Eén gids - twee wegen

Merkwaardig
Het is een merkwaardige paperback, die de Unie „School en Evangelie" heeft uitgegeven. Het is bedoeld als werkcahier voor politieke en maatschappelijke vorming bij het christelijk voortgezet onderwijs.
Merkwaardig allereerst om de titel. Als we één Gids aanvaarden en ons door één Gids laten leiden, kunnen we dan twee wegen gaan? Er staat een vraagteken in de titel en dat is tenminste een plus. Daar blijkt uit dat het niet vaststaat dat er twee wegen zijn bij het luisteren naar één Gids.
Intussen worden die twee wegen wel getekend in dit boek.
Voor wie niet helemaal ingewijd is in de problematiek, die hier aan de orde wordt gesteld, zij meegedeeld dat in dit boek de kwestie aan de orde komt hoe we over allerlei politieke en maatschappelijke vragen moeten denken en hoe we daar in de school, inzonderheid bij het voortgezet onderwijs, mee bezig moeten zijn.
Het is een bekend feit dat inzonderheid bij de middelbare scholen nogal eens verschillend over deze vragen wordt gedacht en deze vragen heel verschillend worden beantwoord.
De Unie heeft deze situatie onderkend, staat midden in de werkelijkheid en weet voldoende hoe hier kritiek op wordt gemaakt door ouders, op gemeentevergaderingen en door sommige besturen.
Men heeft nu een aantal figuren aangezocht om de verschillende meningen maar eens netjes naast elkaar te zetten, ieder vanuit eigen overtuiging opdat we zo zouden weten hoe de stukken liggen en de wegen lopen. Zo zien we hier na elkaar aan het woord - en tegen elkaar in schrijvend - prof. dr. G.Th. Rothuizen en prof. dr. W.H. Velema; prof. dr. J. de Graaf en prof. dr. A. Troost; dr. J.J. Buskes en prof. dr. B. Siertsema; dr. C.H. Koetsier en drs. C.P. van Dijk;

Een merkwaardig gezelschap, dat ons duidelijk maakt hoe verschillend onder mensen, die zich alle christenen noemen, over concrete vraagstukken kan worden gedacht.
Men kan het toejuichen dat dit in Nederland mogelijk is; dat men geen boeken of scherpe artikelen tegen elkaar schrijft, maar dat men de gelegenheid krijgt zijn mening open en vrij neer te schrijven zonder censuur, wetend dat een andere schrijver over hetzelfde onderwerp heel anders denkt.
Misschien is dat alleen in de Unie mogelijk als vanouds zijnde een organisatie die probeert de hele christenheid te omvatten. Dat wordt hoe langer hoe moeilijker. Maar men heeft nog een poging gedaan en ziehier het merkwaardige resultaat.

Verwarrend
Wie intussen van dit boek kennis neemt en artikel na artikel op zich laat inwerken moet wel concluderen dat dit boek op z'n minst verwarrend moet werken.
Immers de artikelen spreken elkaar heel duidelijk tegen.

Twee voorbeelden noem ik slechts.
Allereerst de Schriftbeschouwing van prof. Rothuizen is niet gereformeerd meer. In feite zegt hij ook hier, wat hij ook elders heeft geponeerd, dat Paulus voor ons niet normatief meer is. „De samenleving leert ons heel wat meer dan (die van) Paulus". Tegenover de ethicus van Kampen (Oudestraat) stelt de ethicus van Apeldoorn heel duidelijk het Sola Scriptura.
„De Bijbel geeft geen blauwdruk van de ideale inrichting van de maatschappij, maar wel bouwstenen voor een visie op de maatschappij".
Dat is een heel ander geluid.
In zijn bijdrage lezen we ook: „Wie de sociale kritiek van de profeten uit deze kontekst losmaakt, doet de profetische boodschap geweld aan. Wie radikale, sociale kritiek wil leveren, kan voorzover hij zich beroept op de profeten, hieraan niet voorbijgaan. Wie dat wel doet is niet in de bijbelse zin radikaal. Hij laat de radix, de wortel onbesproken".

Een tweede voorbeeld zijn de opstellen van dr. Buskes en mevr. prof. Siertsema. Wat denken deze twee diametraal verschillend over het apartheidsbeleid van de Zuid-Afrikaanse regering.
Wie deze twee artikelen leest - en aan dit onderwerp zijn 70 bladzijden gewijd - moet wel in verwarring komen, als hij ze naast elkaar legt en de standpunten gaat vergelijken.

Zo gezien is dit boek feitelijk een triest document: vanuit een gelijke achtergrond (daar gaat de inleider van dit boek van uit - het is voor mij de vraag of dit niet meer dan een formele betuiging is) komt men tot tegengestelde opvattingen in de praktijk.
Dr. Buskes durft zelfs te schrijven dat hij niet bereid is te spreken over geloofseenheid in Jezus Christus ondanks ingrijpende tegenstellingen m.b.t. het apartheidsbeleid. „Omdat ik niet bereid ben deze tegenstellingen te bagatelliseren. Dat zou voor mij betekenen een prijsgeven van de waarheid aan de eenheid".
Dat is nogal wat en dat moet wel zeer verwarrend werken.
Geen wonder dat het christelijk onderwijs bij zulke voorlichting in de branding is en de crisis steeds heviger wordt.

Bezinning
Een boek als dit roept wel tot bezinning; bezinning over de christelijke middelbare school; maar ook tot bezinning over het christen-zijn.
Dit boek is document van de polarisatie, zoals die tegenwoordig in de kringen van het christelijk onderwijs, maar ook in de christenheid in het algemeen, tot in de afzonderlijke kerken toe, is op te merken.
Polarisatie tussen „links" en „rechts", tussen nieuwere theologie en gereformeerde visie, tussen een eenzijdig horizontalisme en een recht willen doen aan de liefde tot God èn de naaste!

De voorzitter van de Unie, samensteller van de bundel, doet verwoede pogingen om boven de polarisatie uit te komen en tracht sussend en verzoenend te schrijven. Hij geeft zelfs diverse aanwijzingen.
Eén er van is de volgende: „De polarisatie kan worden teruggedrongen wanneer elke partij het exclusivisme van eigen standpunt laat varen en daardoor ruimte schept voor de visie van de ander. Het moet daarom de bedoeling zijn boven de onbijbelse stellingname horizontaal versus verticaal uit te komen in die zin dat we in gedrevenheid de oplossing gaan zoeken aan gene zijde van de tegenstelling links/rechts; horizontaal-verticaal". Dat is mooi gezegd en het is te begrijpen dat een voorzitter, die de zaak bijeen behoort te houden, zolang het kan, zo schrijft.
Maar de praktijk leert dat wie op deze wijze de zaak probeert te redden altijd de slapste gelijk geeft en de preciese denker in de steek laat. In dit boek staan uitdrukkingen en worden Schriftbeschouwingen ten beste gegeven, die in wezen het christelijk karakter van de Christelijke School aantasten. Er wordt tekort gedaan door verschillende scribenten aan het gezaghebbende Woord van God. Hier past geen verzoenend gebaar, maar een duidelijk neen terwille van het christelijk onderwijs.
En als het gaat over de christenheid zullen we toch allen, hoe we over verschillende zaken ook verschillend denken, ons uitgangspunt volstrekt moeten gaan nemen in het Woord van God en niet in de situatie; niet in de samenleving van nu; niet in visies, die ons worden opgedrongen of in gekleurde voorlichting, voorzien of gepresenteerd onder christelijk of protestants etiket, of in de informatie die gegeven wordt, want de samenstelling van de informatie is vaak reeds een keuze.
Het wordt moeilijk, maar het móet, tenzij we ons laten verzwelgen door een vloedgolf van nieuwere opvattingen, die oude scheidslijnen uitwist en ons wegzuigt van Schrift en belijdenis. Terwille van de kinderen, voor wie we verantwoordelijk zijn en de toekomst van kerk èn volk!

J.H.V.

*) Cahier nr. 20. Uitg. Mij Kok Kampen. Prijs ƒ 16,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen