Dordtse leerregels (XI)

350 jaar Dordtse Leerregels
De kritiek is de Leerregels niet gespaard! Het begon uiteraard al bij de Remonstranten die er geen goed woord voor over hadden. Volgens de Confessie van de Remonstranten (1621) was er niets zo schadelijk voor de vroomheid als deze predestinatieleer.
Zo is er voor en na al heel wat ingebracht tegen de Leerregels van Dordrecht.
Wat beweegt de kerk der Reformatie in ons land om een belijdenis te handhaven die een steen des aanstoots voor velen is?
Wij zouden de Dordtse Leerregels kunnen verdedigen tegen onbillijke kritiek, waarmee wij niet willen zeggen dat er niets op aan te merken is.
Men klaagt erover dat dit belijdenisgeschrift moeilijk te verstaan is. Het is de Leerregels natuurlijk aan te zien, dat theologen uit de zeventiende eeuw ze hebben opgesteld. Maar bij een dergelijk leergeschil komt het aan op een formulering die theologisch verantwoord is, ook als het niet om een academische verhandeling, maar om kerkelijke uitspraken te doen is.
De Leerregels van Dordrecht maken een meer dogmatische indruk dan de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Heidelbergse Catechismus. Dat is geen wonder, omdat waarheid en dwaling tegenover elkaar gesteld moesten worden. De leerstellige controverse heeft ook de vormgeving beïnvloed.
In wezen ontving de kerk in 1619 echter geen theologisch traktaat, maar een belijdenisgeschrift. Dr. J.G. Woelderink merkte op, dat de Dordtse Leerregels zelf op wonderschone wijze de taal des geloofs weten te spreken. Hoe kritisch de beoordeling van de Canones in de „Richtlijnen" van de Generale Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk ook is, er worden toch ook waarderende woorden aan gewijd, vooral aan de laatste hoofdstukken. Van het vijfde hoofdstuk wordt gezegd: „Dit gedeelte kan als het schoonste stuk der Leerregels worden beschouwd, zowel om de inhoud als om de bewogenheid van de toon en de climax die er in ligt. Het is zeer te betreuren, dat ook dit gedeelte zo weinig bekend is. De overdenking er van kan voor de aangevochten gelovigen tot grote troost zijn".
Er is meer dan eens gewezen op de pastorale inslag van de Leerregels. Er wordt geestelijke leiding in gegeven. „De mens in zijn overmoed en zijn aanvechtingen, zijn uitvluchten en zijn onzekerheden wordt geen moment uit het oog verloren" (Richtlijnen), In Hoofdst. I, 16 staan bemoedigende dingen voor hen die het moeilijk hebben met het geloof. Er is voor ouders, die al vroeg een kind verliezen, troost in Gods verbondsbeloften (I, 17).
De Leerregels bevatten ook waardevolle aanwijzingen voor de prediking. In I, 14 lezen wij, dat de leer van de verkiezing in de kerk voorgesteld moet worden tot eer van Gods heilige naam en tot een levendige troost van Zijn volk. De prediking moet belofteprediking zijn. Zij komt tot ons met bevel van bekering en geloof (II, 5). Christus wordt door het evangelie aangeboden (III/IV, 9), Het evangelie is een zaad der wedergeboorte en een spijze der ziel (III/IV, 17). Wij denken ook aan wat in de laatste hoofdstukken over het herscheppend werk van de Heilige Geest en over de zekerheid van het heil gezegd wordt.
Maar de belangrijkste reden die de kerk heeft om deze Leerregels niet prijs te geven, is hiermee nog niet genoemd.
Ze zijn niet alleen het resultaat van een theologische en kerkelijke strijd van eeuwen geleden, maar ook de neerslag van ernstige bezinning op de Heilige Schrift. Omdat de boodschap van Gods Woord erin wordt doorgegeven, blijven ze actueel.
Wij hebben gezien, wat er op het spel stond. Wat zou er van de kerk in ons land geworden zijn, als aan de Remonstranten in 1618-'19 geen halt was toegeroepen? Hoe zou het gegaan zijn, als het remonstrantisme toen minder radicaal was afgewezen, zoals sommigen hadden gehoopt?
Gereformeerden en Remonstranten kunnen niet samengaan. Juist omdat de remonstrantse voorstelling velen acceptabel leek, was en is de kerk verplicht om haar positie duidelijk te bepalen.
Het ging in Dordrecht om wat de afgevaardigden uit Genève het hart der kerk noemden: de leer van de volstrekte genade Gods. De grondtoon van de Leerregels is: Door U, door U alleen, om 't eeuwig welbehagen.
Niet onze vrije wil, maar Gods soevereine genade beslist. Dat is geen miskenning van de verantwoordelijkheid van de mens. Wij worden door het evangelie inderdaad voor de keus geplaatst. Het geloof is gave en eis van God. Wij moeten het van genade alleen hebben en wij zijn op de middelen der genade aangewezen.
Wij mogen na 350 jaar dankbaar zijn voor de beslissingen van de Nationale Synode van Dordrecht. Wij moeten ze ook nu voor onze rekening nemen.
Dat gaat niet vanzelf. Om deze belijdenis van harte te onderschrijven, zullen wij moeten capituleren voor God. Maar ook dat bewerkt Hij, Die in het leven van zondaren de overwinnende macht van Zijn genade betonen wil.
Hier zou ik willen verwijzen naar Hoofdst. II, 9 — een van de hoogtepunten van de belijdenis —: Gods raad gaat in vervulling, zodat er altijd zal zijn „een kerk der gelovigen, gefundeerd in het bloed van Christus, dewelke Hem, haar Zaligmaker, Die voor haar, als een bruidegom voor zijn bruid, aan het kruis Zijn leven overgegeven heeft, standvastig bemint, voortdurend dient en hier en in alle eeuwigheid prijst".

Van Genderen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen