Komt voor Zijn aangezicht met vrolijk gezang (VI, slot)

De praktijk
We zouden in een laatste artikel nog bezien of de nieuwe psalmberijming van de I.S.P. (Interkerkelijke Stichting Psalmberijming) de eenheid in het zingen van de psalmen heeft kunnen teweeg brengen.
Dat was tenminste voor onze Generale Synode - zeker in de aanvang - één van de sterkste argumenten om zich zo al niet daadwerkelijk te geven aan het werk van de berijming, dan toch te participeren in de Stichting om zoveel mogelijk, zij het dan eerst door waarnemers, toch invloed ten goede te kunnen uitoefenen. Het psalmgezang wilde men zo graag als een rijk erfgoed van de reformatie gelijk bewaard zien en in de praktijk als een stukje herkenbaarheid van elkaar.
Het blijkt echter in de praktijk van psalmzingend Nederland nog steeds niet mogelijk om in dezen een kerkelijk harmonieus geluid voort te brengen!

Psalmen van Datheen
Uit dankbaar genoteerde reakties op eerder in deze reeks verschenen artikelen is mij gebleken dat de psalmen naar de berijming van Datheen tot op heden niet hebben afgedaan, maar nog zondag aan zondag opklinken.
Een oude broeder had vorig jaar op vakantie in het Zeeuwse land nog in een gemeente op een van de eilanden deze zangwijs meegezongen.
Zo worden ze ook in sommige Gereformeerde Gemeenten en Oud Gereformeerde Gemeenten nog in ere gehouden o.m. in Tholen, Sint Philipsland, Terneuzen e.a.
Ook is er zeker nog één, maar mogelijk wel meerdere scholen waar de kinderen nu nog bij het verlaten van de basisschool een psalmboekje mee krijgen met de psalmen in de berijming van Datheen. Deze wel zeer oude traditie in het goede zeeuwse land blijkt nog mogelijk te zijn, omdat nog zeer recent in Bruinisse een nieuwe uitgaaf verschenen is van de psalmen van Datheen.
Het moge dan een kleine minderheid zijn maar bij de diverse toonaarden die gehoord worden in kerkelijk Nederland neemt ook Datheen nog zijn plaatsje in.
En zo komt men hier en daar nog voor Gods aangezicht en neigt Hij Zijn oor om het van hen te horen:
Als je hert gejaeght. o Heere
Dat versche water begeert.
Alzo dorst mijn ziel ook seere
Na u, mijn God hoogh ge-eert.

Berijming 1773
Deze berijming, voor ons geslacht zo vertrouwd van der jeugd af aan en voor onze kinderen weer verouderd, is nog allerminst vergeten en op vele punten gelukkig nog niet in onbruik geraakt.
Als het niet met dwang van de sterke arm gebeurt - zoals bij de invoering van deze berijming - dan is het een proces van langdurige gewenning om de psalmen in bewoordingen die van der jeugd af aan zo vertrouwd zijn geworden en bepaalde gevoelswaarden gekregen hebben, te vervangen door andere woorden.
Zeker, er zijn radicale beslissingen geweest. Sedert de invoering van het Liedboek worden in bepaalde sectoren van de Hervormde Kerk en de Geref. kerken de psalmen in de oude berijming van 1773 niet meer gezongen.
Dat bij een voortgezet gebruik van de nieuwe berijming het enthousiasme vermeerdert kan niet gezegd. Soms wel, maar er zijn er ook in die kerken waar „1773" niet meer klinkt, die met een zeker heimwee terug denken aan en in andere kerken graag meezingen met de oude berijming. Een typerend verschijnsel is dat er plaatsen zijn waar b.v. in de Geref. Kerken men, zoals voorheen bij de opkomst ervan men jeugddiensten hield waar het wat vlotter en moderner moest toegaan, nu speciale diensten belegd waar in oude vertaling, oude berijming en oude - niet ritmische zangwijze - woord en zang weerklinkt en de kerk vol doet worden. Alleen een nostalgisch verschijnsel?
Onze kerken hebben daarom dacht ik een juiste houding aangenomen door nimmer te zeggen of te suggereren dat de oude berijming vervangen moet worden door de nieuwe. „Wat goed is en zijn rijke geestelijke waarde ook bewezen heeft moet en kan blijven! De Generale Synode ging daarin in de lijn van 1618/19 en 1836.
Het deed toen en hoeft nu geen enkele verdenking op te roepen noch verwijdering te geven als de ene gemeente, zoals voorheen, Datheen en de andere „1773", nu de ene „1773" en de andere ook daarnaast de nieuwe I.S.P. berijming zingt. Het sta in de vrijheid van de liturgie onder verantwoordelijkheid van de kerkeraad om uit beide berijmingen het beste te kiezen.
Dan blijft het ook voor het aangezicht van de Here klinken uit de gemeente:
't Hijgend hert, der jacht ontkomen.
Schreeuwt niet sterker naar 't genot
Van de frisse waterstromen,
Dan mijn ziel verlangt naar God,

Nieuwe berijming I.S.P.
Nu de Generale Synode op grond van de uitvoerige studie van deputaten neergelegd in hun rapport besloot geen uitspraak te doen over de berijming die moet worden gezongen maar, dat het in de vrijheid van de kerkeraden staat om de nieuwe berijming naast de oude ook te gebruiken daar ze betrouwbaar en bruikbaar werd bevonden, is er een voorzichtig gebruik ook in onze kerken van de nieuwe berijming. Soms nog beproevend voor de dienst, soms een enkele psalm in de dienst soms ongeveer de helft, soms vrij naar het oordeel van de liturg.
Ik dacht dat de wijsheid die de synode aanbeval om in plaats van datgene wat in de geloofsbeleving van velen door de loop der jaren een grote en onvergetelijke plaats kreeg, nieuwe bewoordingen te gebruiken, daarin bestaat dat hier niets geforceerd moet worden, maar verantwoord gebruik gemaakt kan worden ook - naast de oude - van de nieuwe berijming. Dit vooral dààr, waar men vele psalmen, en nog meer verzen van de psalmen in de berijming van 1773 als onzingbaar altijd heeft laten rusten.
Ook de nieuwe berijming heeft - het is ook mensenwerk - zijn onvolkomenheden. Daarin zijn ook woorden die voor tweeërlei uitleg vatbaar zijn en daarin zijn ook nu al weer woorden die verouderd zijn of niet begrepen worden.
Er zijn echter ook psalmen en verzen waarin de Schrift duidelijk en verstaanbaarder tot ons komt dan voorheen.
Daarom oordele ook niemand als de gemeente des Heren samen in Gods voorhof Hem ontmoet en de Here luistert naar het zingen van:
Evenals een moede hinde
naar het klare water smacht,
schreeuwt mijn ziel om God te vinden,
die ik ademloos verwacht.

Gereformeerd Kerkboek
Bij alle verandering en zoeken naar verbetering van de oude berijming zijn niet alle kerken meegegaan in het aanvaarden van de nieuwe berijming van de I.S.P.
Zoals op velerlei terrein hebben de Geref. Kerken (vrijgemaakt binnen verband) - om duidelijk te zijn - een eigen besluit genomen en gaan een eigen weg.
Zo hebben zij synodaal vastgesteld en doen uitgeven het „Gereformeerd Kerkboek" uitgegeven in opdracht van deputaten van de generale synode van De Gereformeerde Kerken in Nederland te Kampen, 1975.
Naast een eigen lezing van de formulieren is hierin ook gegeven een eigen selectiebundel van de psalmen in nieuwe berijming.
Hiervoor is geput uit berijmingen van ds. L.W. Muns, de herziening van de berijming van 1773 door P. Mijderwijk, ds. D.K. Wielenga JDzn, ds. G.A. Hoekstra, drs. Joh. Luijkenaar Francken, Johan de Weve, ds. J.J. de Vries, Adriaan van Boven en J. Klein Fzn.
Ook hier zijn mooie verzen in, andere dacht ik niet zo geslaagd. Maar in de ontmoeting met de Here klinkt het daar voor Zijn aangezicht.
Als een hert in dorre streken
hijgend smacht naar 't waar genot
van de koele waterbeken,
smacht mijn ziel naar U, o God.

En . . . wat dacht u? Zou de Here zich niet verheugen als Hij in welke schriftuurlijk verantwoorde woorden dan ook, uw hart beluistert in verlangen naar Hem? Want daar luistert de Here toch naar, naar de stem van uw hart!
Dient dan de Here met blijdschap en komt voor Zijn aangezicht met vrolijk gezang!

de B.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen