Een proefschrift over de Heilige Geest (4)

Het uitvoerigste hoofdstuk uit het proefschrift van prof. Versteeg heb ik voor het laatste bewaard. Het is hoofdstuk 4 dat gewijd is aan de tekst 2 Korinthe 3:17a.

De Here is de Geest
Ook nu moet ik weer zeggen, dat het me onmogelijk is aan de rijke inhoud van dit hoofdstuk bij deze wat populaire weergave recht te doen. Er zit zoveel materiaal in dit bijna 120 bladzijden tellende hoofdstuk, dat het me spijt dat ik me moet beperken. Toch is beperking geboden. Dit artikel moet het laatste zijn over dit proefschrift.

De auteur gaat eerst na wie de tegenstanders van Paulus zijn, tegen wie Paulus zijn waarschuwingen in deze brief richt. Het blijken andere mensen te zijn dan welke we in 1 Korinthe aantroffen. Het zijn geen gnostici, maar mensen met een Joods verleden, die we in de hellenistische kringen rond Stefanus ontmoeten. Dat betekent, dat het Jodenchristenen zijn, die met de griekse cultuur in aanraking geweest zijn. In die hellenistische kringen van Jodenchristenen vond men een missionaire instelling. Zij hechtten veel waarde aan tekenen, die zij als door de Geest verricht konden laten zien. Deze tekenen moesten hen dan als apostelen rechtvaardigen. Uit die tekenen, welke aan de Heilige Geest werden toegeschreven, bleek dat ze echt gezonden en van Christus waren. Welnu, al deze trekken kenmerken de tegenstanders van Paulus in de tweede Korinthebrief. Er komt nog een trek bij: Als christenen met een Joods verleden grepen zij heel sterk terug op Mozes.

Welnu, al deze trekken komen in 2 Korinthe 3 aan de orde. Mozes en de oude bedeling worden uitvoerig besproken. De aanbevelingsbrieven komen ter tafel. Het blijkt dat ze niet bestaan in grote dingen die de apostel op zijn naam kan schrijven. De dwaalleraars gaven van hun wondertekenen hoog op. Paulus heeft er genoeg aan te mogen zeggen, dat de aanbevelingsbrief gevormd wordt door de gemeente zelf. Wat de Geest door Paulus' dienst geschreven heeft in de harten van de gelovigen - dat is Paulus' aanbevelingsbrief.
Daarbij brengt Paulus het oude verbond ter sprake. We weten immers uit Jeremia 31:33 dat er een tijd te verwachten was, waarin de Heilige Geest de harten zou veranderen. We lezen er ook van in Ezechiël 11:19 en 36:26. Het gaat daar over het nieuwe verbond dat God zal sluiten. Nu weten we dat in de gemeenschap van Qumran het nieuwe verbond een grote plaats innam. Waarschijnlijk zullen ook Paulus' tegenstanders hoog opgegeven hebben van dit nieuwe verbond. Dit bevestigt de gedachte van prof. Versteeg dat deze tegenstanders afkomstig zijn uit kringen van het hellenistische Jodenchristendom. Men weet namelijk dat de kring rond Stefanus met de gemeenschap van Qumran (dat zijn de Essenen) in kontakt stond.
Waar gaat het nu om? Paulus en zijn tegenstanders spraken over het nieuwe verbond, Hoe wordt nu dat nieuwe verbond verwerkelijkt?
Paulus' tegenstanders dachten dat dit ons deel werd door gehoorzaamheid aan de wet. Zij stelden eigenlijk Mozes, de wet en het nieuwe verbond op één lijn. Door gehoorzaamheid aan de wet van Mozes werd het nieuwe verbond verwerkelijkt.
Paulus spreekt over het ontoereikende van de bediening van het oude verbond. Dat is van de bediening van de letter. Het volk kon de volle heerlijkheid niet verdragen, toen Mozes van de berg kwam. Daarom deed hij een bedekking op zijn hoofd. Dat vindt Paulus karakteristiek voor de oude bedekking. Zo is het nog steeds. Die bedekking wordt in Christus weggenomen. Het nieuwe verbond wordt niet door gehoorzaamheid aan de wet verwerkelijkt. Het wordt gerealiseerd door de Heilige Geest. Daarom zegt Paulus: De Here nu is de Geest. Dat betekent: Christus heeft de Heilige Geest ontvangen bij zijn opstanding. Door die Geest verwerkelijkt Hij de verlossing. Door die Geest krijgt een mens deel aan de verlossing.
Dat is de eigenlijke inhoud van het nieuwe verbond. Wie nu door de Geest in Christus gelooft, ziet de bedekking weggenomen. Hij mag delen in de heerlijkheid. Mozes kon aan die heerlijkheid nog geen deel geven. Hij moest die heerlijkheid in het oude verbond - toen hij van de berg afdaalde - nog verbergen. Die heerlijkheid wordt nu het deel van de gelovigen. Zij mogen door de Heilige Geest delen in het verlossingswerk van Jezus Christus.
Het gaat hier om de Geest van God, niet om een of andere kracht. Het gaat om die Geest, die van Christus onderscheiden is en die tegelijk onder de heerschappij van Christus zijn werk doet. Wat we door heel de studie heen zagen, komt ook hier weer naar voren: De Geest is de Geest van God, onderscheiden van Christus, en tegelijk direkt met Hem verbonden, doordat Hij het werk van Christus realiseert. Zo is de verlossing het werk van God Zelf, niet van mensen.
Christus gaat boven Mozes uit. Mozes kon niet brengen wat Christus bracht. Daarom kun je ook niet het nieuwe verbond verwachten op grond van gehoorzaamheid aan de wet. Alleen het werk van Christus in zijn vernedering, en dat van de verhoogde Christus door zijn Geest, brengen het nieuwe verbond.
Ook nu grijpt Paulus weer terug op de schepping. Hij spreekt in vers 18 over het beeld van God. Dat is een herinnering aan Genesis 1:26. Het schema oertijd-eindtijd komt nu in het gezichtsveld. Met alle gevolgen van dien. Wat Adam en de zijnen niet teweegbrachten, brengt Christus. Alleen door het heilswerk van Christus is er verlossing. Aan dat heilswerk geeft de Heilige Geest nu deel. Dat gaat gepaard met bekering. Hij zorgt voor de voltooiing ervan.

Dank
Het is overbodig te zeggen, dat we met deze studie heel blij zijn. Ze verraadt een enorme kennis van de nieuwtestamentische literatuur. Ze gaat heel voorzichtig te werk. Ze is in haar redenering en resultaten overtuigend. Ik ben ervan overtuigd dat dit werk in de toekomst zal blijken onmisbaar te zijn bij de bespreking van allerlei vragen in verband met het Nieuwe Testament. Het is wat men wel noemt een „Fundgrube". Het is een bron van veel kennis over het Nieuwe Testament. We danken onze collega hartelijk voor de volharding waarmee hij aan dit werkstuk heeft gearbeid.

Of ik dan geen kritiek heb? Bij de promotie had ik gelegenheid enige kritische vragen te stellen. Ik moet zeggen dat ze door de beantwoording in Amsterdam nog niet weggenomen zijn. Daarom wil ik ze in enkele zinnen op papier zetten. Naar mijn gedachte komt het trinitarisch karakter te weinig tot zijn recht. Behalve het werk van de Zoon en van de Geest had het verband met het werk van de Vader op enige wijze naar voren moeten komen. Het werk der verlossing is werk van de drieënige God. Dat erkent prof. Versteeg natuurlijk ook tenvolle. Ik had het graag in deze studie duidelijker vermeld gezien.
Ik geloof niet dat we in 1 Korinthe 6:7 het aanhangen van Christus de vervulling mogen noemen van het huwelijk, zoals Genesis 2:24 daarover spreekt. Dit betekent immers dat het huwelijk pas vol wordt door het werk van Christus. Want wat vervuld moet worden is niet vol zonder het vervullende. Een zodanige band tussen het huwelijk en Christus reeds in het paradijs, zou ik niet willen leggen. Deze term verduistert naar mijn gedachte meer de goede bedoelingen van de auteur dan dat hij ze verduidelijkt.

Het zal de meeste lezers van De Wekker niet mogelijk zijn het boek zelf te bestuderen. Daarom hoop ik met dit wat uitvoerige, in eigen woorden-vervatte uittreksel de lezer een indruk gegeven te hebben van hoe groot belang dit boek is. Ik meende wat ik in het eerste artikel schreef: Het geeft preekstof.

W.H. Velema

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen