De betekenis van het woord „Verbond" (2)

Wanneer we de ruim 280 plaatsen nagaan, waar het Oude Testament de term ,,verbond" gebruikt, komen we al spoedig tot een merkwaardige ontdekking; de ontdekking nl., dat het woord ,.verbond" iets weg heeft van een kameleon.
Van een kameleon is immers bekend, dat het van geval tot geval verschillende kleuren aanneemt en zich hierdoor aanpast bij zijn omgeving; zo blijkt nu ook het woord „verbond" — naar gelang van het tekstverband — bepaalde schakeringen in betekenis te vertonen. Met enkele voorbeelden willen we het genoemde verschijnsel nader toelichten.

In Gen. 17 : 2, 7, 11 spreekt de Heere tot Abraham over een ,,verbond tussen Mij en u"; blijkbaar duidt het woord ,,verbond" hier dus een bepaalde verhouding aan tussen de Heere en Abraham, In vrs. 10 zegt de Heere: ,,Dit is Mijn verbond, dat gij houden zult: dat bij u al wat mannelijk is besneden worde"; blijkbaar duidt het woord ,,verbond" hiér dus een bepaalde verplichting aan, die de Heere Abraham oplegt en die Abraham jegens de Heere moet nakomen. In vrs. 13 zegt de Heere i.v.m. de besnijdenis: „zo zal Mijn verbond in uw vlees zijn"; blijkbaar duidt het woord ,,verbond" hier dus een bepaald teken aan (vgl. vrs. 11).
Spreekt Deut. 29 : 21 over ,,alle vervloekingen van het verbond, dat beschreven staat in dit wetboek", dan hebben we onder „verbond" een bepaalde wet te verstaan, met de daarbij behorende strafbepalingen voor het geval van wetsovertreding. Doet volgens Deut. 8 : 18 de Heere ,,het verbond gestand, dat Hij aan de vaderen gezworen heeft", dan hebben we onder „verbond" een plechtige toezegging of eed van trouw te verstaan.
Verbiedt de Heere in Deut. 7 : 2 om met de Kanaänieten een „verbond" te sluiten, dan hebben we onder „verbond" een soort vredesverhouding te verstaan tussen overwinnaars en overwonnenen.
In 2 Kon. 18 : 12 lezen we, dat Israël niet had geluisterd naar de Heere, ,,maar Zijn verbond had overtreden: al wat Hij aan Mozes had geboden"; blijkbaar ziet het woord ,,verbond" hier op het geheel van de Mozaïsche verordeningen. In 1 Kon. 15 : 19 horen we over een „verbond" tussen Asa en Benhadad alsmede over een ,,verbond" tussen Benhadad en Baësa; blijkbaar ziet het woord ,,verbond" hier op een politiek verdrag (vgl. vrs. 20-21).
In 2 Kon. 23 : 3 lezen we, dat Josia ,,een verbond sloot voor het aangezicht des Heeren, dat men de Heere zou volgen"; blijkbaar ziet het woord „verbond" hier op een koninklijke proclamatie of beschikking.
Zegt de Heere in Jes. 59 : 21 : „dit is Mijn verbond met hen: Mijn Geest, Die op u is, en Mijn woorden, die Ik in uw mond gelegd heb, zullen niet wijken uit uw mond enz.", dan hebben we onder ,,verbond" vooral een bepaald gunstbetoon of een bepaald heil te verstaan. Zegt de Heere in Jerem. 33 : 20: ,,Indien gij Mijn verbond aangaande de dag en de nacht kunt verbreken, zodat er geen dag en nacht meer zou zijn op hun tijd enz.", dan hebben we onder ,,verbond" een bepaalde inzetting te verstaan.
Belooft de Heere in Ezech. 16 : 61 aan Israël heil, „maar niet op grond van uw verbond", dan hebben we onder ,,uw verbond" wel te verstaan ,,uw verbondstrouw". Wanneer de dichter van Ps. 78 in vrs. 10 verklaart: „Zij onderhielden Gods verbond niet, zij weigerden in Zijn wet te wandelen", ziet „verbond" blijkbaar op Gods wet. Lezen we in Ps. 83 : 6; „zij hebben eensgezind beraadslaagd, tegen U een verbond gesloten", dan ziet „verbond" op een bepaalde samenzwering. Bidt de dichter van Ps. 74 in vrs. 20: ,,Aanschouw het verbond", dan ziet — gelet op het hele verband — het woord „verbond" wellicht op het verbondsvolk, enz. enz.
De hierboven genoemde schakeringen in de betekenis van het woord ,,verbond" vinden we niet alleen op de plaatsen, die we voor bepaalde schakeringen aanvoerden, maar ook op andere plaatsen uit deels dezelfde en deels andere bijbelboeken.
Vaak is het woord „verbond" aanduiding van iets, dat zich niet met een enkel woord laat weergeven; blijkens het verband zijn bepaalde schakeringen in de betekenis van het woord „verbond" dan tegelijkertijd aanwezig; b.v. zowel ,,belofte" als „beschikking", of zowel „verhouding" als ,,verplichting", enz.
Meer dan eens wordt ,,verbond" in de hoofdzin gebruikt met een nuance, die in de bij „verbond" behorende bijzin moet plaats maken voor een andere nuance; wordt er b.v. gezegd: „in de ark berust het verbond des Heeren, dat Hij met onze vaderen gesloten heeft" (vgl. 1 Kon. 8 : 21), dan doet de hoofdzin denken aan „verbond" als aanduiding van de twee stenen tafelen met de daarop gegraveerde tien geboden, maar de bijzin doet denken aan „verbond" als aanduiding van de gehele verhouding tussen de Heere en Israël.
Op vele plaatsen wordt de term ,,verbond" in één adem meerdere malen gebruikt, maar telkens met een andere ,,kleur", waarbij de verschillende nuancen heel geleidelijk in elkander overvloeien (zie b.v. Gen. 17). We kunnen op de laatstgenoemde gevallen niet breed ingaan, maar wel meenden we die te moeten signaleren, om zo de verkeerde gedachte af te snijden, dat de schakeringen in de betekenis van het woord ,,verbond" nauwkeurig ,,in hokjes" verdeeld kunnen worden.
Zo schematisch liggen de zaken niet: wat zich in het gebruik van het woord „verbond" laat ónderscheiden, kan niet worden gescheiden.
Kortom: blijkbaar is het woord „verbond" in het Oude Testament „kameleontisch" van aard; het ,,verkleurt" van geval tot geval. Minder huiselijk en nauwkeuriger gezegd: we stuiten hier op een woord, dat uitermate complex is in betekenis; we hebben hier te maken met een begrip, dat vele aspecten vertoont.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen