Het thema van Nairobi

Wat is de koers?
Van 23 nov. - 11 dec. j.l. hield de Wereldraad van Kerken zijn 5de assemblee in Afrika, in Nairobi, de hoofdstad van Kenia, dezelfde plaats waar enige maanden geleden de Internationale Raad van Kerken (ICCC) eveneens zijn algemene vergadering hield.
Het thema van de assemblee van de Wereldraad luidde: „Jezus Christus bevrijdt en verenigt".
Enige weken voordat de vergadering van de assemblee in Nairobi samenkwam verscheen bij Kok in Kampen een boekje van goed honderd bladzijden onder de titel „Eenheid door Bevrijding" ¹), waarin het thema van de conferentie wordt belicht vanuit de verschillende secties waarin het zou aan de orde komen.
Dr. A.H. van den Heuvel, secretaris-generaal van de Ned. Herv. Kerk, schreef een inleiding. Daarop volgen dan de verschillende onderwerpen naar de onderscheiden secties: Christus belijden vandaag. Voorwaarden voor eenheid. Eenheid tot gemeenschap. Opvoeding tot bevrijding en gemeenschap, Bevrijding door gerechtigheid en Structuren van onrecht en strijd voor de bevrijding, achtereenvolgens behandeld door prof. dr. H. Berkhof, prof. dr. H.A.M. Fiolet, prof. dr. J. Verkuyl, drs. T.M. Gilhuis, dr. H.M. de Lange en drs. J.J. ter Laak. Het is niet mijn bedoeling het boekje uitvoerig te bespreken. Ik wil slechts op een paar dingen wijzen in verband met het thema. De vraag ligt namelijk voor de hand: Wat verstaat men onder bevrijding en wat onder eenheid, zoals die door Jezus Christus worden bewerkt? Men kan haar ook toespitsen op de eeuwenoude, maar nooit verouderende vraag: Wat denkt u van de Christus? Wie is Hij voor u? Jezus vroeg aan zijn discipelen: wie zeggen de mensen dat Ik ben en wie zeggen jullie dat Ik ben? (Matth. 16:13vv.). En nog wordt vandaag ieder geconfronteerd met deze vraag.
En dan worden ook in onze tijd verschillende antwoorden gegeven, net als in de dagen van Jezus. Ook in de Wereldraad. Daar zegt niet iedereen hetzelfde. Prof. Berkhof zegt ervan: „Voor de één is Hij vooral de verzoener van onze persoonlijke zonde, voor de ander de Heer over alle aardse machten, voor weer een ander de toekomstontsluiter of het beeld van de ware humaniteit of de grote verdrukte die het toch gewonnen heeft of de zingever van het menselijk bestaan". En in alle antwoorden kan men een kern van waarheid niet ontkennen. Christus is gekomen om zondaren te zoeken en zalig te maken. Hij komt als de Immanuël om onze schuld te verzoenen, om ons als kinderen te leiden tot de hemelse Vader en om ons van dood en graf te bevrijden en eeuwig zalig te maken. Maar het gaat bij de bevrijding die Christus werkt om meer dan om persoonlijke zaligheid alleen. Het gaat om de bevrijding van de wereld en zelfs van heel de schepping. Het gaat om bevrijding van onrecht en geweld. Het gaat om de nieuwe aarde waarop gerechtigheid woont. Hij vervult wat reeds in oude tijden Israël van de messias zong: Hij zal de arme redden en de verdrukker verbrijzelen (Ps. 72:4). En ten onrechte heeft men in het verleden dit woord maar al te vaak vergeestelijkt en het machtige sociale en wereld vernieuwende moment er uit gehaald. Christus' komst in deze wereld heeft ook sociale en politieke facetten. En men heeft een halve Christus wanneer men deze facetten verwaarloost net zo goed als men een halve Christus heeft wanneer alleen de politieke facetten worden naar voren gehaald en men geen oog heeft of geen oog wil hebben voor de noodzakelijkheid Christus te kennen als persoonlijke Borg en Zaligmaker. Zo gemakkelijk vervalt men dan in het gevaar dat Berkhof signaleert, wanneer hij opmerkt, dat voor dat we er erg in hebben Christus de vlag wordt op onze ideologische lading: „van een welvarende cultuur, van een bevrijdingsbeweging, van een onderdrukt ras". Het is goed dat mensen naar elkaar luisteren en men kan van elkaar leren. De rijkdom en veelzijdigheid van de persoon en het werk van Christus zijn zó groot, dat we er alleen met „al de heiligen" iets van kunnen verstaan. We hebben elkaar nodig. Maar hoe licht claimt men Christus voor de vizie of voor het ideaal dat men zelf voorstaat. Dan gaat men in naam van Christus eigen idealen nastreven. Dat was onder Israël het kwaad van de valse profeten die in de naam van God en onder zijn vlag dingen verkondigden die men zelf en anderen graag wilden. En dat gevaar van de valse profetie blijft immer levend. En velen kunnen zich - ik dacht niet ten onrechte - moeilijk aan de indruk onttrekken, dat er in de Wereldraad tendensen zijn, die wijzen in de richting van een linkse koers in de naam van Christus. Fiolet merkt op, dat de liefde, die Christus van ons vraagt, zich niet kan beperken tot het helpen van de mede-mens in nood, doch ook de politieke wil moet inhouden om die samenlevingsstructuren te veranderen, die deze nood mogelijk maken. „De doopgemeenschap met Christus dwingt tot bestrijding van het racisme en elke vorm van discriminatie". Maar de kerken mogen zich wel wachten om hier met machtsmiddelen in te grijpen. Zij hebben Christus te verkondigen in al zijn rijkdom, op te roepen tot bekering en vernieuwing en mogen als weleer de profeten nimmer nalaten voor te houden wat God van ons vraagt. Maar ingrijpen met geweld om geweld te bestrijden roept zo gemakkelijk opnieuw geweld op. Als Fiolet vraagt „Kan de kerk van Jezus Christus van Godswege de bekering van het hart als een werkelijke innerlijke bevrijding centraal stellen zonder de sociaalpolitieke bevrijding ter sprake te brengen?", dan zeg ik: nee. Bekering omvat het hele leven en de hele gemeenschap. Maar we moeten er wel voor oppassen om niet de sociaal-politieke bevrijding ter sprake te brengen zonder oproep tot waarachtige bekering en dat geldt voor ieder mens, rijk of arm, verdrukte of verdrukker. Terecht merkt Gilhuis op dat het in de Bijbel niet allereerst gaat om nieuwe structuren, maar om nieuwe mensen. Dat hoeft nieuwe structuren niet uit te sluiten.
Daarop wijst ook Verkuyl wanneer hij zegt dat Jezus niet zal rusten voordat Hij de vorming van een nieuwe wereld op een nieuwe aarde heeft voleindigd. Maar al het pogen van ons mensen om een nieuwe wereld en een nieuwe samenleving tot stand te brengen zal stuk breken, als mensen niet veranderd worden.
De profeten riepen oudtijds op tot vernieuwing van de maatschappij, tot liefde en gerechtigheid, in de weg van bekering en persoonlijke vernieuwing. Dat moet de prediking van de kerken nóg zijn. En de Wereldraad zou zich bij velen geloofwaardiger maken wanneer hij dat geluid krachtiger van zich deed uitgaan.

Christus verenigt, maar verdeelt ook
Inderdaad verenigt Christus, Hij verenigt allen, die zijn bevrijdende kracht in het leven mogen ervaren door het geloof in Hem. En ongetwijfeld zijn er onder hen, die Christus verenigt, vele verschillen. Ze zijn niet allen gelijk en ze denken niet allen gelijk. Dat hoeft ook niet. Men kan in de kerk van Christus elkaar aanvullen.
Maar zij die Christus verenigt kennen Hem allen als hun persoonlijke Zaligmaker, om van Hem uit te leven en te werken door zijn Geest, ook aan de vernieuwingen in deze wereld. Maar waar het persoonlijk geloof in Christus wordt gemist, waar men Hem alleen ziet als een sociaal vernieuwer of als beeld van de ware humaniteit, maar aan Hem als de persoonlijke Zaligmaker voorbijgaat, kan van geen ware eenheid sprake zijn. De naam van Christus is meer dan een vlag waaronder men samenkomt. Hij is de Heiland, die door zijn Geest waarachtige vernieuwing bewerkt.
Christus verenigt, maar Hij verdeelt ook.
Dat was het onderwerp van de eerste grote toespraak die in Nairobi in de voltallige samenkomst van de assemblee gehouden werd door de amerikaanse professor dr. Robert McAfee Brown. Hij wees op het woord van Jezus: Ik ben niet gekomen om vrede te brengen maar het zwaard. In de naam van Jezus staan mensen tegenover elkaar. O.a. zij, die alleen het persoonlijk heil willen prediken en zij die uitsluitend over de maatschappelijke konsekwenties van het evangelie willen praten. Rijken en armen staan tegenover elkaar en ze noemen beiden Christus. Er is alleen eenheid te verwachten in de weg, die Jezus ging, de weg van lijden en zelfverloochening. „We moeten tegenover elkaar schuld belijden om zo tot nieuwe daden van gehoorzaamheid te komen. Evenals Jezus' weg via het lijden tot de opstanding leidde, zo zal ook ons de vreugde ten deel vallen. De gemeente van Christus moet door haar wijze van omgaan en handelen met elkaar een „microkosmos" (een wereld in het klein) worden, opdat de wereld kan zien waartoe zij als „macrokosmos" (wereld in het groot) geroepen en bestemd is". Woorden om over na te denken, hoe men ook tegenover de Christus staat. En dan hoeft de een zich niet boven de ander te verheffen. Dan komen we allen tekort. Wie we ook zijn, we worden tot schuldbelijden en vernieuwing geroepen en daadwerkelijk te getuigen en niet alleen met de mond. Zo kan er alleen een nieuwe wereld en een nieuwe samenleving door Gods Geest ontstaan.
Het is goed, dat ook daarop in de Wereldraad gewezen is.

Oosterhoff

¹) Eenheid door Bevrijding, Nairobi 1975, J.H. Kok B.V., uitgave J.H. Kok B.V., Kampen prijs ƒ 9.90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen