Het functioneren van het toezicht op de prediking (IV)

10. De meerdere vergaderingen is ook een stuk toezicht toevertrouwd
Het toezicht door de kerkeraad op de dienaar des Woords komt ook uit in de attestatie, die aan vertrekkende predikanten wordt meegegeven. Zonder die attestatie kan de predikant in een andere plaatselijke kerk, volgens artikel 10 van de kerkorde, niet bevestigd worden. Dat getuigenis moet geheel naar waarheid zijn.
Niets mag verzwegen worden of anders voorgesteld worden.
Dit behoort tot het uitoefenen van toezicht. De kerkeraad is van Godswege geroepen om te waken over het erfdeel des Heeren.
De classis is de tweede kerkelijke vergadering, die toezicht uitoefent op de dienaren des Woords, en wel naar artikel 44 van de kerkorde.
De gegevens hier zijn ontleend aan de eerder genoemde rede van prof. J. Hovius.
Allereerst heeft de classis te zorgen, dat er geen dienaar des Woords inkomt, die onzuiver in leer of leven is.
Daarom moet de classis goedkeuring hechten aan de attesten van hem, die beroepen is, vóór hij aan zijn nieuwe gemeente verbonden kan worden.
Het is geen blote formaliteit.
Het is een wezenlijk bestanddeel van het toezicht oefenen op de dienaren des Woords, teneinde de kerken te bewaren bij de eenheid en zuiverheid van de leer.
De approbatie kan niet worden opgedragen aan deputaten ad hoc. Worden de attesten beoordeeld door de classis contracta, dan moet toch steeds elke kerkeraad in de gelegenheid worden gesteld afgevaardigden naar deze vergadering te zenden, die daarbij dan mede een beslissende stem uitbrengen. Zijn er bezwaren dan moet de zaak aan de volledige classis worden voorgelegd.
Vanaf het moment van zijn verbinding aan een gemeente, staat een predikant volledig onder toezicht van de classis, waaronder hij ressorteert.
1. Te denken is allereerst aan de censura morum aan het eind van de classicale vergaderingen
Artikel 43 van de kerkorde zegt:
Aan het eind van de classicale en andere meerdere vergaderingen wordt censuur geoefend over hen, die iets strafwaardigs in de vergadering gedaan, of de vermaning der mindere vergadering gering geschat hebben.
Wanneer een predikant zich op de classisvergadering misdraagt, bijv. door beledigend of insinuerend te spreken over de kerken, die hij dient, of over mede-ambtsdragers, of door op een andere wijze tegen de wet der liefde of tegen de orde der kerken te zondigen, dan dient over hem censuur te worden geoefend.
De censuur hier bedoeld is vermaning, waarschuwing, terechtwijzing, berisping, al naar gelang het nodig is.
Zij gaat, volgens artikel 43 van de kerkorde ook over het versmaden of gering achten van de vermaningen der mindere vergaderingen. Wanneer bijv. een kerkeraad zijn predikant over het een of ander vermaand heeft, maar deze de vermaning in de wind heeft geslagen, dan kan de kerkeraad bij de rondvraag naar artikel 43 van de kerkorde dit naar voren brengen, waarna de classis geroepen is, indien zij de vermaning van de kerkeraad gerechtvaardigd acht, eveneens censuur te oefenen over de betrokken predikant.
2. In de tweede plaats is te verwijzen naar het zeer belangrijke middel, dat de classis heeft in de kerkvisitatie volgens artikel 44 van de kerkorde.
In alle kerken wordt elk jaar kerkvisitatie gehouden, met de bedoeling toe te zien, of de predikanten, ouderlingen en diakenen hun ambt getrouw waarnemen, bij de zuiverheid der leer volharden, de aangenomen kerkorde in elk opzicht handhaven en de opbouw van de gemeente, alsmede van de jeugd, naar behoren, zoveel hun mogelijk is, met woorden en werken bevorderen.
Zij die nalatig in het een of ander bevonden worden, moeten bijtijds broederlijk vermaand worden. Met raad en daad moet men alles doen strekken tot vrede, opbouw en welzijn der kerken.
In elk geval hebben de kerken ook nu nog met alle ernst het middel van de kerkvisitatie te hanteren inzake het toezicht op de predikanten.
De gemeente moet op de hoogte zijn van de te houden kerkvisitatie (dag en uur), zodat men zich met eventuele klachten tot de visitatoren kan wenden.
3. Gewezen kan ook worden op artikel 15 van de kerkorde.
Een predikant mag het Woord, noch de sacramenten bedienen in plaatsen, waar geen kerk is, tenzij met toestemming en medewerking van de meest genabuurde gemeente.
Deze kerkeraad moet hierbij tegenwoordig zijn en heeft de leiding. De classis dient hierop toezicht te houden.
De classis heeft toezicht op het naleven van de kerkelijke bepalingen door de predikanten.
4. In de vierde plaats zij er met klem aan herinnerd, dat een classis te allen tijde, afgedacht van censura morum, kerkvisitatie en appèlzaken, het recht heeft om, wanneer hiervoor termen aanwezig zijn, een nader onderzoek in te stellen naar leer en leven van een predikant.
Als de classis hoort dat een prediker afwijkt van de leer der waarheid, dan moet zulk een predikant ter verantwoording worden geroepen en moet er nader met hem gehandeld worden, naar eis van Schrift, belijdenis en kerkorde.
Dit is niet slechts haar recht, het is haar heilige plicht.
5. Tenslotte wordt gewezen op het toezicht van de classis bij het vertrek van een dienaar des Woords.
De classis behoort in het vertrek te bewilligen, volgens artikel 10 van de kerkorde.
De classis kan het ontslag eerst geven, wanneer haar gebleken is, dat de kerkeraad het vertrek goedkeurt en aan de predikant ontslag verleent. En voorts heeft de classis aan de vertrekkende predikant een getuigschrift mee te geven, zonder welke attestatie hij in geen andere kerk en classis mag ontvangen worden. De classicale attestatie behoort met de waarheid overeen te stemmen.
Zo moge duidelijk zijn, dat het toezicht op de predikanten voor een zeer belangrijk deel door de classis wordt geoefend.
Dit is zelfs één van de voornaamste werkzaamheden van de classis.
Tenslotte is er nog een derde kerkelijke vergadering, namelijk de synode.
Weliswaar is de synode volgens de bepalingen van de kerkorde meer indirect bij het oefenen van het opzicht op de predikanten betrokken, namelijk door de bepalingen, dat deputaten van de synode aanwezig moeten zijn bij de peremptoire examens, bij het verlenen van emeritaat, bij de ontzetting uit de dienst en bij nog een enkele andere gelegenheid.
En voorts door de bepaling, dat haar deputaten de classicale vergadering de helpende hand hebben te bieden, wanneer er moeilijkheden zijn, die er natuurlijk ook kunnen zijn ten aanzien van de predikanten. Dit neemt niet weg, dat ook de synode, afgedacht van het voorgeschrevene in de artikelen van de kerkorde, het recht en de plicht heeft toezicht te houden.
Het volgende is door prof. J. Hovius nog met klem onder de aandacht gebracht.
1. Het wel of wee van de kerk van Christus hangt in niet geringe mate af van de rechte functionering van het toezicht op de dienaren des Woords door de kerkeraden, classes en synoden.
2. Ook in onze tijd wordt er veelvuldig geklaagd over allerlei tekenen van verval en terecht.
Dit geestelijk en kerkelijk verval is voor een groot deel te wijten aan het droevige feit, dat de kerkelijke vergaderingen niet voldoende haar roeping betrachten, waardoor allerlei misstanden ontstaan. Met name moet hier genoemd worden het onvoldoende toezicht uitoefenen op de dienaren des Woords.
De meerdere vergaderingen zijn geen besturen, die boven de plaatselijke kerk staan. Het zijn de kerken zelf, die, iets uitstralend van de eenheid van Gods kerk, elkander helpen en steunen in het volbrengen van de roeping om het toevertrouwde pand te bewaren.
Voor de welstand van het kerkelijk leven is het absoluut noodzakelijk, dat de kerkelijke vergaderingen trouw zijn in het werk, dat haar op grond van Schrift en belijdenis, in de kerkorde en andere kerkelijke bepalingen is opgedragen.
Geschiedt dit niet, dan zullen ook onze Christelijke Gereformeerde Kerken vervallen.
Kerkeraden, classes en synoden, dienen hun roeping te verstaan en volle ernst te maken met het kerkelijk toezicht op de gemeenten en haar ambtsdragers.
3. Het gezag van de kerkelijke (inzonderheid van de meerdere) vergaderingen worde niet ondermijnd doch geëerd en geëerbiedigd.
4. De dienaren des Woords en de aanstaande dienaren, zullen goed doen te handelen naar de wijze raad van Teellinck:
meer elkander vermanen en meer biddend en gehoorzaam luisteren naar het woord der Weidt de kudde Gods, die onder u is, hebbende opzicht daarover, niet uit bedwang, maar gewillig; noch om vuil gewin, maar met een volwaardig gemoed, noch als heerschappij voerende over het erfdeel des Heeren, maar als voorbeelden der kudde geworden zijnde, om zo te zijn een huisverzorger Gods, die onberispelijk is.

11. Studie en bezinning op wat de ambtsvervulling vraagt blijven noodzakelijk
Het is begrijpelijk dat vooral de ouderlingen zich afvragen of zij wel in staat zijn op de juiste wijze dit opzicht en toezicht te oefenen. Er is voor en na in de geschiedenis nogal eens geklaagd dat de ouderlingen tekort schoten in hun taak ten deze, omdat het hun ontbrak aan het inzicht en de wijsheid.
Blijkens het bevestigingsformulier voor ouderlingen en diakenen, zijn de opstellers zich ook de moeilijkheid van die taak bewust geweest, als zij zeggen:
Daarom dienen zij Gods Woord te onderzoeken en zich gedurig te oefenen in de overdenkingen van de verborgenheden des geloofs. Geen wonder dat er steeds de vraag is of de ouderlingen niet een soort opleiding nodig hebben voor hun taak.

G. Bilkes

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen