1816 was iedere predikant verplicht dit formulier te ondertekenen, maar langzamerhand verloor de ondertekening haar kracht: het werd een dode formaliteit. Eigenlijk moeten we het nog anders zeggen: het werd een leugen! Want velen, die de formulieren ondertekenden, leerden juist het tegenovergestelde van wat de Belijdenis der kerk leerde. Toen dan ook in 1816 koning Willem I bij Koninklijk Besluit de bestaande Kerkorde ophief en verving door een koninklijk reglement, dat hij eigenmachtig aan de kerk oplegde, waardoor deze tot een menselijk genootschap werd gemaakt, werd meteen het oude ondertekeningsformulier afgeschaft, en vervangen door een nieuw. Men behoefde niet meer te verklaren, dat de leer in Belijdenis, Catechismus en Dordtse Leerregels in alles met Gods Woord overeenkwam, maar dat men „de leer, overeenkomstig Gods heilig Woord in de genomen Formulieren van Enigheid der Ned. Hervormde kerk vervat" ter goeder trouw aannam en hartelijk geloofde. Op het oog een onbetekenende verandering, maar in werkelijkheid werden de Drie Formulieren van Enigheid krachteloos gemaakt en werd de leervrijheid ingevoerd. Want naar het zeer duidelijke getuigenis van de toenmalige leiders der Hervormde Kerk bedoelde men met de uitdrukking: overeenkomstig Gods heilig Woord, niets anders dan: voorzover die met Gods Woord overeenkomt.
En tevens sloot men met de uitdrukking: aangenomen Formulieren van Enigheid de algemeen gehate Leerregels van Dordrecht uit. Althans dat meende men. In die tijd leefde men in de gedachte, dat deze Leerregels niet in alle provinciën waren aangenomen, met name niet in Friesland. Later is wel gebleken, dat deze gedachte onjuist was. Maar door nu te spreken van aangenomen Formulieren wilde men de Leerregels uitsluiten. Geloofsbelijdenis en Catechismus wilde men nog wel ondertekenen en voor waar aannemen, voorzover zij met Gods Woord overeenkomen, maar van de Leerregels wilde men hoegenaamd niets weten, hetgeen natuurlijk niet te verwonderen valt, want de toonaangevende mannen uit die tijd waren in feite nog verder van de zuivere waarheid afgeweken dan de leiders der Remonstranten in de dagen van Dordt.
Het ondertekeningsformulier bevat verder een belofte om de leer, in de Drie Formulieren van Enigheid vervat, ijverig te zullen leren en getrouw voor te zullen staan, zonder daartegen, hetzij openlijk of bedekt, direct of indirect, iets te zullen leren of te schrijven. Tevens wordt verklaard, dat men alle dwalingen, die tegen deze leer strijden, verwerpt, en dat men bereid is die dwalingen te weerleggen en te bestrijden en uit de kerken te weren.
Hier wordt dus een zeer positieve houding van de predikant verlangd ten aanzien van de leer der waarheid, en elke predikant, die in dienst der kerk treedt, belooft zulk een positieve houding aan te zullen nemen.
Dan wordt beloofd, dat men, zo er ooit enige twijfel aan de leer, zoals die in de Drie Formulieren van Enigheid uitgedrukt is, zou opkomen of enig afwijkend gevoelen, dit dan niet publiek zal maken, maar het aan de kerkelijke vergaderingen zal kenbaar maken, om het door deze vergaderingen te laten onderzoeken en toetsen aan Gods Woord. Dit is de rechte, enig juiste weg. In Gods kerk mag immers geen willekeur heersen en geen menselijk gevoelen doch Gods Woord alleen. En daarom geen propaganda voor eigen gevoelens, die niet met de belijdenis der kerk in overeenstemming zijn, maar onderwerping van alle particuliere meningen en gevoelens aan het oordeel der kerk. Wenst men dit niet, dan verklaart men zichzelf de facto geschorst in zijn dienst, welke schorsing natuurlijk door een wettige kerkelijke vergadering moet worden uitgesproken.
Tenslotte wordt beloofd, dat men ten allen tijde bereid zal zijn zich te onderwerpen aan een onderzoek naar de zuiverheid der leer, indien kerkeraad, classis of synode ooit, om gewichtige redenen, zulk een onderzoek zou willen instellen, behoudens het recht van appèl natuurlijk. Over dit onderzoek naar de zuiverheid in de leer willen we in een volgend artikel nog iets zeggen.

A. (Apeldoorn), H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen