De catechisatie (2)

Hoe?
Het moeilijkste komt nog. We kunnen de dingen proberen goed op papier te zetten. Dat is ook nodig. We zullen ons daaraan uit moedeloosheid of om welke reden ook niet mogen onttrekken.
Toch is de moeilijkste vraag: hoe doen we het in de praktijk? Wie op verschillende plaatsen eens informeert naar het hoe van de catechisatie, ontdekt een grote verscheidenheid. Laat ik eens twee uitersten tegenover elkaar mogen zetten: men wordt overhoord. Dat neemt het grootste deel van de tijd in beslag. De resterende minuten worden besteed aan het uitleggen van de nieuwe les. Daarmee komt men niet klaar, omdat het overhoren eigenlijk drie kwart in beslag neemt.
Daartegenover; men komt op de catechisatie. De predikant vraagt: waarover zullen we het vanavond eens hebben. Er worden twee onderwerpen genoemd. Een van beide wordt met meerderheid van stemmen gekozen. Dat wordt dan besproken. De predikant zelf heeft zich er niet grondig op kunnen voorbereiden. Hij moet dus nogal wat improviseren. Het vergemakkelijkt zijn taak als de jongelui zelf veel praten. Hij laat hen daarom graag aan het woord. Tot een samenvatting komt het niet. Het was een vrijblijvend gesprek. Zo zal het de volgende keer ook zijn. Anders komen de jongelui niet meer.
Misschien zijn er lezers die zich niet kunnen voorstellen dat een van deze beide gevallen zich in onze tijd (nog of alreeds) voordoet. Ik dacht dat zij zich vergissen. Het lijkt me dat beide, tegenovergesteld als ze zijn, niet de meest geschikte manieren zijn om het doel van de catechisatie te dienen.

De stof
Wat moet er op de catechisatie behandeld worden? De Bijbel in de eerste plaats. In de eerste jaren moet er met de jongeren gericht in de Bijbel gelezen worden. Ze moeten een stuk bijbelse geschiedenis in haar praktische en heilshistorische gerichtheid leren verstaan. Er zijn daarvoor uitnemende hulpmiddelen. Bijbel en Belijdenis I van de pastor van Apeldoorn-C is een veel gebruikt en geschikt boekje. Wie over onderdelen van de methode een andere mening heeft, kan op eigen manier het goede van het daar gebodene gebruiken. Verder moet de belijdenis van de kerk aan de orde komen. Ik weet dat dit niet populair is. We leven in een tijd die meer op het doen dan op het leren, zich bezinnen gericht is. Men zal het een niet tegen het ander behoeven uit te spelen. De gerichtheid op het doen hoeft de overdenking niet uit te sluiten. Bovendien, hoe zal men goed kunnen handelen zonder achtergrond. Hoe zal men werken des geloofs kunnen verrichten, zonder dat men van het geloof zelf iets afweet?
Ik vind het nog altijd aanbevelenswaardig om in twee jaar tijd het Kort Begrip met de catechisanten te behandelen. Daarin komen de kernpunten van ons geloof en van het belijden van de Reformatie aan de orde. De antwoorden zijn over het algemeen niet te moeilijk. Men geeft dan iets mee en laat de jongelui zich iets eigen maken, dat voor hun hele leven van betekenis kan zijn.
Zeker, zal er daarnaast meer aan de orde moeten en kunnen komen. Dat hangt voor een belangrijk deel af van de goede planning. Is er een schema voor wat in een cyclus van 8 jaar behandeld wordt op de catechisatie? Dat is niet alleen een zaak van de predikant. Hierin heeft een kerkeraad ook verantwoordelijkheid. Trouwens aan het begin van een nieuw seizoen zal er op de kerkeraadsvergadering zeker een bespreking gewijd moeten worden aan de catechisatie. En tussentijds moet dat geschieden aan de hand van het verslag over het bezoek, dat de ouderlingen toch minstens tweemaal per jaar aan de catechisaties moeten brengen.
Ik zou er voor willen pleiten dat ook ethische vragen alsmede die van de liturgie, de inrichting van het kerkelijke leven en zo mogelijk geestelijke stromingen en secten aan de orde komen. Men zal dan op langer termijn dan voor één jaar moeten plannen. In dat alles moet de Bijbel centraal staan.

Leren?
Als ik het goed begrijp is het vraagteken op verscheidene catechisaties overbodig. Het is een uitgemaakte zaak dat men niets meer uit het hoofd leert. De predikant dient zich daar maar bij neer te leggen. Hij doet het soms, zij het met een gevoel van onbehagen.
Het lijkt me dat het billijk is met de jongeren erover te spreken dat men nergens een cursus volgt zonder zich er iets van eigen te maken. Nu is de catechisatie wel geen cursus. Toch bedoelt zij de jongeren iets bij te brengen. Hoe zal dat lukken, als men zich de behandelde stof niet eigen maakt?
Een open gesprek moet toch duidelijk kunnen maken waarom het gaat. Het lijkt mij een groot verlies, wanneer de jongeren niets meer behoeven te leren. Hoe zullen ze in de toekomst de belijdenis van de kerk kennen? Hoe zullen ze in staat zijn om met anderen over de dingen van het geloof te spreken? Hoe zullen er straks ambtsdragers in de kerk zijn die nog iets weten?
Natuurlijk is het erg belangrijk op welke manier de predikant de dingen met de jongelui bespreekt. Hij zal moeten tonen, in de manier waarop hij nagaat of men de stof bekeken heeft, dat het om het welzijn van hen zelf gaat.
Het kan voorkomen dat in een groep van oudere catechisanten enkelen pertinent weigeren iets te leren. Daar zal een predikant weinig aan kunnen doen. Het is beter dat ze zonder iets te leren erbij zitten dan dat hun om hun niet leren de toegang wordt ontzegd. De predikant kan wel laten voelen dat ze zich niet aan de spelregels houden en dat ze zichzelf er daardoor voor een deel buiten plaatsen. Dat lijkt mij in zulke gevallen de enige oplossing.
In het algemeen hangt het er sterk van af hoe de predikant de dingen opvangt en de jongelui benadert. Een verkeerde benadering doet alles verkeerd gaan. Een goede benadering opent de weg naar het hart van de jongeren. Daarom is er ook voor de predikant zelf steeds weer een kritische toetsing nodig.

Gedeelde verantwoordelijkheid
Het gaat er mij in deze artikelen vooral om te laten zien, dat ouders èn predikant (ambtsdragers) een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid hebben. Het is niet alleen een zaak van de ouders; evenmin alleen van de predikant. Ze moeten er samen voor staan.
Het komt voor dat kinderen moeite hebben met de catechisatie. De een vindt het te moeilijk; de ander vindt er niets aan. Hij of zij zegt, dat ze er niets van opsteekt. Wanneer ouders voelen dat dit maar niet een uitvlucht is, doch voortkomt uit teleurstelling dan moet er een gesprek met de predikant mogelijk zijn. Ouders moeten de moed daartoe hebben. Een predikant moet daarvoor open staan.
Ik las in een kerkblad dat in een bepaalde gemeente er een gesprek was - ik geloof eens per jaar - tussen ouders en predikant (kerkeraad) over de catechisaties. Dat lijkt me van grote betekenis. Dan weet de predikant ook hoe de jongeren thuis reageren op de wekelijkse ontmoetingen. De ouders hebben gelegenheid om hun indrukken eens aan de gegevens van de predikant te toetsen. Het is duidelijk dat dit alleen kan, waar en wanneer de verhoudingen open zijn. Maar mag men dat in de gemeente van Christus niet verwachten?
Het gaat in de catechisatie om een gedeelde verantwoordelijkheid.
Dit waren zo enkele gedachten in verband met het nieuwe catechisatieseizoen. Mocht er aanleiding zijn op het onderwerp terug te komen, dan zal ik dat niet nalaten. Misschien zijn er vragen bij de lezers.

W.H. Velema

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen