Tussen ROME en MOSKOU

De redaktie van ,,Sursum Corda", weekblad voor de bisdommen Haarlem en Rotterdam heeft zich het ongenoegen op de hals gehaald van enkele adviseurs van het Pastoraal Concilie. Het blad had namelijk een artikel overgenomen uit het blaadje van de z.g. ,,Oost-Priesterhulp", een organisatie binnen de R.K. kerk die o.a. hulp biedt aan de slachtoffers van het communisme. De leider van die actie pater Werenfried van Straaten, is door zijn werk en door zijn reizen beter geïnformeerd over de toestanden achter het ijzeren gordijn dan menig ander. Nu had hij een artikel geschreven over de Oekrainse kardinaal Jozef Slipyi, die op 17 januari als een banneling in Rome zijn vijf en zeventigste verjaardag vierde. Deze man heeft ontzettend geleden onder de Communisten.
Nu heeft pater van Straaten geschreven dat Slipyi de enige bisschop is die de terreur over de Oekraïnische kerken heeft overleefd. (Daar in de Oekraïne hebben de Russische Communisten namelijk op ontzettende wijze huisgehouden: ,,Nikita Chroestsjev, die de dood van miljoenen Oekraïners op zijn geweten heeft, leidde persoonlijk de uitroeiings-operatie").
Men mocht verwachten dat dus deze enig overlevende kerkelijke hoogwaardigheidsbekleder uit de Oekraïne zeker op het Vatikaans Concilie zou zijn geweest. Maar, zo vertelt pater van Straaten, juist hij was een der afwezigen ,,terwijl twee waarnemers van de Russische Orthodoxe Kerk, die praktisch een executief-orgaan van de Communistische partij is, het Concilie mochten bijwonen". Het artikel vervolgt dan: „Dit was teveel voor de Oekraïnische vluchtelingenbisschoppen. Zij protesteerden in naam van de 245 gedode en gevangen bisschoppen, de 61.000 verdwenen priesters en de miljoenen gedode en gedeporteerde katholieke leken van achter het ijzeren gordijn.
Het gevolg was dat de door lijden en ontberingen getekende metropoliet Jozef Slipyi op 10 februari 1963 werd vrijgelaten. Sindsdien is hij een zwijgend verwijt voor zijn vervolgers en een onvrijwillige hinderpaal voor de oecumenische toenadering tot de kerk van Moskou. Want nooit kan de katholieke kerk de vrede met de Russische Orthodoxen kopen met het verraad aan de vijf miljoen met Rome verenigde martelaren en belijders der Oekrainse Kerk".
Het protest van de bovengenoemde Concilie-adviseurs gold vooral de zinsneden die wij cursief hebben laten drukken. Zij ontkennen niet dat de Rooms-Katholieke Kerk in de Oekraïne zwaar is vervolgd door de Russische regering, maar zij vinden dat in dit verband de Russische Orthodoxe Kerk niet mag worden genoemd: ,,er is volgens de ter beschikking staande gegevens geen enkele reden de Russisch-Orthodoxe Kerk te beschouwen als executief orgaan van de Communistische partij . . . " Deze Russisch-Orthodoxe Kerk worstelt zelf immers met „soortgelijke vormen van discriminatie!"
Enfin, de voorstelling van zaken wordt eenvoudig als laster afgewezen en ,,Sursum Corda" was niet zo goed of ze moest deze ,,verdachtmakingen" in het openbaar terugnemen. Want ze doen schade aan de oecumene. Op dat Nederlands Pastoraal Concilie was immers ook een vertegenwoordiger van die Russische kerk!
Daarmee is dit oecumenische been dan schijnbaar in het lid. En de ,,welwillende lezer" zal wel concluderen dat die Russische Orthodoxe Kerk in plaats van medewerkster juist slachtoffer van het Communisme is.
Maar zo eenvoudig is de zaak toch niet. Pater Werenfried van Straaten, wist wel wat hij zei toen hij de Russische Orthodoxe Kerk praktisch een uitvoerend orgaan van de Communistische Partij noemde. Is het dan niet waar dat zij, zoals de Concilie-adviseurs zeggen, ,,geworsteld heeft en nog worstelt met soortgelijke vormen van discriminatie, tot de dood toe, als die waarmee de katholieke kerk van de Oekraïne tot ons aller droefheid heeft kennisgemaakt"?
Het moge vreemd klinken, maar het is beide waar. Na de Revolutie van 1917 hebben de communisten getracht al wat kerk en godsdienst was, radikaal uit te roeien. De eerste jaren zijn zeer velen gedood of verbannen, maar toen het niet lukte de Kerk te vervolgen, hebben de Communisten sommige kerkelijke leiders door hersenspoeling tot hun instrumenten gemaakt, of collaborateurs in hoge functies geplaatst, of daar gewoonweg hun eigen mensen neergezet. Bovendien werden de zaken van de kerk geheel in handen gelegd van een speciale regeringsinstantie. Toen enkele leidslieden door de knieën gingen, besloot het getrouwe deel „ondergronds" te gaan. Dat is de eigenlijke Russische Orthodoxe Kerk en zij heeft al jaren geleden de banvloek uitgesproken over de ,,bovengrondse" Kerk. Deze laatste is geheel aan de macht van het regiem onderworpen. Inderdaad wordt zij óók vervolgd en op allerlei wijzen tegengewerkt. Anderzijds geniet ze een zekere vrijheid, in hoofdzaak om — op zeer beperkte schaal, want de meeste kerkgebouwen zijn gesloten — godsdienstoefeningen te houden. Bepaalde leidslieden mogen ook af en toe wel naar het buitenland, o.a. voor het deelnemen aan conferenties. Maar de voorwaarde voor deze ,,vrijheid" is dat ze overal vertellen dat de kerk niet vervolgd wordt en dat een gunstige indruk wordt gegeven van het rode bewind.
Dit gebeurt dan ook herhaaldelijk. En het werkt door. Terwijl de stem der martelaren niet wordt gehoord, spreken de collaborateurs des te meer. En het westen ontziet haar, want — de oecumene mag niet verstoord!
De valse propaganda werkt door. Herhaaldelijk hoort men tegenwoordig dat het ijzeren gordijn in feite niet meer bestaat. Minister Luns zei dit bij zijn terugkeer uit Roemenië, hoewel zij hem tevoren het „Getuigenis van Richard Wurmbrand" hadden toegezonden, dat hij met belangstelling gelezen had. Desondanks komt er dan toch maar zoiets als een ,,cultureel verdrag".
Zij weten wel dat het Communisme zijn taktiek wijzigt naar gelang van de omstandigheden, maar de strijd tegen de godsdienst wordt niet opgegeven. En bij alle onderlinge strijd, blijft het atheïsme de diepste verbondenheid, ook tussen Rusland en China. Maar wij krijgen hoe langer hoe meer de indruk dat het westen daar niet zo zwaar aan tilt. Mensen die zelf om God en Zijn dienst niet geven, sterker: geen levende gelovigen zijn, kunnen het wezen van deze vijandschap tegen God niet voldoende beoordelen. Intussen bevindt zich één derde van de wereld in de macht der godlozen.
Zijne Heiligheid(?) de Paus ontvangt de president van de Sowjet-Unie. En in gevangenissen zuchten de martelaren. Hoe lang nog?

BI. J. C. M.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen