Indrukken uit Zuid-Afrika (III)

Kerkelijk leven
De Afrikaans sprekende bevolking van Zuid-Afrika is overwegend gereformeerd en verdeeld over drie kerken.
De grootste is de Nederduitse Gereformeerde Kerk met meer dan een miljoen leden. Zij komt voort uit de Ned. Gereformeerde Kerk, die in 1652 met Jan van Riebeeck en de zijnen naar de Kaap kwam. Later sloten er zich veel Hugonoten bij aan en ook verscheiden Schotse predikanten, die op het kerkelijke leven grote invloed hadden. De Ned. Geref. Kerk handhaaft nog altijd zonder restriktie de Drie Formulieren van Enigheid en heeft zich steeds met kracht verzet tegen vrijzinnige denkbeelden. Ze doet veel aan zending en is lid van de Geref. Oecumenische Synode. De predikanten van deze kerk worden opgeleid aan de universiteiten van Stellenbosch en Pretoria.
Naar grootte volgt de Nederduits Hervormde Kerk van Zuid-Afrika. Zij heeft ongeveer 150.000 leden. Deze kerk is in 1853 ontstaan door afscheiding van de Ned .Geref. Kerk. Deze afscheiding had plaats onder leiding van ds. van der Hoff, predikant te Potchefstroom, omdat veel Transvaalse boeren bezwaar hadden zich te onderwerpen aan de Kaapse synode en de kerkelijke wetten van de Ned. Geref. Kerk. Bovendien vreesde men Engelse invloed en om die te ontgaan hadden de boeren juist de Grote Trek ondernomen van de Kaapprovincie naar Transvaal. In deze afscheiding speelden daarom politieke overwegingen geen geringe rol.
In 1885 heeft een deel van deze kerk zich weer verenigd met de Ned. Geref. Kerk, maar een ander deel bleef als zelfstandige Ned. Herv. Kerk bestaan. Het geestelijk klimaat is dat van de confessionelen in de Herv. Kerk in ons land. De predikanten van deze kerk worden sinds 1917 opgeleid aan een eigen theologische faculteit, verbonden aan de universiteit van Pretoria.
De kleinste van de drie is de Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika. Zij telt ongeveer 90.000 leden, maar oefent vooral door het onderwijs een veel grotere invloed uit dan haar aantal zou doen vermoeden. Ze heeft een eigen universiteit en Theol. School.
Deze kerk is in 1859 gesticht onder leiding van ds. Dirk Postma.
Ze wordt ook wel de Dopperkerk genoemd. De afleiding van het woord „dopper" staat niet vast. Het is waarschijnlijk oorspronkelijk als scheldnaam gebruikt en bedoelt mensen aan te duiden, die als uiterst conservatief worden beschouwd. Men heeft het wel afgeleid van „domper" (lichtdover) of van „dorper" (boer) of ook heeft men het wel in verband gebracht met „doper" en doperse neigingen.

Een stukje kerkgeschiedenis
Genoemde ds. Postma was in 1858 uit Nederland in Zuid-Afrika aangekomen als vertegenwoordiger van de Chr. Afgescheiden Kerk, maar hij is uit Afrika nooit weer naar Holland teruggekeerd.
Ds. Postma is een bijzonder interessante figuur en een man van grote gaven geweest, hoewel hij maar een heel eenvoudige opleiding heeft gehad.
Hij werd in 1818 in Dokkum in Friesland geboren uit een vroom gezin, dat de gereformeerde waarheid liefhad. Toen hij 5½ jaar oud was stierf zijn vader en bleef zijn moeder met de kleine Dirk in armoedige toestand achter.
Maar God heeft hen rijk gezegend. Op 15-jarige leeftijd was Dirk in staat om voor zijn moeder en zichzelf in het onderhoud te voorzien.
Reeds vroeg brandde in hem de begeerte om dienaar des Woords te worden. Hij werkte overdag en studeerde des avonds.
In 1834 gingen zijn moeder en hij mee met de afscheiding en op 16-jarige leeftijd ging hij al voor de kleine gemeente van Dokkum in godsdienstoefening voor.
Hij deed belijdenis bij ds. van Velzen van Drogeham. Deze moedigde Postma aan om voor predikant te studeren en gaf hem de eerste lessen. Toen van Velzen in 1839 naar Amsterdam verhuisde, werd de studie voortgezet onder leiding van ds. T.F. de Haan, die pas de Herv. Kerk had verlaten en daarna als predikant stond te Birdaard, Hallum en Leeuwarden en van ds. van Velzen de opleiding van predikanten in Friesland overnam. In 1854 was deze de Haan een van de vier docenten, die door de synode van Zwolle werden benoemd om onderwijs te geven aan de op te richten Theologische School te Kampen. Deze de Haan was een goed kenner van Grieks, Hebreeuws en van andere Semietische talen. En van hem heeft Postma ongetwijfeld het grootste belang van een goede literaire vooropleiding voor theologische studenten, zoals hij die later telkens zo sterk bepleitte, geleerd.
In 1840 werd Postma predikant te Minnertsga in Friesland, later stond hij te Middelstum, Wildervank en Zwolle. Daar stichtte hij een christelijke school en in 1854 behoorde hij tot de eerste curatoren van de Theol. School in Kampen. Postma heeft zich altijd bijzonder voor het onderwijs beijverd.
Op 21 maart 1858 nam hij afscheid van de gemeente Zwolle en vertrok naar Zuid-Afrika.

Ds. Postma in Zuid-Afrika
Hij ging daarheen met een kerkelijke opdracht.
Er waren in Zuid-Afrika zowel in de Ned. Geref. Kerk als in de Ned. Herv. Kerk verschillende mensen, die met de toestand zoals ze was zich niet konden verenigen. Met name de prediking bevredigde velen niet. Ds. v.d. Hoff sprak openlijk uit het met de leer van de uitverkiezing, zoals die in de Dordtse Leerregels wordt uiteengezet, het niet eens te zijn. Bovendien had men bezwaar tegen het zingen van gezangen.
Enige mensen hebben toen schriftelijk kontakt gezocht met de Chr. Afgescheidenen in Nederland. Veel brieven raakten weg óf hadden geen doel. Eindelijk kwam de zaak op de synode van de Afgescheiden Kerk in 1857 te Leiden aan de orde en besloot men een afvaardiging naar Zuid-Afrika te zenden „ten einde op de plaats zelve onderzoek te doen naar een Godsdienstigen toestand van onze stamverwanten en geloofsgenoten aldaar, broederlijke betrekkingen met hen aan te knopen en in alles te handelen gelijk het hemzelven het nuttigst zal voorkomen in het belang van Gods Koninkrijk en van onze stamverwanten en geloofsgenoten op Zuid-Afrika's oostkust".
Nadat eerst twee anderen voor de benoeming hadden bedankt werd door de Synodale Commissie ds. Postma van Zwolle benoemd om de Afgescheiden Kerk in Zuid-Afrika te vertegenwoordigen en hij nam de benoeming aan.
Ds. Postma heeft in Zuid-Afrika aangekomen eerst getracht de eenheid met de bestaande kerken te bewaren, maar toen dat niet lukte traden begin 1859 enige personen, waaronder de latere president Paul Kruger, uit de gemeenschap van de Ned. Herv. Kerk en verklaarden, dat zij „wenschten te bestaan als een vrije gereformeerde kerk overeenkomstig de leer, tucht en dienst van de vaderen, zoals dat te Dordrecht in de jare 1618 en 1619 openbaar geworden is". Ze noemden zich dan ook De Gereformeerde Kerk van Zuid-Afrika. Later sloten zich vele leden van de Ned. Geref. Kerk bij deze kerk aan, die zichzelf niet beschouwde als een nieuwe kerk, maar als de wettige voortzetting van de kerk der vaderen, zoals die met van Riebeeck in Zuid-Afrika gekomen was.
De eerste gemeente werd geïnstitueerd te Rustenburg op 10 febr. 1859. Postma werd haar predikant. Spoedig ontstonden meer gemeenten, zoals te Pretoria en Potchefstroom. Aanvankelijk was ds. Postma de enige predikant. Men probeerde meer predikanten uit Nederland te betrekken en zo werd ook een beroep uitgebracht op Helenius de Cock, docent te Kampen, maar ieder bedankte.
Intussen begon ds. Postma zelf met iemand voor predikant op te leiden, namelijk Jan Lion Cachet, van geboorte uit een Amsterdamse Joodse familie en onder invloed van Da Costa gekomen tot het christelijk geloof. Hij was onderwijzer in Zuid-Afrika, waar zijn broer Frans Lion Cachet predikant was bij de Ned. Geref. Kerk. Jan Lion Cachet sloot zich aan bij de Geref. Kerk en na de theologische opleiding van ds. Postma te hebben ontvangen werd hij in 1868 predikant te Rustenburg, vanwaar ds. Postma twee jaar daarvoor was vertrokken naar Burgersdorp.
Maar de opleiding van dienaren des Woords kon geen particuliere aangelegenheid blijven.
In 1869 was de situatie kerkelijk en financieel van die aard, dat een bescheiden Theologische School in Burgersdorp kon worden gesticht. Ds. Postma, die predikant van Burgersdorp was en bleef, zou de theologische opleiding voor zijn rekening nemen en ds. Lion Cachet de literaire opleiding. Men begon met vijf studenten. Ds. Postma nam zijn benoeming aan, omdat er op dat ogenblik geen andere weg was, maar zijn doel bleef een betere theologische opleiding van de dienaren des Woords dan hij in staat was te geven.

Oosterhoff

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen