Boekbespreking

D.C.S. van der Merwe, Die Gereformeerde verbondsleer in sy betekenis vir die sending, Potchefstroom 1965, 354 blz. gestencild, R. 3,25 (verkrijgbaar bij Die Kerkbladkantoor, Postbus 20008, Potchefstroom).
Dit werk heeft ds D.C.S. van der Merwe gediend om de graad van doctor in de theologie te verkrijgen aan de Universiteit van Potchefstroom. De verkorte titel luidt: Verbond en sending. Er is een studie over zending en uitverkiezing aan voorafgegaan: ,,Die sendingstaak in die lig van die uitverkiesingsleer", waarnaar herhaaldelijk wordt verwezen.
In ,,Verbond en sending" wordt nagegaan, in hoeverre de gereformeerde verbondsleer de weerbaarheid, activiteit en slagvaardigheid van de kerk ten goede of ten kwade beïnvloedt, kan beïnvloeden of in het verleden reeds beïnvloed heeft, en dat vooral met het oog op de zendingstaak van de kerk.
De kerken, die een leer van de verkiezing en een leer van het verbond hebben, zijn in dit opzicht schijnbaar ver achtergebleven. Maar de auteur tracht aan te tonen, dat de gereformeerde verbondsleer juist vruchtbaar is voor de zending, terwijl hij ook van mening is, dat zending en missiologie op hun beurt bevruchtend kunnen inwerken op deze leer.
Het gaat in dit boek voornamelijk over het verbond. Nadat dr. van der Merwe zich eerst bij Bavinck en Honig heeft aangesloten, geeft hij zijn eigen visie. Het verbond is voor hem: ,,die in ewigheid-verordineerde, in-die geskiedenis-geinstitueerde en op-die-voleinding-gerigte liefdesverhouding tussen God en Sy skepsel, veral die mens wat na Sy beeld geskape is".
Hij vindt de eenheid van verkiezing, verbond en zending in de liefde van God. En het verbond is dan de wijze (methodos), waarop God die liefde verwezenlijkt en openbaart.
Over het verbond wordt veel goeds gezegd. Ondanks het feit, dat Christus Hoofd van het genadeverbond wordt genoemd, worden verbond en verkiezing niet vereenzelvigd. De onderscheiding tussen wezen en verschijning van het verbond (Aalders) wordt afgewezen.
Wat de schrijver opmerkt over het verband van verbond en zending is soms wat gezocht. Via de gelijkstelling van kerk als instituut en verbondsgemeente wordt uit het verband van kerk en zending het een en ander afgeleid voor de verhouding van verbond en zending.
In het dogmahistorisch gedeelte wordt de gereformeerde theologie van de 16e en 17e eeuw te summier behandeld. De foederaaltheologie had b.v. nog anders ter sprake gebracht kunnen worden.
Overigens is dr. van der Merwe goed op de hoogte van de litteratuur. Hij had zich nog wel kunnen beperken in de weergave van verschillende opvattingen. Door een strakkere opbouw en minder herhalingen en uitweidingen zou het geheel aan overzichtelijkheid gewonnen hebben.
Aan de theologische methode heeft de auteur ook enige bladzijden gewijd. Alleen kan ik niet inzien, dat het „tekeninkie" van blz. 21 de duidelijkheid bevordert. Het is voor mij de vraag, of deze wetenschapsleer van prof. Stoker niet leidt tot schematisme. Te denken is hier b.v. aan de toepassing op het drievoudig ambt van Christus.
De auteur maakt ernst met de vraag, wat de Schrift zegt, en houdt zich aan de confessie. Zijn streven om ook ten aanzien van de vragen van deze tijd een positief gereformeerd standpunt in te nemen, is zeer te waarderen.

Van Genderen

Dr. G.C. Berkouwer, De Heilige Schritt, I, J.H. Kok N.V. Kampen, 1966, 234 blz., geb. ƒ 15,75.
Prof. Berkouwer zet zijn reeks ,,Dogmatische Studiën" voort met twee delen over de Heilige Schrift. Van zijn hand verscheen reeds eerder een werk over „Het probleem der Schriftkritiek" (1938), dat echter een ander karakter draagt.
Deze nieuwe studie bevat vier hoofdstukken: Heilige Schrift en zekerheid; het getuigenis des Geestes; de Heilige Schrift als canon, en gezag en vertolking. Het laatste is het langste en m.i. ook het belangrijkste.
De theologische problematiek van deze tijd weerspiegelt zich niet het minst in het vierde hoofdstuk, maar het gehele boek is aktueel en instructief. Het is boeiend en hier en daar zelfs spannend!
Dat is mede te verklaren uit de opzet: de auteur brengt ons met tal van vraagstukken in aanraking, maar hij geeft meer aanduidingen van de richting waarin hij het antwoord zoekt dan dat hij een beslissend woord spreekt. Wel tienmaal wordt naar het tweede deel verwezen.
Het is daarom niet gemakkelijk om dit werk te beoordelen. Wat men erin mist, vindt men wellicht in ,,De Heilige Schrift, II".
De opbouw is merkwaardig. Dr. Berkouwer begint niet bij de inspiratie en de eigenschappen van de Heilige Schrift of bij de verhouding van Openbaring en Heilige Schrift. Hij laat evenmin een dogmahistorische of confessionele verkenning voorafgaan, maar stelt de relatie van Schrift en geloof. Heilige Schrift en zekerheid des geloofs meteen centraal. Hij voorziet dat daar aanmerking op gemaakt zal worden en tracht de kritiek voor te zijn door op de kwestie van de methode in te gaan. Overtuigend vind ik de motivering niet. Een theoloog als Bavinck hield zich toch ook niet met de leer der Schrift bezig „in een tijdloze bezinning?"
De schaduwzijde van dit boek van Berkouwer is, dat de Heilige Schrift zelf nog te weinig aan het woord komt. Of is heel dit eerste deel en niet alleen het eerste hoofdstuk als een inleiding te beschouwen? Dan vervallen verschillende bezwaren. Het is te verwachten, dat het Schriftgezag ook nog op een andere wijze aan de orde komt.
Van betekenis is wat in het laatste hoofdstuk gezegd wordt over het specifieke doel van de Heilige Schrift en over de regel: Sacra Scriptuira sui ipsius interpres. De Heilige Schrift is gericht op het geloof en het leven uit het geloof, zodat men haar niet mag „overvragen" vanuit menselijke probleemstellingen, die buiten deze gerichtheid der Schrift vallen. De reformatorische regel, dat de Heilige Schrift haar eigen uitlegster is, brengt diep respect voor de tekst en geduldige concentratie op de Schrift zelf met zich mee.
Maar wijst het rapport van Gereformeerde deputaten over ,,de vrouw in het ambt" op een verschuiving, waardoor de leer der Schrift niet wordt verzwakt maar veel beter tot haar recht komt (blz. 193)? Ook over een omschrijving van de theopneustie op blz. 221 zouden vragen te stellen zijn. Aan dit onderwerp zal in het tweede deel echter wel de nodige aandacht geschonken worden.
De verschijning van het vervolg van deze studie is al aangekondigd. Er wordt naar uitgezien!

Van Genderen

Voor een mondig volk — Samenstelling: G.J.H. Griffioen en H. Gringhuis. Uitgave: Drukkerij Libertas N.V. Utrecht, prijs ƒ 7,90.
De bekende politicus-journalist, H.A. Algra, werd onlangs 70 jaar. Ter gelegenheid van dit feit werd hem een keuze uit zijn hoofdartikelen, verschenen in het A.R. weekblad Nederlandse Gedachten, aangeboden door de redactie. Algra is zelf van dit blad eind-redacteur. Deze bundel bevat dus eerder verschenen artikelen, gerubriceerd naar acht verschillende onderwerpen. De verschijning van deze bundel bewijst dat Algra's artikelen als waardevol worden erkend. Terecht. We vinden Algra de beste A.R. journalist. Zijn persarbeid voor het A.R. weekblad, waar uiteraard ook andere stemmen worden gehoord en zijn veel bredere arbeid voor het Fries Dagblad, maken hem tot spreekbuis van dat deel van de A.R. Partij, dat nog niet door de bocht is gegaan en niet links wil ingedeeld worden. Het is een zegen dat zijn stem nog klinkt. De samenstellers hebben een fijne neus gehad en een goede keus gedaan. In dit keurig verzorgde boek in geplastificeerde band wordt een keur van artikelen over diverse onderwerpen gegeven. Prima kost. Ik denk aan het mooie artikel uit 1956 over de zondagsrust. Plaats dat eens tegenover de opvatting, die vandaag zelfs door geref. predikanten worden verdedigd. Hier wordt uitstekende principiële voorlichting geboden, die we dringend aanbevelen. We hopen dat de stem van Algra nog lang in Nederland zal worden gehoord.

J . H. V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen