Waar staan we met ons Christelijk maatschappelijk werk? (II)

Een noodzakelijke analyse
Willen we de eigenlijke problematiek goed in het vizier krijgen, dan is nodig inzicht te hebben in de struktuur van het maatschappelijk werk. We moeten zeker onder ogen nemen de vraag, hoe het maatschappelijk werk is opgebouwd en samengesteld.
Ten grondslag van het maatschappelijk werk liggen de zogenaamde basic values. Deze vormen op hun beurt weer het fundament voor de werkprincipes. De basic values en de werkprincipes geven ook weer kleur aan de methodieken, die gehanteerd worden om samen met de cliënt zijn nood op te sporen, in kaart te brengen en waar mogelijk weg te sleutelen.
Dit hele complex van basic values, werkprincipes en methodieken wordt bepaald doorgegeven uit de zogenaamde menswetenschappen zoals de anthropologische filosofie en psychologie, de sociale (of socio-) psychologie en niet het minst de sociologie, die ons inlichten over het wezen van de mens, over de eigen aard van de relaties tussen de mensen en over hun onderlinge communicatie.

Allereerst bezien we de basic values nader. Ze worden ook wel de coden van het maatschappelijk werk genoemd. Het gaat hier om de ethiek van het maatschappelijk werk.
De vakliteratuur geeft bij alle nuancering in de formulering de volgende basic values weer:
De overtuiging van de waarde van elk individu: de mens is uniek en heeft eigen waarde.
De overtuiging, dat iemands recht op recht heeft zelf zijn behoeften te bepalen en hoe hij daarin wil voorzien.
Het geloof in gelijke mogelijkheden voor allen; deze mogelijkheden worden slechts begrensd door aangeboren capaciteiten en door de strukturen van zijn sociale context.
De overtuiging, dat iemand recht op zelfrespect, waarde, zelfbeschikking en gelijke mogelijkheden verbonden zijn met zijn sociale verantwoordelijkheid voor zichzelf, zijn gezin en de gemeenschap; de mens heeft recht op het vertrouwen dat hij morele en sociale verantwoordelijkheid kan dragen.
Deze basic values zijn een aantal waarden en normen, die in de vakliteratuur — vooral uit Amerika — als bindende uitgangspunten gelden voor het maatschappelijk werk als methodisch bepaalde hulpverlening.
Uit de basic values en in nauwe samenhang daarmee ontstaan de werkprincipes welke voorschriften zijn voor de maatschappelijk werker wat betreft zijn wijze van werken. De werkprincipes markeren de overgang van de coden naar het concrete fieldwork.
Als werkprincipe worden gesteld:
Het volledig aanvaarden van de cliënt; onbevooroordeeld staan t.o.v. de ander, wat niet inhoudt dat men zijn gedrag accepteert, maar wel de mens als persoon.
De mogelijkheid van communicatie: er wordt van uitgegaan, dat de mens aanspreekbaar is en betrokken kan worden in de hulpverlening.
Het feit van de individualisatie, d.w.z. dat ieder mens uniek is.
Het feit van de participatie, m.a.w. de erkenning van de eigen waarde van de cliënt en van het recht zijn behoeften te bepalen en de wijze waarop hij daarin wil voorzien; dit impliceert dat de maatschappelijk werker de beslissing laat aan de cliënt en niet voor, maar met hem werkt.
Het eerbiedigen van het beschikkingsrecht van de cliënt, waarbij dit recht niet absoluut moet gedacht, maar begrensd door het gemeenschapsbelang, de persoonlijke mogelijkheden en de situatie waarin de cliënt zich bevindt.
Dat de maatschappelijk werker begint, waar de cliënt zich bevindt.
Dat de maatschappelijk werker de vertrouwelijkheid eerbiedigt, waarmee het ambtsgeheim e.d. samenhangt.
Het praktisch handelen van de maatschappelijk werker wordt dus geheel bepaald en gekleurd door deze werkprincipes en daarachter door de basic values.
Zo worden ook de te hanteren methodieken in het maatschappelijk werk gestruktureerd naar dit complex van uitgangspunten. Zonder kennis van en affiniteit met deze uitgangspunten mist men de juiste greep op o.a. het social casework, groupswork en de community organisation.

Aan de coden en principes is men gebonden wil er van verantwoord maatschappelijk werk sprake zijn.
Op zichzelf is dit niet verkeerd. Iedere werker gaat van normen en waarden uit en met gekleurde methodieken om. Dan doen we ons werk ook verantwoord, gericht en systematisch.
De vraag is echter: vanuit wat voor anthropologie zijn deze values en daarom ook de werkprincipes opgesteld?
In verband met onze probleemstelling moet er gevraagd worden: Heeft onze christelijke levensovertuiging en mensbeschouwing te maken met deze fundamenten van het maatschappelijk werk en kan er daarom van werkelijk christelijk maatschappelijk werk gesproken worden, waarbij het christelijke maar niet een vernisje is over het maatschappelijk werk, maar een zaak, die haar vanaf haar fundamenten bepaalt!
In elk geval ligt het voor ons, na deze noodzakelijke analyse van het maatschappelijk werk, al niet meer zo, dat we zeggen: het gaat in het maatschappelijk werk om een puur vaktechnische aangelegenheid. De techniek en de deskundigheid van de maatschappelijk werker functioneren slechts binnen het fundamentele, door een bepaalde anthropologie gekleurde kader van het maatschappelijk werk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen