Op weg naar vereniging

Bij uitgeverij Kok verscheen vorige week de laatste van vier uitgaven in het kader van de herdenkingen 1834-1886-1892. Het betreft de Handelingen van de Synoden der Christelijke Gereformeerde Kerk in Nederland 1872-1892. Uitgegeven in twee flinke delen met in totaal ruim tweeduizend pagina's.

Hierin zijn de acta van in totaal tien synodes verzameld plus die van de eerste synodevergadering van de Gereformeerde Kerken van 1892, het jaar van de vereniging. In dat jaar verenigden de Christelijke Gereformeerde Kerk (de Afgescheiden gemeenten) zich met de kerken uit de Doleantie. Een deel ging echter niet mee en bleef zelfstandig (Christelijke Gereformeerde Kerken).

De publicatie is voorbereid door de werkgroep Bronnenuitgaven. Ds. M. Drayer, voorzitter van de werkgroep, overhandigde de eerste exemplaren aan de voorzitter van de commissie Herdenkingen, ds. C. Mak. Om de aanwezigen enig inzicht in de publicatie te geven, hield prof. dr. W. van 't Spijker, hoogleraar aan de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Apeldoorn, een inleiding over de inhoud daarvan. Hij noemde deze publicatie een van de belangrijkste bronnen van de kerkgeschiedenis van de vorige eeuw.
Prof. Van 't Spijker waarschuwde de lezers wel dat men niet klaar is met deze acta alleen. „Wat er echt is gebeurd, staat niet hierin". Hij noemde diverse voorbeelden van situaties die „gepolijst" in de acta staan vermeld. En kwam toen tot de uitspraak dat acta zijn geschreven opdat wij (het nageslacht) zouden lezen wat men wenste dat wij zouden lezen.
Dit betekent niet, stelde de hoogleraar gerust, dat dit bedrieglijke stukken zijn. „Ze passen in de opzet van het kerkelijk leven, zoals dat heeft gereild en gezeild, bestuurd door mensen, en hebben ondanks alles gediend om het Koninkrijk Gods te bevorderen."
De periode waarom het nu gaat, werd door prof. Van 't Spijker in drieën verdeeld. In 1869 waren twee groepen, die na de Afscheiding uit elkaar waren gegaan, weer bij elkaar gekomen - een soort Samen op Weg dus. Men heeft toen de tijd laten werken om de twee stromingen bij elkaar te laten komen. Aan de ene kant betrof dat een groep met een bevindelijke inslag (zoals nu de rechterflank van de Gereformeerde Gezindte). Aan de andere kant ging het om een groep met een streng kerkelijk denken, om het zoeken van een theologische bewustheid en het verstaan van de roeping in deze wereld. De kracht van deze groepen bij elkaar kwalificeerde prof. Van 't Spijker als „iets sterks".

De tweede periode was de tijd dat de Christelijke Gereformeerde Kerk een eigen identiteit zocht en vond, met daarbij de ontdekking hoe men werkelijk kerk kon zijn. Prof. Van 't Spijker wees er op dat het theologisch onderwijs de volle belangstelling had van de kerken. De Afscheiding was te wijten geweest aan theologische onrust en tegenstellingen.

En er kwam pas eenheid in de verschillende afscheidingsbewegingen (gekristalliseerd rond verschillende personen) toen er eenheid kwam in de opleiding. Men zag zich toen ook genoodzaakt de theologie zorgvuldig te volgen en gade te slaan. In die tijd was het nodig dat de theologie zich niet richtte op de Nadere Reformatie, maar, door de Nadere Reformatie heen, op de Reformatie zelf.
De derde periode was de tijd geweest dat er „in Amsterdam grote dingen gebeurden", de tijd dus van de Doleantie. Een periode die zou leiden tot een nieuw „Samen op Weg": het ontstaan van de Gereformeerde Kerken in Nederland.

In de acta vond prof. Van 't Spijker de grote rol van de theologische opleiding terug. Evenals de belangstelling voor de missionaire roeping, voor de relatie met de Hervormde Kerk en voor de internationale contacten (de Afscheidingsbeweging was een Europese beweging geweest).
Hij wees er verder op dat wij in de acta weliswaar de feiten vinden, maar dat wij die moeten interpreteren, „de feiten laten gelden". Ten eerste door op een zakelijke manier over het verleden te spreken, dus door de feiten te kennen en te noemen. Ten tweede door dóór te dringen tot de bronnen waaruit deze mensen hebben geleefd om vervolgens zélf uit die bronnen te leven. Hij noemde het essentieel in het gereformeerde belijden (de gereformeerde vroomheid) dat mensen elkaar hebben gezocht op basis van het wondere feit dat mensen door God worden gezocht en gevonden. Ook de theologie moet dat nastreven, meende prof. Van 't Spijker, in deze en in de volgende eeuw.

De Handelingen van de Synoden der Christelijke Gereformeerde Kerk in Nederland 1872-1892 zijn uitgegeven door Kok te Kampen. De twee delen kosten samen ƒ 135,-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen