Rondom de liturgie (III)

Niet alleen in de kerk
Het is beslist niet juist dat wanneer de gemeente in de samenkomst bijeen is daar alleen liturgie beoefend zou worden. Het is zelfs gevaarlijk om dit te denken. Op deze wijze toch wordt datgene wat in de samenkomst der gemeente plaats vindt losgemaakt van het leven. Practisch komen wij dan terecht bij de opvatting dat wanneer de dienst in de kerk maar naar goede orde plaats vindt, God de Heere hetgeen Hem toekomt ontvangen heeft en wij gedaan hebben wat onze schuldige plicht is. We hebben het dan weer gehad als we naar de kerk geweest zijn. Wanneer we op deze wijze de liturgie los maken van het leven wordt ze tot iets geheel afzonderlijks zonder dat dit enige vrucht voor het leven draagt. Practisch leven zeer velen aldus in allerlei kerken. We behoeven bij dit kwaad werkelijk niet alleen aan Rome te denken. Het is de Reformatie geweest die dit kwaad doorzien heeft en gezocht heeft om daarvan los te komen. Zij heeft getracht om de band tussen liturgie en leven weer te doen functioneren. Daarom was de Reformatie bevreesd om een ingewikkelde liturgie op te bouwen, die de indruk wekt dat zij op zichzelf een heel bizondere manier is om God te dienen en in haar zelf enige verdienstelijkheid heeft. Anderzijds heeft zij er voor geijverd om te doen verstaan dat ook het dagelijkse leven een gedurige dienst van God is, die in geen enkel opzicht minder is dan de dienst in de kerk op zondag. De kerkdeur is geen waterdicht schot tussen dienst van God en leven. Integendeel, er moet open verkeer zijn tussen kerkdienst en leven. De dienst begint niet pas met het votum en zij eindigt niet met het „amen" van de zegen. Ik zeg niet dat het er soms niet op lijkt wanneer men de kerk ziet „uit"gaan. Neen, wanneer de kerk uitgaat begint de dienst pas weer goed. En dat niet alleen zondags maar ook bij de wasmachine 's maandags en donderdags bij de stofzuiger of bij de schaafbank. De Reformatie is nergens meer bevreesd voor geweest dan om de kerkdienst tot heel iets aparts en uitzonderlijks te maken. Vooral Calvijn heeft dit heel goed verstaan en er naar gehandeld. Geen wonder dat hij wel eens in botsing kwam met hen, die buiten de kerk er liefst een eigen orde van leven op na hielden.
Raadplegen we het N. Testament, dan blijkt de Reformatie dit toch wel goed gelezen te hebben toen ze het nauwe verband tussen liturgie en leven wilde vasthouden en bevreesd was de dienst van God alleen te doen plaats vinden achter de kerkdeuren.
Het is met name de apostel Paulus geweest die het woord liturgie nogal erg ruim genomen heeft. Hij noemt zijn hele levenswerk liturgie. Zo b.v. in Rom. 15:16 waar hij zijn gehele levensweg zet en ziet onder de wijde koepel van de dienst van God. Hij is een dienaar-diaken van Jezus Christus in de liturgie van het evangelie opdat de offergave der heidenen Gode welgevallig zou zijn, geheiligd door de Heilige Geest. De liturgie die Paulus bedrijft is dus de wereld ingaan en de straat op. Hij is liturg in de gevangens van Filippi en op de Areopagus van Athene; op het schip in de storm zowel als in zijn eigen kamertje in Rome. Het begint en eindigt voor Paulus niet bij de kerkdeur. Trouwens, er waren toen nog zo goed als geen kerkdeuren; de breuk tussen kerk en leven was toen wat minder makkelijk te maken dan thans. Tussen haakjes: het blijkt in de geschiedens dat prachtige van het leven geïsoleerde kerken het gevaar van de steriele dienst der liturgie vergroten en dat wanneer de kerk uit haar vastigheden geworpen wordt het verband tussen liturgie en leven veel gemakkelijker wordt.
Maar luisteren we niet alleen naar Paulus als de Geest door hem spreekt. Ook Petrus heeft het niet anders gezien. Hoofdstuk 2 van zijn eerste brief zegt daarover zulke rijke dingen, die jammer genoeg veel te weinig praktijk zijn. Zie vooral vrs. 2 en vrs. 9. Daar wordt gezegd dat de gelovigen saam zelf het huis Gods vormen en dat zij allen zonder onderscheid tot een heilig priesterschap bevorderd zijn om geestelijke offeranden op te offeren, die Gode aangenaam zijn door Jezus Christus. Deze gelovigen zelf zijn bezig het offer van hun leven te brengen in de heilige dienst waartoe zij geroepen zijn. En wanneer wij dan verder de brief van Petrus lezen blijkt dat hij de orde van deze dienst ziet in het gehele brede leven van getuigen, strijden, lijden en verdragen. De kerkdeuren staan wijd open naar de straat en er is hier geen spoor van een dienst alleen in de kerk terwijl daarbuiten een andere orde geldt.
Of dan de kerkdienst geen betekenis heeft en om een bepaalde orde vraagt? Ongetwijfeld. Maar ze mag niet het een en het al worden dat een soort bizondere heiligheid zou bijbrengen. Zij dient er voor dat God ons dient en dat wij Hem dienen in de toegespitste onderwijzing en ontmoeting in de wonderen van Zijn heil, maar de betekenis van deze dienst gaat dan uitbloeien in het leven. Liturgie in de kerk en daarbuiten zijn op het nauwst verbonden. Er is geen bizonder mysterie der liturgie waarvan een zekere magische kracht uitgaat. De Reformatie heeft gehuiverd voor terugval hierin; Rome was er door verstard.
Luisteren wij verder naar het N. Testament dan blijkt dat wij de eigenlijke liturgie nimmer verrichten kunnen. Zij berust naar Hebr. 8:2 bij Christus, die daarom juist ten hemel gevaren is. Voor de komst van Christus was er daarom schaduw-dienst om naar Hem heen te wijzen en sinds Hij de hemelse tabernakel inging kan onze dienst op aarde alleen maar een verwijzing naar die van Hem zijn en een verheerlijking van zijn dienst. U moet maar eens lezen wat de onbekende schrijver van de Brief aan de Hebreeën jubelend schrijft over deze nieuwe orde van dienst die nu door Christus betracht wordt in 9:11-28. En leest u dan tegelijk de troostvolle conclusie die Hij daaruit trekt in 10:19-25.
Zie, wanneer wij dit weten dan vrezen wij om de liturgie in de kerk tot een eiland der heiligheid en zaligheid te maken in de barre zee van dit leven.
Zeer zeker kan onze liturgie van grote betekenis zijn maar zij wordt dan nooit het hoogste waartoe wij kunnen komen als wij de kerkdeur binnengaan.
En dat heeft de Reformatie verstaan. Daarover verder iets.

Kremer.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen