Boekbespreking

Günther Speicher, Maar doden kunnen ze Hem niet, Bosch en Keuning, Baarn, 336 blz., ƒ 17,50.
Dit boek geeft iets anders dan de titel doet verwachten. De auteur, journalist van professie, heeft zich tot taak gesteld na te gaan of het ook mogelijk is over Jezus Christus historisch betrouwbare gegevens te verkrijgen, zodat men zijn historisch beeld zich voor ogen kan halen. Hij wil daarbij ,,zonder vooroordelen of tendens feiten bieden".
Wie iets afweet van de Duitse diskussies rondom de ,,historische Jezus" zal belangstellend aan de lektuur van het boek beginnen. Het resultaat is bijzonder teleurstellend. De auteur geeft voor waarheid uit wat door een aantal uiterst linkse theologen in Duitsland voor waar gehouden wordt. Wat van andere zijde tegenover zulke meningen gesteld werd, wordt niet eens vermeld, laat staan in de diskussie betrokken. Van geen enkel woord van Jezus, zo luidt de conclusie, kunnen we met zekerheid vaststellen dat het inderdaad van Hem afkomstig is. Wel zijn de niet-christelijke bronnen van een groot aantal woorden vast te stellen. Dan nog te stellen: maar doden kunnen ze Hem niet, suggereert meer dan de schrijver in feite biedt. Boven de stelling dat het geloof van de gemeente Jezus' dood aan het kruis overwonnen heeft, komt hij niet uit. Wanneer men zulke woorden neerschrijft in de gedachte zonder vooroordeel of tendens feiten te bieden, is men óf niet op de hoogte van de feiten, óf bewust eenzijdig, hetgeen in beide gevallen wetenschappelijk beneden de maat is.
De vakman mist men in dit boek op vele punten. Zo bijvoorbeeld wanneer beweerd wordt dat de keus van de vier evangeliën afhankelijk is geweest van de machtsverhoudingen in de oude kerk. Waren die verhoudingen anders geweest dan zouden we andere evangeliën gehad hebben. Deze stelling is in aperte strijd met de geschiedenis van de canon. Trouwens, is de canon omstreeks 180 vastgesteld?
Op één punt is dit uiterst progressieve boek hyper-conservatief, namelijk daar waar het allerlei parallellen trekt met de oosterse godsdiensten. Zó wordt daarover in de nieuw-testamentische wetenschap niet meer geschreven.
Als men dit alles bedacht en verwerkt heeft, kan men nog wel interessante dingen uit dit boek te weten komen. Men zal echter in staat moeten zijn om het betoog te controleren.

W.H. Velema

Geen aardse macht, 7 opstellen bij de herdenking 450 jaar reformatie. Uitgave van der Stouw, Haarstraat 28, Rijssen, prijs ƒ 7,50.
Wij treffen in deze bundel de penne-vrucht van 7 auteurs aan. Het zijn Drs. J.J. Bos; ds. L. Huisman, ds. W.L. Tukker, ds. H.J. Hegger, ds. M. Baan, W. v. Kranenburg, ds. J. Keuning. Wie geen vreemdeling in Nederland is weet dat hier verschillende groeperingen van de Gereformeerde Gezindte vertegenwoordigd zijn. Ds Keuning wil ze de „rechtervleugel" van de gereformeerde gezindte noemen. En dan in variatie. Dat blijkt bij het lezen van deze „opstellen" — waarom koos men deze antieke benaming? — duidelijk.
De betekenis van de titel van deze bundel ontgaat mij. Het thema dat daarin aangeslagen wordt — en het is een betekenisvol reformatorisch thema — keert in deze bundel nergens terug.
Er is ook geen eenheid in de verschillende bijdragen. In een bijdrage wordt getracht de reformatorische bewegingen van het begin van de 16e eeuw te zien tegen de achtergrond van de tijd waarin de Reformatie doorbrak. Andere zien dit gebeuren zo idealistisch dat zij de historische werkelijkheid uit het oog verliezen. In twee ,,opstellen" komt de Nadere Reformatie ter sprake. In het eerste opzettelijk. Het wordt daar veel en veel te vlak afgedaan door verschillende citaten van oude schrijvers te geven. In de andere, waar dit verschijnsel terloops ter sprake komt, wordt over deze beweging heel anders — en m.i. beter — geoordeeld.
Op blz. 56 kunnen alle niet-Hervormden het oordeel vinden van hun Hervormde collega over de reformaties van de vorige eeuw, waaruit de kerken waartoe zij behoren voortgekomen zijn, omdat zij de Reformatie zuiver willen bewaren. En dat oordeel is niet mals.
Er is derhalve geen eenparige stem onder hen, die hier aan het woord komen.
Wel jammer, maar het is nu eenmaal de werkelijkheid in Nederland.
Toch geeft dit boekje van 148 blz. veel goeds.

Kremer

Ons doopsformulier — ds. C. Harinck. Uitgave „De Banier" N.V. Utrecht. Prijs ƒ 7,25; voor abonnees op de B.B.G.-serie ƒ 3,75.
Met grote belangstelling, nieuwsgierig naar de inhoud, nam ik dit boek ter hand. Een boek over het doopsformulier van een predikant van de gereformeerde gemeente is geen alledaagse zaak. Wie de kerkelijke kaart kent denkt bij zichzelf: hoe zou dit onderwerp behandeld worden?
Er is van dit boek veel goeds te zeggen.
We waarderen dat de auteur niet geschroomd heeft dit onderwerp te behandelen. Tegenover een onderwaardering van het doopsformulier en de doop in zijn kring, komt hij op voor de rechte waardering van de doop.
Een pluspunt is ook dat ds Harinck tot de bronnen is teruggegaan en het oorspronkelijke doopsformulier in zijn studie heeft betrokken.
Nog een winstpunt is de ernstige, nodigende en uitlokkende toon, waarop verschillende belangrijke passages zijn geschreven. Om deze reden is het de moeite waard dit boek te lezen.
Helaas staan daar ernstige nadelen tegenover.
Het is allereerst jammer dat de schrijvers van de nadere reformatie het eind van alle tegenspraak schijnen te zijn voor ds Harinck. Belangrijke studies over het doopsformulier uit de vorige en deze eeuw zijn niet in het gezichtsveld van de auteur gekomen. Dat is een ernstig tekort. Zijn studie verliest daardoor aktuele betekenis. De schrijver staat met zijn onderwerp niet midden in de problematiek van de gereformeerde gezindte.
Het is me een raadsel hoe Harinck het standpunt van Appelius kan verdedigen. ,,De doop der kinderen is dus een zegel voor de gemeente van de waarachtigheid van Gods verbond". Ik dacht dat dit toch werkelijk een uitvlucht was en niet meer verdedigd kan worden.
Bijzonder jammer is dat toch ook in dit boek het onvervalste standpunt van de geref. gemeenten wordt verdedigd: de beloften zijn wezenlijk alleen voor de uitverkorenen. En er is onderscheid tussen de aanbieding van de beloften door het Evangelie, die tot allen komt, die het Woord horen en de verbondsbeloften zelf, die alleen de uitverkorenen gedaan zijn (109). Eerlijk schrijft de auteur op dezelfde bladzijde: Het valt op te merken dat onze vaderen de uiterlijke kerkleden namen geven, die wij aan begenadigde zondaren zouden geven als „bondgenoten" en „kinderen van bondgenoten".
Zegt dat de schrijver niets? Je zou artikelen kunnen schrijven over en naar aanleiding van dit boek. We doen het niet. We zijn dankbaar dat het boek verscheen; dankbaar voor de evangelische toon op vele bladzijden, maar we zijn lang niet voldaan vanwege de dogmatische achtergrond, die helaas het verschil aangeeft tussen de geref. gemeenten en ons. Wanneer komt „De Banier" eens met een ander letter-type?. Deze letter is beslist uit de tijd.

J. H. V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen