Lijkpredikatiën (II)

De vorige maal hebben we gezien dat onze gereformeerde vaderen de lijkpredikatiën veroordeelden. Men was bevreesd dat zij met de daarbij behorende gebeden weer terug zouden voeren naar de Roomse gebeden voor de afgestorvenen, terwijl men bovendien van mening was dat zulke diensten al te zeer de lof der doden zouden bezingen. Toch waren er gereformeerden die er anders over dachten. Wij denken hier speciaal aan de Nederlandse vluchtelingen-gemeente te Londen. Daar werd de gemeente mee georganiseerd door de bekende à Lasco, aan wie de kerken in Nederland voor haar organisatie zo veel te danken hebben en door de bijna niet minder bekende Marten Micron. De eerste gaf in zijn Forma ac Ratio de lijnen voor kerkrecht en liturgie en de tweede vervaardigde de beroemde Christlicke Ordinanciën. Tussen deze beide geschriften is een innig verband, hoewel het volgens prof. dr. W.F. Dankbaar wel nooit meer zal zijn uit te maken, hoe precies de verhouding tussen de „Forma ac Ratio" en de „Christlicke Ordinanciën" was, zie Kerkhist. Studiën, Deel VII, M. Micron De Christlicke Ordinanciën der Nederlandtscher Ghemeinten te Londen (1554), 's-Gravenhage, 1956, blz. 11. Welnu, in deze Londense kerkorde en liturgie, zoals wij gemakshalve de Christlicke Ordinanciën nu maar zullen noemen, komt ook een hoofdstuk voor, nl, cap. 32, onder de titel Van de Begrauinghe. Het is zeer interessant hier kennis van te nemen. Wij laten het hier in de oorspronkelijke spelling volgen. Voor het gemak van de lezer merken we even op dat de u in verschillende woorden onze v is. De inhoud is:
De begrauinghe gheschiet met ons in alle simpelheit sonder eenige pomperie of heidensch oft papistisch wesen. Ende al watter omtrent den lycke gehandelt werdt, dat dient totter leeringhe ende vertroostinghe der leuenden, ende niet der dooden. Want wy van Christo Jesu, in sijn Ghemeinte, dienaren niet der dooden, mer der leuenden ghestelt syn.
Als dan het lycke in de kercke, int midden der broederen die t'samen vergadert sijn, ghebrocht is, so doet de Dienaer een corte vermaninge tot de Ghemeinte, waer in hy ghemeynlick in handelende, Hoe de doot inghecomen is doer Adam, ende hoe dat sy doer Christum wederom ouerwonnen ende wechgenomen is, van de verrysenisse des vleesches, ende dat eewich leuen.
Hy bewyst ooc de onsekerheyt onses leuens, ende hoe den dach des Heeren comt als een dief. Daerom vermanet hy oock een yeghelick tot waken ende bidden. Synder eenighe wtnemende groote doechden inden Ouerledene gheweest, die werden tot de glorie Gods verhaelt: ende de Ghemeinte wert vermaent om de selue na te volghen. Bouen al so werdt de Ghemeinte tot beternisse haers leuens verweckt.
Na dat dese vermaninghe gedaen is, so wert de Ouerleden begrauen: ende daer en tusschen singt de Ghemeinte eenen psalm: te weten: Myn siele loeft den Heere dijn etc. Den welcken psalm gheeindt synde zo spreekt de Dienaer opentlic dit nauolghende Ghebet:
Een Ghebedt.
Vvy dancken v eeuwighe ende barmhertige Vader, dat ghy onsen broeder (oft suster) N.wt de ellendicheden deses werelts in 't geloove ws Soens Jesu Christi verlost ende sijn siele n v ryck ontfanghen hebt: wiens lichaem ghy ooc t'synen tyde tot de onsterffelicke eerlickheit verwecken sult: ende bidden v, dat ghy ons met vwen heilighen Gheest bystaen wilt: op dat wij dit verganckelick leuen clein achtende, altijt op v sieen moghen: ende voer v in heylicheit ende gherechticheit leuen: Opdat wij in 't gehelooue ws soens van hier tot v verscheidende, eewelick by v, doer den seluen uwen soene alleen, leuen moghen. Die daer met v ende Heilighen gheest is een eenich ende eewich God, altijt ghepresen. Amen.
Die Ghebedt ghedaen synde, so wert de Ghemeynte met de gewoenlicke segheninghe ghelaten: ende de Diakenen vergaderen nerstelick de aelmoessen voer den armen.
Ziehier de liturgie van de begrafenis in de Londense vluchtelingen-gemeente. Zij heeft echter geen genade kunnen vinden bij onze Nederlandse kerken. Men was hier, zoals we reeds opmerkten, zeer bevreesd voor het terugvallen in het Roomse bijgeloof. Dit werkt zelfs door in onze tijd. Toen de Ned. Herv. Kerk een nieuwe Kerkorde ontwierp is nog een poging gedaan om de opsomming van de ambtelijke werkzaamheden van de predikant uit te breiden met de taak: de leiding der begrafenissen. Maar dit voorstel kon geen meerderheid verkrijgen, omdat men vreesde, dat deze onderstreping van wat iedere predikant tot zijn ambtsfunctiën behoort te rekenen, slechs het bedektelijk invoeren van „paapse stoutigheden" in de hand zou kunnen werken, zoals Prof. dr. Th.L. Haitjema zegt in zijn Nederlands Hervormd Kerkrecht, Nijkerk, 1951, blz. 152 v. Wat die „paapse stoutigheden" betreft zij opgemerkt, dat die er tòch wel zijn, ook zonder dat de Kerkorde zegt, dat het leiden van begrafenissen tot 't werk van de predikant behoort! Men denke bijv. aan het gebed ter nagedachtenis der ontslapenen, zoals dit soms in hervormde kerkdiensten wordt uitgesproken.
De kerken der Reformatie in ons land hebben altijd op het standpunt gestaan dat een begrafenis geen kerkelijke maar een familie-aangelegenheid is, waarbij wel een ambtsdrager der kerk de leiding heeft. Op vele plaatsen komt men om praktische redenen niet meer samen in het sterfhuis maar in een lokaal of soms in een kerkgebouw. Hiertegen is o.i. ook niet het minste bezwaar, maar men hoede er zich voor van de begrafenis een officiële kerkdienst te maken, want dan zou men inderdaad weer de weg op kunnen gaan van de „paapse stoutigheden".

A. (Apeldoorn), H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen