De synode van Groningen 1872 (9)

Een verkeerd besluit: fonds voor emeriti predikanten
Een paar opmerkzame lezers van De Wekker maakten mij er attent op dat ik in mijn korte artikelenreeks over de synode van Groningen, 1872, niets gezegd had over de oprichting van een algemeen fonds voor de emeriti predikanten, predikantsweduwen en -wezen, hoewel in het eerste artikel dit onderwerp was genoemd. Inderdaad, over dit synodebesluit schreef ik niet, om de eenvoudige reden dat ik niet al te breedvoerig wilde worden, waarbij nog de overweging kwam dat ik er vroeger reeds over geschreven had bij de behandeling van artikel 13 van de Kerkorde in de Toelichting op de Kerkorde. Nu het evenwel blijkt dat er lezers zijn die er toch gaarne wat over willen horen, wil ik er wel even iets van zeggen.
Artikel 13 van de Kerkorde zegt dat een plaatselijke kerk haar emeritus dienaar des Woords van behoorlijk levensonderhoud moet voorzien, hetgeen ook geldt ten aanzien van zijn weduwe en wezen. Dit is het beginsel van Gods Woord: degenen die het Evangelie verkondigen zullen van het Evangelie leven, 1 Cor. 9:13, 14.
Het verschaffen van levensonderhoud eindigt natuurlijk niet met het einde van de actieve dienst van een predikant in een gemeente. Hoe het vroeger met de practische uitvoering van artikel 13 van de Kerkorde stond, laten wij nu rusten. In de Toelichting op de Kerkorde hebben we daar, enkele jaren geleden, iets van gezegd. Wij beperken ons nu tot de kerken der Afscheiding in ons land, die op de eerste synode, Amsterdam 1836, besloten terug te keren tot de Kerkorde van Dordrecht, 1618-1619. De zaak van het onderhoud van de emeriti predikanten, enz., kwam het eerst ter sprake op de synode van Groningen in 1846. In art. 82 van de Handelingen lezen wij: „Wordt aan de Vergadering een voorstel gedaan, omtrent het onderhoud van weduwen en wezen der Predikanten onzer Kerk, waarover geoordeeld is, dat dit hoofdzakelijk uitgedrukt staat in Art. 13 der kerkorde van Dordrecht, 1619, met deze bepaling, dat de Gemeenten hun best doen, en wanneer zij onvermogend hiertoe zijn, in vereeniging met de Classis en de Provincie werken." Terecht nam deze synode het standpunt in, dat de gemeente zelf aansprakelijk is voor het onderhoud. Is zij daartoe niet in staat, dan moet de classis helpen en dient zo nodig de provinciale synode bij te springen. In 1849 kwam de zaak opnieuw ter sprake op de synode van Amsterdam omdat een paar gemeenten onwillig bleken. De synode heeft toen met kracht het Schriftuurlijk beginsel, zoals dat tot uitdrukking wordt gebracht in art. 13 van de Kerkorde, gehandhaafd en de gemeenten op haar plicht gewezen. In de brief die zij aan één van de onwillige gemeenten schreef vinden wij een principiële en kloeke belijdenis van hetgeen de Here in Zijn Woord met betrekking tot deze zaak heeft verordend. De synode van Zwolle, 1854, onderstreepte dit nog eens. Maar de synode van Middelburg, 1869, gaf dit beginsel, helaas, prijs. De over het algemeen slechte verzorging van emeriti predikanten, predikantsweduwen en -wezen was oorzaak dat twee provinciale synoden het verzoek tot de generale synode richtten een algemeen fonds tot ondersteuning van emeriti predikanten enz. te vormen. De synode ging er op in en droeg de synodale commissie op een reglement voor zulk een fonds te ontwerpen, dit aan de kerken toe te zenden, en al of niet geamendeerd aan de volgende synode, dus die van Groningen in 1872, voor te leggen. Dit is geschied. De synode van Groningen aanvaardde dit concept, waarna het op 1 juli 1873 in werking trad. Door dit besluit van de synode was er nu een algemene kas ter ondersteuning van emeriti predikanten, predikantsweduwen en -wezen gekomen, voor welke kas natuurlijk gecollecteerd moest worden. Men dacht dat de verzorging nu wel beter zou worden, maar dit bleek een vergissing: zeer ongewenste toestanden waren het gevolg. Geen wonder, want men was van de juiste weg afgeweken: de plaatselijke kerken gevoelden hun Schriftuurlijke verplichting niet meer, en de uitkeringen uit het fonds hadden voor veler besef het karakter van „bedeling" gekregen. Men kreeg steeds meer de gedachte dat de predikanten, predikantsweduwen en -wezen „noodlijdend" waren. Maar dat was ongerijmd. Want niet de predikanten worden na hun emeritering „noodlijdend" doch de meeste gemeenten worden het als hun predikant emeritaat ontvangt. De gemeenten toch moeten voor hun predikant enz., blijven zorgen, doch dan zijn zij in verreweg de meeste gevallen niet in staat daarenboven nog een predikant in actieve dienst te onderhouden. Daarom was het besluit van 1872 verkeerd en een afwijking van de juiste lijn van 1618/1619, 1846, 1849 en 1854. Wij kunnen er thans niet verder op ingaan. Genoeg zij, dat onze kerken sinds vele jaren weer het juiste standpunt innemen, hetgeen o.m. duidelijk uitkomt in de naam van het deputaatschap voor deze zaak: Deputaten voor de algemene kas tot steun aan de kerken ten behoeve van de verzorging van emeriti predikanten, predikantsweduwen en -wezen. Men lette op de woorden: tot steun aan de kerken. Hierop komt het aan. Met dit artikeltje hoop ik mijn vragers voldoening te hebben verschaft.

A.[Apeldoorn], H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen