Christelijke verantwoordelijkheid in de samenleving*)

Het deputaatschap
Het deputaatschap „kerk en samenleving" is door de synode van 1974 ingesteld.
Aanleiding daartoe was een instructie van de part. synode van het zuiden waarin de synode gevraagd werd naar wegen te zoeken om „zich te bezinnen over de vraag op welke wijze de verkondiging van het Koninkrijk Gods en het heil in Christus consequenties heeft voor de verhoudingen in de menselijke samenleving".
De synode noemde deze vraag zeer indringend en was van oordeel dat er ten aanzien van de roeping van de kerk en van de christenen in deze wereld onderwerpen zijn die kerkelijk doorgedacht en doorgesproken moeten worden. Om deze reden werden deputaten benoemd „die tot opdracht hebben zich te bezinnen op die zaken die betrekking hebben op de plaats die de kerk en de christenen in de samenleving behoren in te nemen ten einde de kerken c.q. de leden der kerken hiermee van dienst te zijn". (Acta 1974, art. 134)
Deputaten gingen aan het werk en publiceerden hun rapport, boven genoemd.
In hun rapport aan de synode van 1977 deelden deputaten mee dat het hun gewenst voor kwam ook te werken aan „materiaal voor principiële bezinning op de roeping die we hebben in een aantal concrete gebieden van de samenleving" ( Acta 1977, pag. 318).;
Tien onderwerpen werden door hen genoemd. De synode-commissie die over dit rapport had te oordelen informeerde de synode over de werkwijze en kondigde aan dat twee studies op het punt stonden gepubliceerd te worden. Hoewel niet zonder aarzeling van sommige synodeleden besloot de synode „deputaten te machtigen hun studies te voltooien en andere, naar gelang van de noodzaak daartoe, aan te vatten" (art. 164).
Deputaten hebben zich blijkens de verschijning van dit nieuwe geschrift van deze verantwoordelijkheid gekweten zodat enkele maanden voor de generale synode 1980 vergadert dit rapport verkrijgbaar is.
Het deputaatschap bestaat uit vijf personen. Voorzitter is prof. dr. W.H. Velema, wiens hand en stijl in verschillende hoofdstukken te herkennen is. Secretaris is drs. J.W. Maris terwijl als leden fungeren ds. J. Brons, W. Huizer en drs. W. Steenbergen.

Het werkstuk
Het is „maar" een brochure van 60 pagina's - verschenen als nr. van „Ambtelijk Contact" (19e jrg. nr. 3) - doch er zit veel werk in deze bladzijden. Er moet veel over vergaderd, over gesproken en overlegd zijn. Vermoedelijk zal een en ander geschreven en herschreven zijn voor het zover was dat alle vijf deputaten het er mee eens konden zijn.
Daarom mag van een werkstuk worden gesproken.
De in 1977 aangekondigde onderwerpen - tien in getal - worden allen behandeld, zij het in andere volgorde als toen genoemd.
Cultuurwaardering en - consumering is cultuurwaardering en - gebruik geworden.
In plaats van maatschappelijk werk wordt nu gesproken over maatschappelijke dienstverlening. Pacifisme is veranderd in: Bewapening, oorlog en vrede.

Eerst wordt een inleidend hoofdstuk gegeven „Aan de hand van het Woord". Duidelijk wordt daarin gesteld dat men stof heeft willen bieden tot discussie en bezinning en niet bedoeld heeft een afgerond antwoord te geven. De positie van de christen in de wereld vandaag wordt duidelijk getekend. De afstand tussen het besef van goed en kwaad zoals de kerk dat heeft èn zoals de wereld dat heeft zal steeds groter worden. Dat plaatst voor de vraag in hoeverre het voor een christen nog mogelijk is politiek en maatschappelijk mee te doen.
Hierna komt aan de orde het onderwerp levensstijl, die getypeerd wordt met dankbaarheid en gehoorzaamheid.
Milieubeheer is het volgende thema. Zij die Christus belijden zijn geroepen om èn in hun persoonlijk leven èn in de gemeente èn in de samenleving over de hele linie te jagen naar de gerechtigheid van het koninkrijk - daarom ook in hun omgaan met en beheren van de aarde en haar volheid.
In dit hoofdstuk vond ik een zeer lang woord - 32 letters- nl. afvalwaterzuiveringsinstallaties. De volgende hoofdstukken gaan over Opvoeding en Onderwijs en cultuurwaardering en cultuurgebruik. Afzonderlijk wordt geschreven over de communicatiemedia waarin zowel de verantwoordelijkheid van de producent als van de consument wordt belicht.
Het zesde hoofdstuk over medische ethiek is het grootste. Dat zal niet zozeer verklaard moeten worden uit het feit dat de voorzitter ethicus is en op dit terrein het een en ander heeft gepubliceerd, maar vooral uit het belang van het onderwerp; hier worden vragen van leven en dood, abortus, euthanasie, gezinsvorming, sterilisatie en kunstmatige inseminatie aan de orde gesteld.
Daarna worden besproken maatschappelijke dienstverlening, politiek en maatschappelijk handelen en strijd voor gerechtigheid.
Het laatste hoofdstuk is gewijd aan het zeer actuele onderwerp: Bewapening, oorlog en vrede. Het lijkt me toe dat de opstellers hier uitvoerig over hebben gesproken en de zinnen hebben gewikt en gewogen. Ik meen dat hier een verantwoord standpunt wordt ingenomen. „Door een keus te doen, die de ondergang van de rechtsorde waarin wij nog leven ten gevolge kan hebben, zouden we een ondraaglijke schuld op ons laden. Een keus die tot vernietiging van een groot deel van de aarde en haar bewoners kan leiden is evenzeer onaanvaardbaar. Daarmee is de geweldige spanning aangegeven waarin de verantwoordelijkheid voor de defensie van de ons nog gegeven vrijheden ons plaatst".
Het is duidelijk dat hier op evenwichtige wijze al tastend wordt geprobeerd de weg te wijzen, zonder dat direct concreet wordt gezegd: dit is uw taak.
Trouwens dat is typerend voor het geheel. De beslissing in allerlei zaken, die hier aan de orde worden gesteld, wordt aan het geweten van de christen zelf overgelaten.
Dat kan en zal in de praktijk betekenen dat men verschillende wegen gaat.

Enkele opmerkingen
Met dankbaarheid zullen velen van dit geschrift kennis nemen.
Er zit veel materiaal in deze bladzijden, waard om besproken en overdacht te worden.
Het is duidelijk dat een dergelijk geschrift niet de stijl van één auteur vertoont.
Dat kan soms nadelen hebben, soms een voordeel zijn. Wel is de opzet van elk hoofdstuk gelijk - elk onderwerp wordt in paragrafen aangeduid met hoofdletters behandeld.
Maar vermoedelijk is elk hoofdstuk eerst door één deputaat geschreven; daarna besproken en tenslotte geamendeerd en herschreven.
Is hieruit ook te verklaren - een kleinigheid overigens - dat overal in de vragen u wordt gebruikt en in hoofdstuk 7 vraag 5 ineens overgegaan wordt op je?

Aan het slot van het eerste hoofdstuk wordt cursief opgemerkt dat het veel ge- en misbruikte woord structuren vermeden is. Men spreekt over zondige en onrechtvaardige patronen van samenleving. Maar dit woord werd wel in het inleidend hoofdstuk gebruikt, pag. 2 en wordt verderop ook gebruikt in hoofdstuk 9, pag. 50. Maar men zal de eerste opmerking gemaakt hebben in dat bepaalde verband.
Goede nota dient genomen van de opmerking dat men niet zo ver met de bezinning is gekomen dat men gedetailleerd op allerlei vragen betreffende levensstijl is ingegaan.
Is dat de reden dat het hoofdstuk over cultuurwaardering en - gebruik wat mager is uitgevallen terwijl velen juist hier wat meer concrete leiding zouden hebben verwacht?
Wie deze brochure met aandacht leest zal ook aan andere onderwerpen denken die behandeld konden worden. Bv. homofilie komt niet aan de orde bij medische ethiek, terwijl blijkens reacties op een zijdelingse opmerking in deze rubriek enkele maanden geleden diverse kerkleden het onderscheid tussen aanleg en handelingen niet scherp zien.
Sensitivity-training komt zonder dat het woord genoemd wordt zijdelings ter sprake, maar had wel wat uitgebreider mogen behandeld worden.
Denkend aan wat in een classisverslag stond zou een behandeling van het onderwerp crematie ook nuttig zijn geweest.
Maar deze opmerkingen doen niets af aan de waardering voor wat geboden is vanuit - het woord wordt expliciet gebruikt, pag. 42 - een schriftuurlijk-confessioneel uitgangspunt.
En over ons blad „De Wekker" wordt gezegd dat het een belangrijke taak zou kunnen vervullen in het publiceren van het resultaat van de bezinning op allerlei concrete levensvragen: de verwerking van wat in de prediking verkondigd werd.
Prachtige woorden. Het is te hopen dat velen zich bezinnen en men niet naar elkaar blijft kijken en elkaar de bezinningsbal toespeelt zonder tot het Wekker-doel te komen.

Gebruik
Dit geschrift wil gebruikt worden.
Aan het slot van elk hoofdstuk staan gespreksvragen en wordt de weg naar lectuur voor verdere studie gewezen.
Het rapport leent zich uitstekend voor behandeling op verenigingen of gesprekskringen. We kunnen alleen maar hopen dat dit gebeurt.
Het is duidelijk dat dit rapport geen kerkelijk gezag heeft. De synode van 1974 zal met kerkelijk doordenken en doorspreken niet anders bedoeld hebben dan in de kring van de kerken en op kerkelijke wijze.
Het rapport is ook niet bedoeld als een herderlijke brief of boodschap over bepaalde onderwerpen.
Het is het resultaat van de bezinning van een aantal gekwalificeerde broeders, die wel een kerkelijke opdracht hadden om dit te publiceren, maar hun opstellen zijn niet kanoniek en worden zelfs niet synodaal geijkt.
De hoogleraar in het kerkrecht merkte in Hoogeveen zelfs op dat een bezinningsdeputaatschap niet past in het gereformeerde kerkrecht. Reden ook waarom het vierde voorstel van de synode-commissie „deputaten op te dragen, in overleg met het deputaatschap voor de vertegenwoordiging der kerken, in bepaalde concrete situaties principieel namens onze kerken te reageren" niet werd aanvaard.
De voorzitter van deputaten zei toen reeds dat deputaten slechts een handvat willen aanreiken en dat hun opdracht een beperkte is.
Zo wil dit geschrift gelezen en gebruikt worden.
We zijn intussen voor de uitvoering van deze beperkte opdracht, voor dit handvat zeer dankbaar.
Er worde gebruik van gemaakt door allerlei verenigingen of op vergaderingen van ambtsdragers!

J.H.V.

•)Het wordt u toegezonden na overmaking van ƒ 7,50 op postgirorekening 53 53 00 t.n.v. Kerkelijk Bureau Chr. Geref. Kerken te Schiedam, met vermelding;
„Christelijke verantwoordelijkheid in de samenleving".
Bij bestelling van 5 of meer exemparen wordt de prijs ƒ 7,— per stuk.
Van het rapport „Bijbelse lijnen voor kerk en samenleving" is nog een beperkt aantal exemplaren verkrijgbaar door overmaking van ƒ 3,50 per stuk op bovengenoemd gironummer, met vermelding „Bijbelse lijnen".
De prijs van beide rapporten samen is ƒ 10,—!
Vermeldt u bij uw overschrijving van „2 rapporten kerk en samenleving".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen