De golfbewegingen van het diakonaat (5)

De laatste golfbewegingen:
a. de 17e en de 18e eeuw: neerwaarts.
Het bleef helaas niet op dit hoge nivo. Er kwam weer een golfbeweging naar beneden. Het pastorale ambt en m.n. dat van de predikant werd sterker. Het diakonaat is in deze tijd weinig doordacht. Er werd meer geredeneerd vanuit de situatie dan vanuit de opdracht. Ondanks de goede individuele voorbeelden mag een woord van prof. Waterink genoemd worden (p. 1395 v).: „Het is één van de ernstige fouten van de kerk in de zeventiende en achttiende eeuw en van de Christenheid in die tijd geweest, dat men Christus' inzetting, door dien Hij aan de Kerk het diaken-ambt schonk, niet heeft verstaan."
b. de 19e en de 20e eeuw: opwaarts en . . .
Evenals in Duitsland is ook in Nederland in de 19e eeuw een opbloei van het diakonaat te zien. Al moet gezegd, dat dit aanvankelijk niet een echt kerkelijke zaak was.
Je kunt spreken van een zgn. „Vrij Diakonaat;" b.v. in Het Reveil. Kerkleden, die maatschappelijk sterk bewogen waren, namen de initiatieven. Te noemen is O.G. Heldring, die als pionier allerlei inrichtingenwerk begon. Ook Hendrik Pierson, zijn opvolger, mag genoemd worden.
De Afscheiding en de Doleantie hebben ook grote betekenis gehad voor het diakonaat. En hier moet dan weer de grote invloed van dr. Willem van den Bergh genoemd worden. Hij kwam op de 1e Synode van de Dolerende Kerken in 1887 met een uitvoerig en fundamenteel voorstel tot Reformatie van het Diakonaat. Als gevolg daarvan werden jaarlijks de Diaconale Conferenties belegd, die van grote betekenis zijn geweest voor het diaken-ambt. Ook de naam van prof. Lucas Lindeboom moet hier genoemd worden. Er is vooral veel aandacht besteed aan „de christelijke instellingen voor barmhartigheid," zoals die toen genoemd werden; én daarnaast ook aan de zorg voor de armen.
In onze eeuw is er veel financiële ondersteuning geweest in de krisis-jaren aan de armen. Toch zijn we dan direkt bij misschien wel één van de oorzaken van de golfbeweging van het diakonaat sinds de 60-er jaren. Sinds de Armenwet van 1912 en de Alg. Bijstandswet van 1965 is de financiële verzorging van de armen door de overheid overgenomen; ook nam de staat via subsidiëring allerlei vormen van maatschappelijk werk en welzijnswerk op zich. Voeg daaraan toe de algemene mening in de kerken, dat de financiële verzorging dé taak van het diakonaat was en de cirkel is rond. Dit leverde noodzakelijk een neerwaartse golfbeweging op. Opmerkingen als „Maar er is toch geen financiële nood meer" kwamen voort uit deze verkeerd-eenzijdige visie op het diakonaat. Maar ze veroorzaakten wel een bedreiging van het diakonaat zowel bij de gemeente als bij de ambtsdragers.
Toch zult u van mij niet horen, dat dit een noodzakelijk neerwaartse golfbeweging is. Daarvoor wil ik tot slot - uit het voorgaande - een paar konklusies trekken.

Enkele conclusies:
Om tot vernieuwing van het Diakonaat te komen is het goed om de pastorale kant van het diaken-ambt opnieuw te doordenken en in praktijk te brengen, zoals dat in het begin van de kerkgeschiedenis én in het begin van de Reformatie gedaan is.
Daarnaast is het herstellen van de diaken in zijn functie in de eredienst van groot belang voor diaken én gemeente. Met name bij de viering van het Avondmaal. Zodat weer zichtbaar en hoorbaar wordt, dat het diakonaat wortelt in het hart van het kerk zijn: in prediking, avondmaal, gebeden en inzameling.
Van de Reformatie valt inzake het diakonaat te leren, dat het diaken-ambt én het diakonaat alles te maken heeft met de kernwoorden van het evangelie: genade, redding en verzoening. En dat daarom het diakonaat geen hobby van enkelen is, maar een taak voor allen.
Ook is van de Reformatie te leren, dat de diaken weer terug geplaatst moet worden op de „rand van kerk en samenleving." In een nieuw doordachte verhouding van kerk en samenleving; in een dienst naar bulten, die laat zien wat Gods heil voor de wereld betekent. Ook over de landsgrenzen heen.
Zoals de bisschop ten onrechte in de eerste eeuwen bij zijn pastorale taak de diakonale aan zich getrokken heeft, zo moet ook nu het pastoraat pastoraat blijven ondanks de diakonale raakvlakken.
Er is veel te verwachten van het diakonaal huisbezoek aan alle leden om zo al toerustend samen te komen tot vernieuwing van het diakonaat.
Een diakonaat, dat zich door de kern van het evangelie in beweging laat brengen, kan onmogelijk een golfbeweging naar beneden opleveren; dat kan alleen uitmonden in dienst aan het in beweging zijnde rijk van God.

Almere, K.T. de Jonge

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen