Het onweerstaanbare werk (17)

Praedestinatie en evangelie
In dit opschrift lezen velen in onze dagen een bange tegenstelling, die er zou zijn tussen de leer der eeuwige voorverordinering en de blijde boodschap van het Evangelie van Gods genade.
Wie wel eens gelezen heeft in de brochure van Dr. Woelderink, „de Uitverkiezing" heeft dra ontdekt, dat hier de knoop zit.
Het heeft mij getroffen, dat Woelderink in deze brochure wel spreekt over Barth, maar de naam van Emil Brunner zo goed als passeert.
En toch lijkt het mij toe, dat, wat Woelderink schrijft over de verhouding van verkiezing en Evangelie, meer in de lijn van Brunner is te ontdekken dan dat hij Barth tot gids heeft. Niemand meer dan Brunner heeft Barth scherp bekritiseerd juist op dit bepaalde punt. Wel zegt Brunner, dat hij het met Barth eens is in de poging om Calvijns praedestinatie-leer te overwinnen om daarvoor in de plaats te stellen de rijke Bijbelse Openbaringsleer omtrent de verkiezing, maar dat is ook het enige dat Barth van Brunner te horen krijgt.
Heel die Barthiaanse leer van verkiezing en verwerping als gezien in de persoon van Christus, die de enig verkorene en de enige verworpene mens is, blijkt volgens Brunner in lijnrechte tegenspraak met het Nieuwe Testament. Hoe zal men, zo gaat Brunner voort, in zijn polemiek met Barth, uit de gelijkenissen des Heeren alsook uit de leer der Apostelen van Johannes zowel als van Paulus, van de Hebreërbrief als uit de brieven van Petrus of uit de Apocalypse de verkondiging van een goddelijk eindgericht kunnen wegnemen zonder de Schrift geweld aan te doen? Wat de Schrift van de verlossing en de verdoemenis leert is dit, dat niet verdoemlijk zijn, degenen, die in Christus zijn, en dat Jezus Christus de gelovigen van de toekomende toorn redt, dat de brede weg tot de verdoemenis leidt en dat velen daarop wandelen, en dat de smalle weg ten leven voert, en weinigen zijn daarop te tellen. Hierop vraagt Brunner vol verbazing, hoe het toch mogelijk is, dat een man als Barth tot zulk een fundamentele omkering van de Christelijke heilsboodschap komt? Brunner — en hierin kan ik Brunner volgen — merkt dan terecht op, dat er voor Barth geen wezenlijke correlatie bestaat tussen ons geloof en Christus. Het staat alles in de crisis, in de onzekerheid van het moment der Stunde.
En wanneer Brunner op deze niet onzachte manier met Barth heeft afgerekend gaat Brunner zijn zienswijze toelichten en betrekt Calvijn in zijn beschouwing als een man, die wel een filosofische redenering heeft opgebouwd, maar die ten ene male met de Bijbelse boodschap onverenigbaar is.
Wat is nu Brunners praedestinatie leer. Wanneer ik deze hier kortelijk toelicht kan ieder in de brochure van Dr. Woelderink dezelfde gedachtegang terugvinden, dit thans ook in gereformeerde kringen niet vreemd is.
Men zou bijna gaan zeggen: zeg mij, wie Uw vrienden zijn, en ik zal zeggen, wie gij zijt.
Ik verwijs naar Brunners Dogmatiek band I blz. 333, waar hij duidelijk leert, dat verkiezing van Israël als het bondsvolk in het Oude Testament een voorbode is voor de leer der verkiezing in het Nieuwe Testament, een gedachte, die Woelderink heeft overgenomen in zijn Brochure „De verkiezing".
Ik zal U uit Brunners dogmatiek één zin, zij het dan vertaald, weergeven waaruit U duidelijk heel het standpunt van Brunner en Woelderink c.s. kunt leren kennen. Brunner schrijft op blz. 333, „Alles wordt vervuld in het geschiedkundig gebeuren van de Christus Openbaring. De verkiezing geschiedt door dat Gods liefde ingaat in de vloek, die de zondige mensheid op zich geladen heeft". Op blz. 334 zegt Brunner het nog duidelijker „gelijk als Israël in het geschiedkundig verloop van de Gods Openbaring zijn verkiezing vernam en leerde kennen, zo verneemt en verkrijgt in het geschiedkundig verloop van de Gods Openbaring d.i. in het vleesgeworden Woord van God, Jezus Christus, de zondige mens door het geloof zijn verkiezing. Hier is verkiezing precies hetzelfde als in het Oude Testament. Het is de ontmoeting met de in liefde roepende God.
De verkorene is de geroepene, die in het geloof de roep tot het kindschap Gods en tot de gemeenschap Gods verneemt".
Wie dit nu aandachtig kan lezen zal het duidelijk zijn, dat voor Brunner de verkiezing is de Evangelische boodschap meer niets, en anders niet.
Voor Brunner is verkiezing geen daad Gods, die in de eeuwigheid haar diepte heeft, maar zij is af te lezen in de geloofsdaad van de mens, die door het Evangelie geroepen wordt. Wat Woelderink in zijn genoemde brochure heeft betoogd is niet anders, dan wat bij Brunner is te vinden, dat de voorverordinering niet is een daad Gods van eeuwigheid, maar moet gewaardeerd als Evangelie verkondiging. Het wordt een historisch vraagstuk, dat geheel in het horizontale vlak ligt.
Ik kan begrijpen, dat een Remonstrant zich wonder op zijn gemak vindt in deze zienswijze, maar dat er nog zijn van Gereformeerde huize, die hierin de weerklank van de Heilige Schrift beluisteren, is minder te verstaan.
Ik wil aan Brunner de eer geven, dat hij het geloof zeer sterk accentueert, maar ik meen hem te moeten weerstaan, als hij dit geloof met de praedestinatie vereenzelvigt. Onze gereformeerde belijdenis zegt zeer terecht dat onze uitverkiezing niet is geschied „om" het geloof, maar „tot" het geloof en gehoorzaamheid des geloofs, tot heiligheid en diens volgens is de verkiezing de fontein van alle zaligmakend goed, waaruit het geloof, de heiligheid, en andere zaligmakende gaven en eindelijk het eeuwige leven zelf als vruchten vloeien, naar het getuigenis des Apostels; Hij heeft ons uitverkoren (niet omdat wij waren, maar) opdat zij zouden zijn heilig en onberispelijk voor Hem in de liefde Ef. 1:4. (Dordtse leerregels hoofdstuk I art. 8).
Wie, gelijk Brunner, het geloof benadrukt en de eis des geloofs laat horen is inderdaad schriftuurlijk. Er is immers geen ander middel, waardoor een mens met God in gemeenschap kan komen, dan geloof. Wie tot God komt moet geloven, dat Hij is. Elke dienaar des Woords heeft de heldere bazuin aan de mond te zetten: gelooft het Evangelie! Op de vraag: wat is een Christen nodig te geloven zegt onze belijdenis niet: zijn uitverkiezing, maar, al wat God in het Evangelie beloofd heeft.
Brunner vergeet één ding, en dat is ook de fout van Woelderink, en dat hebben ze samen bij het lezen van Calvijn vergeten, dat het de vraag niet is, wat leert de Heilige Schrift over Evangelie en geloof, maar wat leert de Heilige Schrift over geloof en praedestinatie? Dat is heel wat anders.
Geloof staat midden in de tijd, maar verkiezing staat boven alle tijd!
Het is een willen Gods in het bewustzijn Gods.
Dat juist kenmerkt Calvijn zo sterk in dit leerstuk, dat hij er nooit op uit is om een oplossing voor zijn denken te zoeken, hoe het een in het andere past.
Wie Calvijn wil verstaan, wie eens geestes met hem wil worden moet Calvijn leren beoordelen naar zijn diepste zoeken en vurig streven om God God te laten, en aan God de eer van alles te geven.
God is God — en dan aanbidt Calvijn.
Heerlijk, die hier de Reformator kan en mag volgen.
Dan zijn er geen zeeën zo diep, en geen hemelen zo hoog, waar het ons niet telkens weer wordt toegeroepen: Soli Deo gloria.
Maar zegt een aandachtige lezer: hoe rijmt dat nu alles met een Evangelische boodschap? Evangelie is toch heel iets anders, dan praedestinatie!
Heus, dat heeft Calvijn beter begrepen dan Brunner met zijn historische orde.
Het rijkste Evangelie komt op uit de troostvolle bron der praedesinatie of voorverordinering.
Gelooft U dit wel?
Wij gaan samen verder.

U. S

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen