Het pastorale gespek

De betekenis van het pastorale gesprek wordt met name in onze tijd steeds meer gevoeld. Dit blijkt uit het groeiend aantal publikaties over dit onderwerp, maar ook uit het feit, dat bij de opleiding van aanstaande dienaren des Woords aan het pastoraal-psychologisch aspect van het ambt steeds meer aandacht wordt gegeven.
De dienaar des Woords is niet alleen prediker, hij is ook pastor. Dat wil zeggen, dat hij het Woord Gods niet alleen te brengen heeft 's zondags op de kansel, maar ook in het pastorale gesprek met zieken en stervenden, met ouden en jongen, met dwalenden en mensen, die geestelijk in de knoop zitten.
Al meer wordt ingezien dat dit pastorale gesprek van de allergrootste betekenis is. Hier ligt zeker niet minder het zwaartepunt van het ambt dan in de prediking.
De boodschap in de wekelijkse prediking van het Woord moet in het gesprek worden voortgezet.
Dit gesprek is zeker niet eenvoudig. Vele predikanten preken liever dan dat zij het pastorale gesprek voeren. In zekere zin is de prediking eenvoudiger. Dat wil niet zeggen dat preken eenvoudig is. Preken is een zeer moeilijke zaak. Het gaat daarbij niet om een boeiende rede. Het gaat om de getrouwe verkondiging van Gods Woord tot opbouw van de gemeente van Jezus Christus. Niemand is uit zichzelf tot deze dingen bekwaam.
Maar in de prediking is de dominee alleen aan het woord. Hoewel de prediking toch ook iets moet hebben van het pastorale gesprek. Niet in deze zin dat de gemeente daadwerkelijk deelneemt aan het gesprek. Maar wel zo dat de prediker in zijn prediking ingaat op de vragen en moeilijkheden die bij de gemeente leven. De prediking moet om zo te zeggen een antwoord zijn. Niet een betoog dat ergens hoog boven de hoofden van de mensen wordt gehouden en dat alle aansluiting op de dagelijkse noden en behoeften van de gemeente mist.
Toch is de dominee in de prediking alleen aan het woord. Een werkelijk gesprek, waarbij ook de ander aan het woord komt, is zij niet. Maar de prediking kan het gesprek wel openen. Zij kan een goede aanleiding zijn om met de dominee een gesprek te voeren. Ook op huisbezoek kan de prediking aanleiding zijn tot het pastorale gesprek.
Veel dominees zien tegen dit werkelijke gesprek op. Ze vinden het moeilijk. Ze mijden het soms. Er is soms een vlucht uit het pastorale gesprek. Dit kan zijn omdat men eigenlijk het gesprek niet aan kan. Men heeft het gesprek niet geleerd. Men kan de ander niet aanvoelen of men kan niet loskomen van zichzelf.
De dominee begint dadelijk zijn stekels op te zetten inplaats van te trachten door te dringen in de bedoeling en de moeilijkheden van de ander, met het doel die ander verder te brengen. Enig psychologisch onderricht en een korte gesprekstraining onder leiding van een oudere bij de opleiding van dienaren des Woords kan van grote betekenis zijn.
Het pastorale gesprek is in onze tijd een van de belangrijkste taken van de dominee. Het kan en mag niet worden gemist. Hij heeft daarin dienaar van Christus te zijn. Christus preekte niet alleen, maar hoe dikwijls gebruikte Hij het gesprek om de mens te helpen en te leiden!
Het spreekt vanzelf dat het pastorale gesprek gesprek moet zijn. Dat wil zeggen, dat er een uitwisseling moet zijn van woorden en gedachten. Voor de dominee betekent dit dat hij begint met luisteren. Iemand die niet kan luisteren komt nooit tot het goede gesprek.
Ik las ergens dat het een tekort van vele predikanten is, dat zij er niet voldoende op voorbereid en in geschoold zijn om achter de woorden van de ander te luisteren.
Luisteren is niet alleen kennis nemen van de woorden, die de ander zegt, maar meeleven met de ander. Het is zich inleven in de ander. Iemand heeft eens gezegd: „Een pastoraal gesprek is als het willen landen op een eiland; je moet eerst om het gehele eiland heengevaren zijn, voordat je zeker weet, dat je de goede landingsplaats gevonden hebt".
Goed luisteren betekent zelfverloochening. Het is zich zelf een rem opleggen. Het is een open staan voor de ander. Zich in de ander inleven. Het rechte woord op de rechte tijd en de rechte plaats kan eerst gesproken worden wanneer dit zich inleven in de ander voldoende heeft plaats gehad.
Dat het gesprek pastoraal moet zijn betekent dat het een gesprek van de pastor moet zijn. Dat wil zeggen van de herder die voor zijn schapen verantwoordelijkheid heeft. De pastor moet in het gesprek iets tonen van de grote Pastor Jezus Christus. Eerst wanneer het gesprek iets van dit pastorale heeft is het een pastoraal gesprek.
De pastor voert het gesprek niet op zijn eigen gezag. Het gaat niet om zijn eigen boodschap. Maar hij staat in opdracht van de Meester, die hem gezonden heeft. Smelik heeft er eens van gezegd, dat het pastorale gesprek een van de vormen is, waarin Christus Zijn gesprek met de wereld voortzet tot aan het einde der tijden.
Dat is groots gezegd, maar het is waar.
Het pastorale gesprek is daarom iets anders dan het psychologische gesprek.
Dat wil niet zeggen dat het pastorale gesprek van de psychologie geen gebruik kan maken. Maar het psychologisch gesprek blijft binnen de grenzen van het intra-psychische. Het gaat daarbij om de verontruste mens langs psychologische weg van zijn moeilijkheden te bevrijden.
Het pastorale gesprek is opdracht van Christus en tracht te leiden tot Hem, die de ware rust schenkt.
De pastor moet iets hebben van de bewogenheid van de grote Pastor. Deze was bewogen met de schare in nood. In diepe bewogenheid voerde Hij Zijn gesprekken. Daaraan was bedillerij en gemoraliseer vreemd. Denk aan het fijne gesprek van Jezus Christus met de overspelige vrouw (Joh. 8). Welk een totaal andere benadering dan bij de schriftgeleerden! Hoe bijzonder wijs was het gesprek van Jezus met de samaritaanse vrouw (Joh. 4) en hoe liefdevol Zijn gesprek met Petrus (Joh. 21)!
De gesprekken van Jezus werden gedragen door de liefde tot de ander. Elke pastor moet iets kennen van die liefde. Begrijpende en tegemoetkomende liefde.
Hij staat immers in dienst van Christus.
Paulus zegt: de liefde van Christus dringt ons, En daar moet elke pastor iets van hebben. Dat betekent zelfverloochening. Die liefde staat boven de gevoelens van sympathie en antipathie. Zowel het een als het ander wordt door de liefde overwonnen. Deze menselijke gevoelens, hoe moeilijk vaak ook, mogen bij de pastor geen rol spelen.
Zij speelden ook bij de Heiland geen rol.
Hij trachtte de mensen, wie ze ook waren, door het gesprek te brengen tot kennis van zichzelf, tot besef van hun schuld, tot de ware verlossing.
De pastor moet beseffen te staan in dienst van Christus en in het licht van Zijn liefde elk mens benaderen.
Dat is geen gemakkelijke taak.
Maar we zullen er toch naar moeten staan, zal het gesprek werkelijk pastoraal kunnen zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen