Publiciteit rond de komende generale synode

Als alles mag gaan zoals men het zich voorstelt, zullen onze kerken in de komende maanden opnieuw in de publiciteit staan. Het gaat snel toe op de generale synode 1986. In de kerkzaal van de Eben Haëzerkerk in Den Haag zullen zich in de vergaderweken van september behalve afgevaardigden, adviseurs, broeders en zusters van de verzorgende dienst en belangstellenden, ook redacteuren van kerkelijke periodieken en van verschillende christelijke dagbladen ophouden. Ten dienste van hun lezerspubliek zullen zij bijzondere passages uit rapporten, opmerkelijke voorstellen en uitspraken, ingrijpende besluiten en treffende momenten uit de discussies, registreren en waar nuttig en nodig van commentaar voorzien. Van de zijde van de christelijke dagbladen zal de belangstelling voor het op handen zijnde synodale gebeuren zich naar verwachting beperken tot de kerkredacteuren van Trouw, het Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad, drie bladen, waarvan het eerste en het laatste onder ons een respectabel aantal abonnees tellen en waarvan het tweede bij niet weinig leden van onze kerken veel waardering geniet vanwege zijn evenwichtige commentaren op verschillend gebied.
De rol van de pers bij brede kerkelijke vergaderingen is belangrijk. Zó belangrijk, dat in onze kerkorde bij de procedurele bepalingen rond de vergaderingen van de generale synode, ook enkele spelregels voor de pers zijn opgenomen. Deze zijn gericht op een goed samenspel tussen de leiding van de vergadering en de pers, zodat verantwoorde, dat is objectieve en evenwichtige berichtgeving gegarandeerd is. Wat daaronder precies moet worden verstaan valt niet zo gemakkelijk aan te geven. Hoe ze wordt verkregen is een vraag die bepaald wordt door de verantwoordelijkheid die de vergaderende synode en de pers elk vanuit de eigen disciplines hebben.

Actueel en sensationeel
In het algemeen geldt dat de pers uit is op nieuws dat actueel en sensationeel is. Bij de nieuwsgaring worden gebeurtenissen, ontwikkelingen, discussies, uitspraken, besluiten e.d. bezien op hun actualtiteitswaarde en op de vraag of ze voldoende aandachtprikkelend zijn. Dat geldt ook voor de christelijke pers als het aankomt op gebeurtenissen en ontwikkelingen op kerkelijk terrein. Men weet wat het lezerspubliek wil weten en hoe men de informatie opgediend wil zien. Een belangrijke vraag is in hoeverre de kerkelijke journalist het tot zijn verantwoordelijkheid rekent, rekening te houden met het feit, dat de wijze waarop door de pers aan ontwikkelingen en gebeurtenissen op godsdienstig terrein naar buiten bekendheid wordt gegeven, het imago van de kerk van Christus kan schaden, naar binnen en naar buiten toe. Of is de redenering: wat in de kerk wordt gezegd, gedaan of nagelaten is de verantwoordelijkheid van die kerk; wij - verslaggevers - doen niets meer en niets minder dan de feiten weergeven, eventueel met een schets van de achtergronden waartegen die feiten moeten worden gezien. Die feiten worden objectief geregistreerd, geselecteerd naar belangrijkheid en samenhang en in alle openheid aan de lezers gepresenteerd. Hoe een bericht overkomt bij en welke uitwerking het onder de lezers heeft, is voor een kerkredacteur misschien geen onbelangrijke vraag, maar zij staat bij de samenstelling van de verslagen niet voorop. In elk geval zal zij er niet toe aanzetten feiten, handelingen, uitspraken en emotionele momenten uit kerkelijke vergaderingen te retoucheren door er verhullend over te schrijven, om zo het imago van de kerk in het algemeen of van een bepaalde kerkgemeenschap in het bijzonder te beschermen. Berichtgeving moet tenslotte eerlijk zijn. Deze redenering lijkt billijk, al is er niet alles mee gezegd.

Vraaggesprekken
Gebeurtenissen en ontwikkelingen binnen de kerken voltrekken zich dikwijls tegen de achtergrond van bijzondere omstandigheden. Feiten verhouden zich op een bepaalde wijze tot elkaar. Personen spelen er een rol in. De pers wil daarin inzicht, eventueel een bevestiging van eigen mening of vermoedens. Het middel daartoe is het vraaggesprek met één enkele of meerdere representanten van een kerk. Maar wordt wel altijd voldoende recht aan geïnterviewden gedaan als het op de weergave van zulke vraaggesprekken aankomt? Krijgen niet dikwijls die dingen accent die het meest pikant zijn, waardoor aan tegenstellingen en conflicten op eenzijdige manier extra reliëf wordt gegeven en waardoor aan de lezers de mogelijkheid van evenwichtige oordeelsvorming wordt ontnomen?

Wat niet geweten mag worden
Ook kerkelijke zaken worden niet altijd in het openbaar behandeld, zeker niet als het om personen en vertrouwelijke aangelegenheden gaat. Nu is het in het algemeen eigen aan de journalistiek - en voorwaar niet alleen aan deze - om achter dingen te komen die niet geweten mogen worden of waarop een embargo rust. De methoden daartoe variëren van behendig tot agressief. In de wereld van de politiek weet men erover mee te praten. Hoever meent de christelijke journalist te kunnen (mogen) gaan in het bedenken van mogelijkheden om achter dingen te komen die sub rosa zijn? Acht men het geoorloofd personen onder druk te zetten om al was het maar iets los te laten, waaruit conclusies te trekken zijn?

Onpartijdigheid
Een belangrijk punt vormt de onpartijdigheid van de journalist, die kerkelijke berichtgeving verzorgt. Misschien dat nooit helemaal aan de voorwaarde van volstrekte onpartijdigheid kan worden voldaan, maar het is een kwalijke zaak wanneer verslagen worden ingekleurd naar de vooroordelen en de geestelijke instelling van de verslaggever zelf. Feiten kunnen zó worden gerangschikt, intenties van suggesties en voorstellen zó worden aangeduid of in een bepaalde context geplaatst, dat bij de lezers vertekende beelden ontstaan en gedachten worden gewekt die niet met de werkelijkheid corresponderen.

Verantwoordelijkheid van de kerken zelf
Het gaat natuurlijk niet aan als het om de verantwoordelijkheid voor objectieve en zorgvuldige verslaggeving gaat, eenzijdig naar de pers te kijken. Als het aankomt op de manier waarop kerkelijke vergaderingen verlopen, als het gaat om het niveau waarop gedachtenwisselingen plaatsvinden, de sfeer waarin getracht wordt tegenstellingen te overbruggen, de wijze waarop onderling standpunten onder correctie worden gesteld, ligt er ook een enorme verantwoordelijkheid bij de deelnemers aan kerkelijke vergaderingen zelf. Eigenlijk de grootste. Want zij leveren per saldo de ingrediënten voor het menu dat de lezers zal worden voorgezet. Dat noopt tot zorgvuldigheid en behoedzaamheid, tot besef van wat de Heilige Schrift zegt over de vele ijdele woorden die een mens soms in de mond neemt, ook als het aankomt op God en goddelijke zaken en over dingen die daarmee in relatie staan. Te weinig zijn wij ons bewust dat van datgene wat over het doen en laten van de kerk van Christus in deze wereld naar buiten komt, grote invloed ten gunste en ten ongunste kan uitgaan. Wij zijn kerk in een samenleving, waarin het christelijk geloof op retour is, waarin velen er steeds meer moeite mee krijgen om te geloven dat het laatste antwoord op de vragen van leven en dood alleen in het Evangelie van Christus is te vinden. De kerk mag dit proces niet verhaasten en verhevigen door in kerkelijke vergaderingen over de dingen die zij zegt te belijden en te geloven, bezig te zijn op een wijze, waaruit de niet kerkelijke wereld alleen maar een indruk van onzekerheid, verwarring en menselijke tegenstellingen overhoudt.
Onze kerken zijn maar klein en de reikwijdte van wat zij vanuit het Evangelie laat horen en zien is niet groot, althans in mondiale termen niet. Maar ook haar gelden de woorden van Christus waarmee Hij Zijn gemeente in deze wereld aanmerkte: een stad op de berg, een licht op de kandelaar, het zout der aarde. Dat behoort allereerst elk levend lidmaat van de kerk op de hem of haar toegedeelde plaats in deze wereld te zijn. Maar het geldt ook van kerkelijke vergaderingen, wanneer voor oog en oor van de wereld nagedacht en gesproken wordt over de vraag hoe wij in de wereld van nu met onze kleine kracht Zijn Woord moeten bewaren.
Mogen de vergaderingen en de discussies van de komende generale synode gekenmerkt zijn door een geest van broederlijkheid, openheid en eerlijkheid, oprechtheid en vroomheid, zorgvuldigheid en bedachtzaamheid en dat alles dan wortelend in onderlinge geestelijke verbondenheid. Aan dit rijtje zou het woord bescheidenheid nog kunnen worden toegevoegd. Want nogmaals: wij zijn kleine kerk in een grote wereld. Wat zullen wij naar de wereld toe uitstralen van de geestelijke rijkdom die ons in het Woord van God is aangereikt? Zal er van ons spreken en handelen iets van troost, bemoediging en liefdevolle vermaning mogen uitgaan naar een samenleving, waarin velen geestelijk roerloos ronddrijven, waarin de God van het christelijk geloof èn door negatie van Zijn Woord èn door de manier waarop de kerken bij tijd en wijle met dat Woord omgaan, steeds sterker aan het oog wordt onttrokken, waarin de angst voor de destructieve gevolgen van het technologische kunnen van de mens en de vrees voor een epidemische ontwikkeling van de ziekte Aids op velen een zware mentale druk legt?
God geve dat er van de generale synode 1986 iets goeds mag uitgaan, naar binnen en naar buiten. Daartoe is ook, misschien wel allereerst, veel gebed nodig. Daarover zal het gaan in de volgende bijdrage in deze rubriek.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen