Ontdekkingen te Gibeon

Het is mij telkens weer gebleken, dat bij velen belangstelling bestaat voor wat in onze tijd in het land van de Bijbel gevonden wordt aan resten uit de tijd, waarvan de Bijbel ons spreekt. Af en toe geef ik daarom hier door wat op dit terrein gaande is.
In dit artikel zou ik iets willen zeggen over de ontdekkingen in het oude Gibeon in de zomers van 1956 en 1957.
We lezen over deze oude Kanaänietische stad in de Bijbel herhaaldelijk. Het waren de inwoners van deze stad, die op listige wijze een verbond sloten met Jozua, de leider van het volk Israël (Joz. 9). Later behoorde de stad aan Benjamin en werd zij ook de Levieten als woonplaats toegewezen (Joz. 20:17). Bij de vijver van Gibeon streden de mannen van David en die van Isboseth met elkaar (2 Sam. 2:12vv). Om de inwoners van Gibeon te bevredigen liet David zeven zonen van Saul ophangen (2 Sam. 21). In de tijd van Salomo stond in Gibeon de tabernakel (2 Kron. 1:3) en daar ontving Salomo zijn openbaring van God (1 Kon. 3:4v). Ook in de tijd van Nehemia was Gibeon een bekende stad (Neh. 3:7). De stad was gelegen ten N.W. van Jeruzalem.
Deze oude stad uit de Bijbel is thans opnieuw ontdekt in de puinhopen van el-Jib in het koninkrijk Jordanië. In genoemde zomers zijn daar opgravingen verricht onder leiding van de Amerikaanse oudheidkundige James Pritchard, in opdracht van het universiteitsmuseum van de universiteit van Pennsylvanië met medewerking van de American School for Oriental Research in Jeruzalem. Het departement van Oudheden van het koninkrijk Jordanië gaf ook daadwerkelijke steun.
Wat men reeds lang vermoedde, bleek waar te zijn, namelijk dat men in de puinhopen van het huidige el-Jib te doen heeft met het oude Gibeon. In de arabische naam van thans klinkt de oude naam van vroeger nog door.
Men vond in het puin, waarmee de oude vijver van Gibeon (vgl. 2 Sam. 2:13; Jer. 41:12) was gedempt, de resten van tal van oude kruiken, waarvan de handvaten bleken voorzien van inschriften. De belangrijkste ontdekking was wel, dat men de naam van de oude stad Gibeon tegenkwam op 27 handvaten.
Vervolgens komen er enige eigennamen op voor, die we ook uit de Bijbel kennen, nl. Azarja (7x), Amarja (5x), Hananja (21x), dan een naam, die verwant is aan het Bijbelse Neria of Ner, steeds in verbinding met Hananja (12x) en Sebuël (1x). Ner is blijkbaar de vader van Hananja.
Azarja is in de Bijbel de naam van één van de koningen van Juda (2 Kon. 15:1vv), dezelfde, die ook Uzzia heet (2 Kron. 26:1vv), van een profeet (2 Kron. 15:1 van een priester (1 Kron. 6:9), van een Leviet (2 Kron. 29:12) en van enige andere personen (Jer. 43:2; Neh. 12:33). Ook een van Daniëls vrienden droeg deze naam (Dan. 1:6).
Amarja was een Leviet (1 Kron. 24:13), een hogepriester (2 Kron. 19:11), een priester (2 Kron. 31:15) en nog enige andere personen hadden deze naam (1 Kron. 6:7; Neh. 10:4; 12: 2).
De naam Hananja wordt door 13 personen in de Bijbel gedragen. Opmerkelijk is, dat de valse profeet en tegenstander van Jeremia, die ook de naam Hananja draagt, uit Gibeon afkomstig was (Jer. 28:1). De naam kwam daar dus meer voor. Ook een vriend van Daniël (Dan. 1:6) en enige andere personen hadden deze naam. (Jer. 37:13; Ezra 10:28; Neh. 3:8 e.a.).
Neria was de naam van de vader van Jeremia's vriend Baruch (Jer. 32:12) en Ner de naam van de vader van Sauls legeroverste Abner (1 Sam. 14:50). Sebuël was de naam van enige Levieten (1 Kron. 23:16; 24:20; 26:24).
Men heeft door vergelijking van de kruiken met ander, reeds bekend aardewerk, en door bestudering van het type van het schrift kunnen vaststellen, dat de kruiken en dus ook de inschriften dateren uit de 7de tot de 5de eeuw v. Chr. Dat is dus de latere koningentijd. Ook de eigennamen wijzen in die richting. De overeenkomstige Bijbelse eigennamen worden ook veelal door personen uit diezelfde tijd gedragen.
Doordat men sommige kruiken weer kon herstellen is gebleken, dat ze slechts een zeer nauwe opening hadden. Dit wijst er op, dat de kruiken niet voor het bewaren of vervoeren van vaste stoffen, maar van vloeistoffen werden gebruikt. Dit blijkt ook uit de trechter van klei, die men tussen het puin gevonden heeft. Verder vond men ongeveer 40 kleistoppen, die precies op de mond van de kruiken passen en dus voor de afsluiting werden gebruikt.
Men kan bij vloeistoffen denken aan water, olie of wijn. Maar uit een woord op sommige handvaten blijkt, dat de kruiken wijnkruiken zijn geweest. Het is een Hebreeuws woord, dat ook enkele malen in de Bijbel voorkomt en zowel in de Statenvertaling als in de Nieuwe vertaling door „muur" vertaald wordt.
We komen het bv. tegen in de geschiedenis van Bileam. We lezen in Num. 22:24, dat de engel des Heeren ging staan in een pad der wijngaarden zijnde een muur aan deze zijde en een muur aan gene zijde. Hetzelfde woord komen we ook tegen in Jes. 5:5; Ps. 80:13; Spr. 24:31 en Ezra 9:9. Wie de moeite neemt om deze teksten op te slaan, zal zien, dat behalve in de laatste tekst, in al de andere gevallen het woord in verband staat met een wijngaard.
Op de gevonden handvatten staat het woord in verbinding met de eigennamen. Daaruit blijkt, dat het bedoelde Hebreeuwse woord niet „muur" kan betekenen. Het is zinloos op een handvat van een kruik te schrijven: muur van die en die. Het woord blijkt te betekenen: de ommuurde ruimte van een wijngaard. Er waren in de wijngaard van Gibeon verschillende ommuurde ruimten, die toebehoorden aan verschillende eigenaren. ledere wijngaardenier had zijn eigen omsloten ruimte. Het betekent dan zo iets als; wijngaard van die en die (Azarja en de anderen). Het opschrift geeft aan uit welke wijngaard de wijn afkomstig is.
Dit werpt een verrassend licht op de genoemde tekst in de geschiedenis van Bileam. De engel des Heeren gaat dus staan op een weg, die liep tussen twee ommuurde wijngaarden. In vs. 25 staat dan, dat toen de ezelin de engel des Heeren zag, zij zich klemde tegen de wand. Hier staat in het Hebreeuws een woord, dat wel „muur" betekent. Het woord in vs. 24 is iets anders. En zo moeten we ook de andere schriftplaatsen verstaan, waarin dit Hebreeuwse woord gdr voorkomt. Ook in Ezra 9:9 geeft het woord „omsloten ruimte" een betere zin dan „omtuining", zoals St. Vert. en N.V. beide hebben.
De kruiken zijn dus wijnkruiken geweest en de namen geven aan uit welke wijngaard te Gibeon de wijn, die de kruik bevat, afkomstig is. Zij duiden dus om zo te zeggen op de „fabrikant".
Het is mogelijk, dat de naam Gibeon en die van de „fabrikant" op het handvat van de kruik als garantie is bedoeld, dat de wijn echt en van het uitnemendste Gibeonse soort is. Zo iets als een reclamemerk dus.
Het is ook mogelijk, dat de opschriften als label zijn bedoeld en zijn aangebracht om de terugzending van de kruiken, wanneer ze leeg waren, aan de „fabrikant" te vergemakkelijken. Men behoefde zelf geen adres op de kruik te schrijven. Dat had de „fabrikant" al gedaan. Bovendien was deze er zekerder van, dat hij zijn kruik weer terug ontving. Gebruikte kruiken deden daarna opnieuw dienst.
Zo heeft de ontdekking te el-Jib interessante dingen aan het licht gebracht en we hopen, dat de oude Bijbelse bodem ons nog meer zal bieden, dat ook vooral tot beter verstaan van de Bijbeltekst dienen kan.

Oosterhoff.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen