Rectoraatsoverdracht

Donderdag, 14 oktober 1965 — het is 131 jaar geleden dat in het Noorden van Groningen bij flakkerend kaarslicht de Acte van Afscheiding werd getekend door zeer eenvoudige leden van Christus' kerk. Hendrik de Cock, de Vader der Afscheiding, zag dit als de door God geboden weg tot reformatie van de kerk.
Nu op deze mistige morgen werd aan de Theologische Hogeschool te Apeldoorn het rectoraat overgedragen door de aftredende rector, prof. dr. J. van Genderen aan de door het Curatorium aangewezen rector voor de cursus 1965-1966, prof. J. Hovius.
Veel is er in de jaren veranderd sinds oktober 1834. In de Senaatskamer werd, toen de professoren hun toga aantrokken, glimlachend gezegd: Hendrik de Cock zou ons hier eens moeten zien. Er zou blijdschap zijn, dat de Chr. Geref. Kerken zo waren uitgegroeid. Nooit had de eenvoudige dorpsdominee van Ulrum kunnen denken, dat zijn geestelijke nazaten dit zouden bereiken.
In de matig gevulde aula opende de president-curator, ds. A. Hilbers, de samenkomst. We zongen Ps. 113:1 en luisterden naar Gal. 5:1-6 en Hand. 16:1-3. Na het gebed sprak hij een openingswoord, waarin hij de besluiten van de l.l. gehouden Generale Synode releveerde. Het leven in de Schoolgemeenschap heeft zijn eigen bekoring, nog weer anders dan het leven der kerken. U kunt in vrijheid u bezinnen op allerlei wijzen op de vragen, die er zijn. Het resultaat van het Schriftonderzoek moge steeds weer zijn een opnieuw verstaan van het Woord Gods, waarin God tot ons spreekt. Er is vandaag allerwege sprake van verontrusting en heroriëntatie. Daarbij dient gewaakt tegen libertinisme. Zoals Paulus, die toch werkelijk wel wist wat vrijheid was, gewaakt heeft tegen libertinisme toen hij om het verwaterde Jodendom de wind uit de zeilen te nemen Timotheüs liet besnijden. Het gaat in de Nieuw Testamentische vrijheid om het gezicht op Christus. Wij dienen dat gezicht op Christus vrij te houden en dat moet onze levenshouding bepalen.
De aftredende rector kreeg daarna gelegenheid zijn rectorale rede uit te spreken over: Rechtvaardiging en heiliging in de theologie van deze tijd.
Terwijl de rechtvaardiging door het geloof niet zonder reden het artikel is genoemd, waarmee de kerk staat en valt, en de heiliging van het leven er naar reformatorische opvatting onlosmakelijk mee verbonden is, spreken deze woorden velen niet meer aan. Dat neemt niet weg, dat de theologie zich voortdurend moet blijven bezinnen op dit thema, niet het minst omdat een verkeerd verstaan van de openbaring ten aanzien van de verhouding van rechtvaardiging en heiliging verstrekkende gevolgen heeft.
Volgens de leer van de Rooms-Katholieke Kerk is er geen wezenlijk verschil tussen rechtvaardigmaking en heiligmaking. De mens wordt rechtvaardig gemaakt door de instorting van de heiligmakende genade door middel van de sacramenten.
Daartegenover staat de reformatorische visie op de rechtvaardiging: het is een vrijsprekend oordeel van God. Als de rechtvaardiging opgaat in de heiliging en afhankelijk wordt gemaakt van de menselijke medewerking, is er geen plaats meer voor de heilszekerheid. De grond van ons heil ligt in de gerechtigheid van Christus, die God ons schenkt en toerekent.
Er zijn R.K. theologen, die niet gelukkig zijn met sommige formuleringen van het concilie van Trente, en er onvolledigheden en eenzijdigheden in opmerken. Maar ook de belangrijke studie over de rechtvaardiging van Hans Küng komt niet boven de verbinding van genade en vrijheid uit, die typisch Rooms-Katholiek is. Hoezeer dit werk ook gericht is op een mogelijke synthese, het is zelf een bewijs dat de controverse tussen de Reformatie en Rome nog altijd bestaat.
De discussie over rechtvaardiging en heiliging is gestimuleerd door de theologie van Karl Barth. Zijn uitspraken over de heiliging zijn thans positiever dan men vroeger verwacht had. Nu wordt zijn leer van rechtvaardiging en heiliging volledig beheerst door zijn christologie: Alle mensen zijn in Christus gerechtvaardigd, en rechtens omvat de heiliging ook allen.
Er loopt door de dogmatiek van Barth een sterk objectivistische en universalistische lijn. Universalistische tendenzen ontdekken wij trouwens ook elders, met name in de oecumenische theologie.
Invloedrijke theologen als Bultmann en Tillich geven nieuwe interpretaties van de rechtvaardiging, waar evenwel de ernstigste bezwaren tegen in te brengen zijn.
Bij allerlei groepen wordt de rechtvaardiging de poort, die men passeert om voortaan de weg van de heiliging te gaan (Methodisme, Perfectionisme, Pinksterbeweging). Hier is het gevaar van het nomisme zeer reëel. Bij andere opvattingen staat de heiliging in de schaduw van de rechtvaardiging (Lutheranisme, Kohlbrügge). Maar juist wanneer wij ten volle ernst maken met de heiliging, zien wij dat wij niet boven de rechtvaardiging uitkomen.
Op grond van de H. Schrift hebben wij rechtvaardiging en heiliging niet te scheiden, maar wel te onderscheiden. Het zijn twee zijden van de verlossing, Christus Jezus is ons geworden tot rechtvaardigheid en heiliging (1 Cor. 1:30). In de rechtvaardiging wordt onze verhouding tot God hersteld en in de heiliging worden wij naar het beeld van Christus vernieuwd.
Er is geen rechtvaardiging zonder heiliging. Omdat Christus Zichzelf aan ons schenkt, ligt de heiliging in het deelgenootschap aan Hem evenzeer besloten als de rechtvaardiging.
Er is ook geen heiliging zonder rechtvaardiging. Geen waarachtig dienen van God dan omdat Hij ons in Christus in genade aanschouwt.
Dat de vraag naar rechtvaardiging en heiliging, vergeving en vernieuwing bij tal van mensen niet leeft, wijst erop, dat de vraag naar God geen levensvraag voor hen is. Terecht is ook op het uitslijtend besef van schuld en verantwoordelijkheid gewezen. Het een hangt met het ander samen.
Hoewel de theologie zich er altijd op zal moeten toeleggen om verstaanbare taal te spreken, zal zij bijbelse woorden als rechtvaardiging en heiliging nooit mogen prijsgeven.
Wij hebben beide woorden nodig om de rijkdom van Gods genade in Christus tot uitdrukking te brengen.
Na het uitspreken van deze rede memoreerde de aftredende rector de lotgevallen van de Theol. Hogeschool. Allereerst wees hij op de besluiten van de Gen. Synode: de eervolle emeritering van prof. W. Kremer; de leeropdracht voor laatstgenoemde gedurende twee jaar na zijn emeritering en dè benoeming vn dr. W. H. Velema als zijn opvolger in de Nieuw Testamentische en aanverwante vakken. Met ingang van de volgende cursus zullen deze besluiten worden geëffectueerd.
Schaduwen vielen over de Theol. Hogeschool door het sterven van curator ds. M. v.d. Klis, die slechts twee maanden als zodanig dienst deed en het overlijden van mevr. v.d. Schuit.
Een vreugdevolle dag was de herdenking van het 40-jarig ambtsjubileum van prof. Hovius en zijn benoeming tot ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Het aantal studenten en leerlingen bedraagt nu 31, waarvan 28 in de theologie en 3 in de vooropleiding. Dat is 5 minder dan in september 1964, toen de cursus begon met 36 studenten en leerlingen.
Hierna werd het teken van de rectorale waardigheid — de fraaie ketting —, onder het uitspreken van de daarvoor geldende formule, de nieuwe rector omgedaan door de aftredende rector.
Na gebed van prof. van Genderen, zongen we staande Ps. 143:10.
Het werk in Apeldoorn begint weer na een lange tijd van onderbreking, mede dank zij de zittingen van de Gen. Synode.
Moge deze arbeid door het gebed van de kerken worden gedragen en zo de kerken tot zegen zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen