Soms ondanks maar ook wel eens dank zij ons . . .

Naar aanleiding van wat onlangs door de leider van de grootste oppositie-partij in de Tweede Kamer is gezegd over de rol van de kleine christelijke partijen, viel in de voorbije weken in enkele kerkelijke periodieken de klacht te lezen dat er binnen het klimaat van onze samenleving steeds minder ruimte wordt gegund aan het christelijk levensbeginsel en steeds minder respect wordt getoond voor hen, die hun leven en dat van de samenleving in brede zin, beheerst willen zien door het Woord van God. Wie in de politiek voor de oplossing van maatschappelijke vragen, in de benadering van ethische problemen en voor de beoordeling van allerlei maatschappelijke verschijnselen, uitgangspunt zoekt in het Woord van God mag vandaag - zo schijnt het velen toe - hooguit rekenen op een zekere welwillendheid in het aanhoren van de argumenten, maar de verdraagzaamheid waarmee dat gebeurt lijkt soms méér door de code van burgerlijk fatsoen dan door eerbied voor het christelijk standpunt te worden beheerst. Christenen worden met hun aan Gods Woord gerelateerde opvattingen nog wel getolereerd maar een al te geprononceerde (overtuigende en indringende) presentatie daarvan wordt niet meer begeerd.

Spaak in het wiel
De bruikbaarheid van de bijbel voor de oplossing van vragen en problemen van vandaag wordt door de moderne mens nog slechts beperkt geacht. Wat destijds in een heel andere cultuur en onder toen geldende omstandigheden door profeten, evangelisten en apostelen aan papier werd toevertrouwd, kan in een geëvolueerde wereld als de onze nog slechts beperkte betekenis hebben. In de ontwikkeling naar méér mondigheid en vrijheid wordt door mens en samenleving een consequent orthodoxe uitleg van de bijbel vandaag in elk geval als een „spaak in het wiel" ervaren, een gevoel dat in niet geringe mate verband lijkt te houden met het geslonken besef, dat achter de ons toevertrouwde heilige schrifturen werkelijk een persoonlijke God staat, tot wie mens en samenleving voor al hun doen en laten in een verhouding van rechtstreekse verantwoordelijkheid staan. Wanneer een samenleving, generaties lang gedrenkt in en beheerst door christelijke waarden en beginselen, aan dit besef ontzinkt, is weinig anders te vrezen dan onwelwillendheid en onbegrip tegenover degenen die daaraan nog wel willen vasthouden. En deze onwelwillendheid manifesteert zich dan al heel sterk bij hen die binnen de kring van het christelijk geloof zijn geboren en gebakerd, die in de atmosfeer van het Woord van God hebben geademd, het juk van zich hebben afgeschud en zich nu van hun emotionele gebondenheid aan hun godsdienstig verleden trachten te ontdoen door op verfijnde of grove wijze er tegen aan te trappen. Vaak met een feilloos richtingsgevoel voor de meest kwetsbare plekken...

Sprekend voorbeeld
Een treffend voorbeeld van dit laatste is de wijze waarop de VPRO de laatste tijd op vrijdagmorgen vroeg radio maakt. Al geruime tijd presenteert deze omroep haar vrijdagse programma's vanuit „het gebouw", waar de medewerkers „met Gods persoonlijke toestemming de hemel op aarde trachten te verwezenlijken". Achter de aankondiging, omlijst met muziek die men eerder één centimeter naar links op de kieskanalenschaal zou verwachten, komt elke vrijdagmorgen een flink brok venijn tegen het christelijk geloof weg. Wie het aanhoort vraagt zich in gemoede af of dit door de minister van WVC niet minstens even erg als de door hem bestrafte sluikreclame zou moeten worden aangemerkt. Afgezien van een vaak uitgebreid repertoire vloeken waarmee de programma's zijn doorspekt, is er de vaste „ochtendwijding", waarin een pseudodominee met een aangeboren imitatietalent predikanten van rechtse signatuur belachelijk maakt. Daarbij wordt met toespelingen op allerlei situaties van christelijk falen gepoogd de illusie van echte vroomheid door te prikken. Dat is dan overigens nog het ergste niet. Weerzinwekkender en blasfemisch (godslasterlijk) is de manier waarop God in de persiflages wordt betrokken, met name wanneer de ondervindingen van de „predikant" in zijn gebedsrelatie tot God worden weergegeven. Uit inhoud en toonzetting spreekt een diepe verachting voor het christelijk geloof. Nu hoeft dat aanhangers van dit geloof geen pijn te doen. Zij hoeven op het programma van de VPRO niet af te stemmen en velen zullen dat wellicht ook niet doen. Dat heft de ernst en de onaanvaardbaarheid van wat ten beste wordt gegeven echter niet op. Tienduizenden horen het wel en zullen aan de denigrerende grappen en grollen over God en Zijn volk op aarde misschien een zekere mate van twijfelachtig genoegen beleven. In elk geval laten deze dingen niet na de geestelijke dampkring in de samenleving te vergiftigen. Er zou meer te noemen zijn. Op de koerslijst in onze westerse samenleving noteert het christelijk geloof steeds lager.
Op twee dingen valt hier te wijzen. Allereerst dat de gemeente van Christus en de gelovigen persoonlijk zich hierover niet al te zeer moeten verwonderen. „Indien de wereld u haat, weet dan, dat zij mij eer dan u gehaat heeft. Indien gij van de wereld waart, zou de wereld het hare liefhebben, doch omdat gij van de wereld niet zijt, maar ik u uit de wereld uitgekozen heb, dáárom haat u de wereld". Deze woorden van Jezus Christus hebben ook voor Zijn gemeente in de wereld van nu geldigheid en misschien moet worden gezegd, dat het niet voor die gemeente pleit wanneer de ernst en de vervulling van deze woorden vandaag niet zouden worden ervaren. Een gemeente van Christus die in deze wereld geen tegenspraak ondervindt is waarschijnlijk een dode gemeente, uit wier handel en wandel niet het dragende beginsel van het Evangelie kan worden afgelezen. Onder dat dragende beginsel te verstaan het leven uit de verzoening van de mens met God door het kruisoffer van Christus en als uitvloeisel daarvan de inrichting van het leven naar de wereld toe naar het gezegende voorbeeld van Hem die deze verzoening tot stand bracht.

Koekjes van eigen deeg
Nu kan niet worden gezegd dat het de kerk in de wereld vandaag aan tegenspraak ontbreekt, getuige het vorengaande. De vraag is echter - en dat is het tweede waarop moet worden gewezen - of de tegenspraak die het christelijk geloof ondergaat niet dikwijls voedsel vindt in het gedrag van hen, die zeggen dat geloof voor te staan. De haat van de wereld is er soms ondanks ons, maar niet zelden ook dank zij ons. Als christenen persoonlijk èn in de verbanden waarin wij als gemeente van Christus in deze wereld functioneren, zouden we onszelf kritischer moeten afvragen of we in veel, waarmee de wereld ons nu eens schimpend dan weer ridiculiserend (belachelijk makend) om de oren slaat, niet „koekjes van eigen deeg" moeten herkennen. Want laten we ons goed bewust zijn dat de wereld scherp toeziet. De bewegingen op het christelijk erf worden door het verfijnde radarwerk van in godsdienst gespecialiseerde critici en cabaretiers nauwkeurig geregistreerd. In actualiteitenrubrieken van de media zal niet worden nagelaten bij al of niet vermeende ontsporingen van vooraanstaande figuren op maatschappelijk gebied ijverig na te trekken of het leven van de betrokkenen wellicht ook een godsdienstige achtergrond heeft. Wanneer ergens in Nederland twee aan elkaar verwante, maar door persoonlijke tegenstellingen gescheiden kerkgemeenschappen, voor de wereldlijke rechter hun terechte of vermeende aanspraak op een kerkgebouw uitvechten dan vindt men dat in de kolommen van het regionale dagblad breed uitgemeten. De negatieve uitstraling daarvan naar buiten mag niet worden onderschat. Een christelijke politieke partij, die in 's lands vergaderzaal méér ruimte voor het Woord van God bepleit, maar de plooien van een intern conflict niet weet glad te strijken, ontdoet ongewild voor oog en oor van de wereld het Evangelie als richtsnoer voor onze handel en wandel in deze wereld en als het probate medicijn voor verziekte menselijke en maatschappelijke verhoudingen, van haar overtuigings- en zeggingskracht. Wanneer een andere politieke partij, die het Evangelie in meer algemene zin als richtinggevend voor haar politieke handelen in het vaandel voert, datgene waartoe het Woord van God eigenlijk verplicht, ondergeschikt maakt aan pragmatische overwegingen (dàt waartoe de omstandigheden van het moment dwingen) dan kan dat voor de buitenstaander de indruk wekken dat de werkingskracht van het Evangelie niet verder hoeft te reiken dan wat naar menselijk gevoel en inzicht en gerekend naar de omstandigheden haalbaar wordt geacht. Natuurlijk zal er in de christelijke politiek altijd spanning zijn tussen wat idealiter zou moeten en wat realiter mogelijk is, maar schipperen met Evangelische normen komt ons bij de wereld altijd op twijfel aan onze christelijke integriteit te staan.
Het past ons christenen niet in deze wereld de verdrukte onschuld uit te hangen. Roepen we zelf niet vaak de geesten op? Helpen we zelf niet vaak karikaturen van onszelf te scheppen? En dat geldt niet alleen in de grotere verbanden waarin wij ons als christenen naar buiten presenteren, maar evenzeer, ja juist in ons persoonlijk leven. Waarin zijn wij anders en waaraan is voor de wereld in ons leven de aantrekkelijkheid van het Evangelie herkenbaar?
Een vraag om mee tot onszelf in te keren.

D.K.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen